τὸ πλατωνικὸ δράμα

[…] Τὸ πλατωνικὸ δράμα ἐν προκειμένῳ ἔγκειται στὸ ὅτι, ἑνὼ ἡ βαθειὰ ἀπογοήτευση τοῦ Πλάτωνος λόγῳ τῆς ἄδικης ἐξόντωσης τοῦ Σωκράτη θὰ τὸν ὁδηγήσει καταρχὴν σὲ κάποιου εἴδους φιλοσοφικὸ ἀναχωρητισμό, μὲ τὴν ἐπινόηση ἑνὸς ἄλλου, ὑπερουράνιου κόσμου ἰδεώδους, τοῦ κόσμου τῶν Ἰδεῶν, καὶ τὴν ἐπινόηση στὴν συνέχεια τοῦ Ἔρωτος ὡς γέφυρας μεταξὺ τῶν δύο κόσμων, ἀκολούθως θὰ διαπιστώσει τὴν πλήρη ἀδυναμία ἀναγέννησης τῆς ἄρρωστης ἀνθρώπινης φύσης μὲ τὸν τρόπον αὐτό. Θὰ καταστεῖ λοιπόν, μετὰ τὴν νέα αὐτὴ βαθύτερη ἀκόμη ἀπογοήτευση, μέσα ἀπὸ μιὰ διαδικασία δραματικῆς ἐσωτερικῆς μεταστροφῆς πρὸς τὰ ἐγκόσμια, ἱδρυτὴς καὶ πατέρας τῆς ὁλοκληρωτικῆς πολιτείας, ταυτιζόμενος κατ’ οὐσίαν μὲ κείνους οἱ ὁποῖοι σκότωσαν κάποτε τὸν Σωκράτη, τὸν βαθειὰ ἐλεύθερο καὶ ἀντιολοκληρωτικὸ στοχαστὴ τῆς διαλεκτικῆς καὶ ἐρωτικῆς ἀναζήτησης τοῦ Ἀγαθοῦ.

[…] Ὁ Πλάτων στρέφεται στὴν (ὁλοκληρωτικὴ) διευθέτηση τοῦ ἀνθρώπινου βίου βαθειὰ ἀπογοητευμένος, ἀφοῦ ἡ σύγκραση Ἑνὸς καὶ κόσμου, ἡ Ἀνάστασή της, ἡ θέωσή της, μὲ τὴν πραγματική, ψυχοσωματικὴ μάλιστα, μετοχὴ στὸ Ἓν τοῦ φαίνεται -ἀνθρωπίνως- ἀδύνατη. Καὶ εἶναι σ’ αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ ἔγκειται ἡ βαθύτατα προφητική, θεολογική του μαρτυρία.

Μαρτυρία, ἐξ ἀντιθέτου, γιὰ τὸ ὅτι καμιὰ ἰδεαλιστικὴ ἀναχώρηση ἀπὸ τὸν κόσμο δὲν ἀρκεῖ πρὸς σωτηρία, ἀλλὰ ταυτόχρονα μόνον μιὰ πραγματικὴ καὶ ἀπόλυτη ὀντολογικὴ κοινωνία μὲ τὸ Ἓν/Ἀγαθὸ θὰ μποροῦσε νὰ ἀλλάξει, ὡς Ἐνσάρκωση πλέον τοῦ Ἀγαθοῦ, τὸν κόσμο…

[…] Ὁ πλατωνικὸς θεολογικὸς (καὶ πολιτικὸς) ὁλοκληρωτισμὸς εἶναι λοιπὸν μᾶλλον ἀγωνιώδης δίψα γιὰ θέωση τοῦ ὑλικοῦ κόσμου καὶ τῆς Ἱστορίας, θέωση ἀνέφικτη ἐξ ὁρισμοῦ, ποὺ τὸν ὠθεῖ σὲ καταστροφικὸ ἐγκλεισμὸ τοῦ κοσμικοῦ Εἶναι μέσα στὴν θεότητα γιὰ τὴν ἀναγκαστική του σωτηρία. Πρόκειται ἴσως γιὰ τὸ μεγαλύτερο θεολογικὸ δράμα τῆς ἀρχαιότητας: ὁ μυστικὸς γίνεται Νομοθέτης γιὰ νὰ περισώσει τὰ ἴχνη τοῦ ἀνέφικτου μυστικοῦ του ὁράματος…

π. Νικόλαος Λουδοβῖκος, Θεολογικὴ ἱστορία τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, βιβλίο αˊ, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2003

   

φόβος μπροστὰ στὴν ἐλευθερία

Ἀλέξανδρος Ἀνδρουλάκης

[…] Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ ὄντως δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ζήτημα νόμου ἀλλὰ ἐλευθερίας καὶ χάριτος. Ὁ Χριστός, χωρὶς καμία ἐξουσία, ἄλλαξε τὸν κόσμο. Ἔθεσε νέα ἀρχὴ στὴν πορεία τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας χωρὶς καμιὰ κρατικὴ κάλυψη. […]

