Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015

φασισμός - ἀπὸ τὸν χῶρο στὸν Χῶρο


Εἶμαι αὐτὸς ποὺ ἀγαπάω
καὶ αὐτὸς ποὺ ἀγαπάω
εἶναι ἐγώ»
-          εἶπε ὁ Μανσοὺρ ἀλ Χαλάλ, καὶ τὸν σταυρώσανε…
περπατοῦσα στοὺς δέκα γαλαξίες
ἀνάμεσα σὲ μένα καὶ σὲ Ἐμένα,
ὅταν μὲ φώναξες «ἐσύ, ἐγώ»
-          καὶ ξάπλωσα στὰ πόδια σου ἑπτὰ χιλιετίες…
Εἶμαι ὁ Γιαζὶ Ἀλ Μπισταμπί,
ὁ Μαβλανὰ Τζαλλαλουντὶν Ρουμί,
ὁ Ἰσαὰκ τῆς Νινεβῆ,
εἶμαι χιλιάδες
ἀπὸ τὸ Στάλινγκραντ καὶ τὴν Καισαριανή,
τὸ Κουτλουμούσι, τὴν Μακρόνησο,
τὴν Μονὴ τοῦ Σταυρονικήτα
καὶ τὸν τεκὲ τῶν Μπεκτασὶ δερβίσηδων
στὶς ὄχθες τοῦ Πηνειοῦ, στὸ Χασὰν Μπαμπᾶ…
(Ποιήματα ε´)  



Καὶ στὸν χριστιανικὸ κόσμο ὑπάρχουν φονταμενταλιστές, στὸν χριστιανικὸ κόσμο ὑπάρχουν καὶ φασίστες. Ὑπάρχουν αὐτοὶ ποὺ ἐπιβάλλανε τὴν ἀποικιοκρατία. Παντοῦ ὑπάρχουν ὑπερβολές. Παντοῦ ὑπάρχουν φανατικοί, ἀλλὰ κατὰ κανένα τρόπο τὸ Ἰσλὰμ δὲν εἶναι φανατικὸ ἀφοῦ βασίζεται κατὰ μεγάλο μέρος στὸν ἑλληνιστικὸ πολιτισμό. Στὸ Μεσαίωνα, περισσότερο προστάτευε τὸ Ἰσλὰμ τοὺς ἑβραίους καὶ τοὺς χριστιανοὺς παρὰ οἱ χριστιανοὶ ποὺ καίγανε στὴν πυρὰ κάθε ἄλλη ἄποψη, ἀκόμη καὶ χριστιανικὴ ἐκτὸς γραμμῆς. Δὲν μποροῦμε νὰ ταυτίζουμε μιὰ φανατικὴ ἐκφορὰ ἑνὸς χώρου μὲ τὸν Χῶρο…     


Κωστῆ Μοσκώφ, Ρήσεις, περ. Ὁδὸς Πανός, τ. 118, 2002

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015

τὸ ὂν «πλούσιος»

Τὶ πιὸ ἀναίσχυντο, τὶ ἀναιδέστερο, τὶ περισσότερο ἐφάμιλλο μὲ τὴν ὄψη ἑνὸς σκύλου ἀπὸ τὸ πρόσωπο αὐτοῦ τοῦ ἀθλίου (τοῦ πλουσίου); Κι ἀκόμη, ἕνας σκύλος μπορεῖ νὰ νιώσει ντροπὴ περισσότερο ἀπὸ ἕναν φιλάργυρο, ποὺ ἁρπάζει τὴν περιουσία ὅλου τοῦ κόσμου. Αὐτὰ τὰ χέρια, ποὺ ὅλα τὰ ἀτιμάζουν, αὐτὸ τὸ στόμα, ποὺ δὲν χορταίνει ποτέ, ἀποτελοῦν ὅ,τι αἰσχρότερο μποροῦμε νὰ φανταστοῦμε. Ἕνας κακὸς πλούσιος δὲν ἔχει πρόσωπο καὶ μάτια ἀνθρώπου. Αὐτὸ τὸ ὂν δὲν βλέπει τοὺς ἀνθρώπους ὡς ἀνθρώπους, τὸν οὐρανὸ ὡς οὐρανό. Δὲν ὑψώνει τὰ μάτια του στὸν Θεό, δὲν τὸν ἀναγνωρίζει ὑπέρτατο δεσπότη. Ὅλα τὰ πράγματα γι’ αὐτὸν δὲν εἶναι παρὰ μόνο χρυσάφι καὶ ἀσήμι. Ὅταν τὸ βλέμμα ἑνὸς ἀνθρώπου πέφτει σ’ ἕναν φτωχὸ τὴν ὥρα τῆς θλίψης του, ἡ καρδιὰ συγκινεῖται, δάκρυα ξεφεύγουν ἀπὸ τὰ μάτια, αἰσθάνεται πάνω του τὶς δυστυχίες ποὺ διακρίνει. Ὅταν ὅμως αὐτὸς ὁ πλούσιος κοιτάζει ἕναν φτωχό, γίνεται σκληρότερος. Ἡ ἀπανθρωπιά του μεγαλώνει.


Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὴν Α´ πρὸς Κορινθίους, Λόγος Θ´

Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2015

ἀγάπη ἡ ἐπιστήμων


[…] Ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ἡλικιωμένος καὶ ἀναντίρρητα εὐφυής. Μίλαγε κι αὐτὸς τὸ ἴδιο εἰλικρινά, ἂν κι ἀστειευόταν, κι ἀστειευόταν πικρά. Ἐγώ, ἔλεγε, ἀγαπάω τὴν ἀνθρωπότητα μὰ ἀπορῶ κι ὁ ἴδιος μὲ τὸν ἑαυτό μου: Ὅσο περισσότερο ἀγαπῶ τὴν ἀνθρωπότητα γενικά, τόσο λιγότερο ἀγαπάω τὸν κάθε ἄνθρωπο χωριστά. Στὶς ὀνειροπολήσεις μου, ἔλεγε, φτάνω συχνὰ νὰ λαχταράω μέχρι πάθους νὰ ἐξυπηρετήσω τὴν ἀνθρωπότητα καὶ ἴσως καὶ στ’ ἀλήθεια νὰ δεχόμουνα νὰ σταυρωθῶ γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, ἂν παρουσιαζόταν ξαφνικὰ μιὰ τέτοια ἀνάγκη. Κι ὅμως, παρ’ ὅλ’ αὐτά, δὲν μπορῶ οὔτε δυὸ μέρες νὰ ζήσω στὸ ἴδιο δωμάτιο μ’ ἄλλον ἄνθρωπο. Αὐτὸ τὸ ξέρω ἀπὸ πείρα. Μόλις βρεθεῖ κάποιος κοντά μου, νιώθω πὼς πλήγωνει τὴν ἀτομικότητά μου καὶ μοῦ περιορίζει τὴν ἐλευθερία μου. Μπορῶ μέσα σὲ ἕνα εἰκοσιτετράωρο νὰ μισήσω τὸν πιὸ καλὸν ἄνθρωπο. Ἄλλον γιατὶ τρώει ἀργά, ἄλλον γιατὶ ἔχει συνάχι καὶ σκουπίζει συνεχῶς τὴ μύτη του μὲ τὸ μαντήλι. Γίνομαι, ἔλεγε, ἐχθρὸς τῶν ἀνθρώπων μόλις οἱ σχέσεις μας γίνουν κάπως στενότερες. Μὰ γι’ αὐτό, ὅσο περισσότερο μισοῦσα ὁρισμένους ἀνθρώπους προσωπικά, τόσο πιὸ φλογερὰ ἀγαποῦσα τὴν ἀνθρωπότητα στὸ σύνολό της. […]
Μὰ ἡ ἐνεργὸς ἀγάπη εἶναι κάτι πολὺ πιὸ σκληρὸ καὶ φοβερὸ ἀπ’ τὴν ἀγάπη ποὺ περιορίζεται στὰ ὄνειρα. Ἡ ὀνειροπόλα ἀγάπη διψάει γιὰ σύντομα κατορθώματα, ζητάει μιὰ γρήγορη ἱκανοποίηση καὶ τὸν γενικὸ θαυμασμό. Σὲ τέτοιες περιπτώσεις μερικοὶ φτάνουν πραγματικὰ στὸ σημεῖο νὰ θυσιάσουν καὶ τὴ ζωή τους ἀκόμα, ἀρκεῖ νὰ μὴν περιμένουν πολύ, μὰ νὰ πραγματοποιηθεῖ γρήγορα τ’ ὄνειρό τους. Καὶ νά ’ναι σὰν μιὰ θεατρικὴ παράσταση ποὺ νὰ τὴ βλέπουν ὅλοι καὶ νὰ τὴ χειροκροτοῦν. Μὰ ἡ ἐνεργὸς ἀγάπη χρειάζεται δουλειὰ κι ἐπίμονη αὐτοκυριαρχία καὶ γιὰ μερικοὺς εἶναι ἴσως-ἴσως ὁλόκληρη ἐπιστήμη. Μὰ σᾶς προλέγω πὼς ἀκόμα καὶ τὴ στιγμὴ ποὺ θὰ δεῖτε μὲ φρίκη πὼς παρ’ ὅλες σας τὶς προσπάθειες ὄχι μονάχα δὲν πλησιάσατε τὸ σκοπό σας μὰ ἀντίθετα ξεφύγατε ἀπ’ αὐτόν, ἐκείνην ἀκριβῶς τὴ στιγμή, σᾶς τὸ προλέγω, θά ’χετε φτάσει στὸ σκοπὸ καὶ θὰ νιώσετε καθαρὰ πάνω σας τὴ θαυματουργὸ δύναμη τοῦ Κυρίου ποὺ σᾶς ἀγαποῦσε ὅλον τὸν καιρὸ καὶ μυστικὰ σᾶς καθοδηγοῦσε. […]

Φ. Ντοστογιέφσκη, Ἀδελφοὶ Καραμάζοβ, μτφρ. Ἄρη Ἀλεξάνδρου, ἐκδ. Γκοβόστη, τ. Α´