 Τελικὰ ἡ ἐλευθερία στὸν πτωτικὸ ἄνθρωπο εἶναι βάρος παρὰ χαρά. Ἡ ἐλευθερία συνεπάγεται εὐθύνη, γεγονὸς ποὺ φέρει ἄγχος καὶ φόβο. Ὁ πτωτικὸς ἄνθρωπος προτιμᾶ τὴν πρόσκαιρη ἀσφάλεια παρὰ τὴν ἐλευθερία. Χρειάστηκε ὁ Χριστὸς γιὰ νὰ ἀντιστρέψει αὐτὴ τὴν κατάσταση. Ἡ πολιτεία καὶ ἡ ἐξουσία εἶναι μέσα παροχῆς προκατασκευασμένης σιγουριᾶς. Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο πολλοὶ ταυτίζουν πίστη καὶ πατρίδα, Ἐκκλησία καὶ πολιτεία. Ὁ φόβος μπροστὰ στὴν ἐλευθερία γεννᾶ τὸν πόθο γιὰ τὴν ἐξουσία. Ὁ Ἔριχ Φρὸμ λέγει ὅτι ὁ πόθος τῆς ἐξουσίας δὲν πηγάζει ἀπὸ δύναμη, ἀλλὰ ἀπὸ ἀδυναμία. Φοβᾶται ὁ ἀδύναμος, ὁ ἐγωιστής. Αὐτὸς ποὺ δὲν εἶναι σὲ σχέση. Φοβᾶται ὁ μισός. […]

Νομίζω ὅτι ὁ φόβος μὴν πάθει κάτι ἡ Ἐκκλησία οὐσιαστικὰ δὲν κρύβει ἐνδιαφέρον γι’ αὐτήν, ἀλλὰ ἀγωνία νὰ μὴν βρεθεῖ ὁ φοβούμενος στὴν κρίσιμη στιγμὴ ὅταν θὰ φανερωθεῖ ὅτι δὲν πιστεύει στὸν Θεό. Ἡ τάση προστασίας τῆς Ἐκκλησίας οὐσιαστικὰ καμουφλάρει τὴ διάθεση καὶ ἀπόφαση τοῦ κάθε πιστοῦ, ἢ καὶ ὁλόληρης κοινότητας, νὰ ἀποφύγει πάσῃ θυσίᾳ νὰ ἔλθει ἀντιμέτωπος μὲ τὸ ἐνδεχόμενο τοῦ μαρτυρίου καὶ τοῦ διωγμοῦ. Θέλει μὲ κάθε τρόπο νὰ διαψεύσει τὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος ἔλεγε «εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσι» (Ἰωάν. 15, 20). […]

Πάντως, ὁ Χριστὸς μιὰ καὶ μοναδικὴ φορὰ χρησιμοποίησε τὴ «βία», καὶ τὴν χρησιμοποίησε ἐναντίον ὅσων ἐμπορεύονταν τὴν πίστη, ἐναντίον τοῦ ἱερατείου καὶ ὄχι ἐναντίον κάποιας κοσμικῆς ἐξουσίας. […]

Ἀλέξανδρος Κατσιάρας - Μάρω Βαμβουνάκη, Ὅταν ὁ Θεὸς πεθαίνει, μιὰ συζήτηση, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 2003

  

ἀπουσία

Ἀντρέι Ταρκόφσκι, Στάλκερ

Διότι ὁ βαθύνους Θεὸς

ἀπεχθάνεται

τὸ παράκαιρο φανέρωμα.

Φ. Χαίλντερλιν, ἀπὸ τὸν κύκλο τῶν «Τιτάνων»

Αἰῶνες τώρα χτυπάω τὸν τοῖχο, μὰ κανεὶς δὲν

ἀπαντάει. Ὅμως ἐγὼ ξέρω πὼς πίσω ἀπὸ τὸν τοῖχο

εἶναι ὁ Θεός. Γιατὶ μόνον Ἐκεῖνος δὲν ἀπαντάει.

Τ. Λειβαδίτης, Ἀπ’ τὸ ἡμερολόγιο ἑνὸς ὑπηρέτη

Ἀπουσία: ἡ θήκη τῆς παρουσίας.

Ν. Καροῦζος, Μυθολόγημα

Δὲν τὸ ἔκανε ἐκ προμελέτης

ἡ ρηχότητα ποὺ εἴμαστε

οὔτε μᾶς ἔδωσαν γραπτὴ

τὴν παρουσία τους τὰ βάθη.

Κ. Δημουλᾶ, Τὰ πάτρια ὅρια