Κυριακή 24 Δεκεμβρίου 2017

Ἐνσάρκωση - ἡ ἱστορία ὡς διάλογος

[…] Αὐτὸ τὸ θαῦμα ποὺ εἶναι τὸ δόγμα τῆς Χαλκηδόνας: ἀπόλυτος σεβασμὸς στὴν ἀνθρωπινότητα, στὴν ἱστορικότητα, στὴν ὑλικότητα καὶ στὴν σωματικότητα, στὴν ἀπόλυτη ἕνωσή της μὲ τὴν θεότητα. Νὰ μπορῶ δηλαδὴ ἐγὼ νὰ ὑπάρχω ὁλόκληρος μέσα στὴν σχέση αὐτή. Νὰ μπορῶ νὰ φτιάξω ἱστορία καὶ πολιτισμὸ ἐκεῖ μέσα. Νὰ μπορεῖ νὰ ξαναρχίσει διαλογικὰ καὶ συν-ενεργητικὰ ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία, διότι αὐτὸ εἶναι ἡ Ἐνσάρκωση. Εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ ἀρχὴ τῆς πραγματικῆς ἱστορίας καὶ ὄχι τὸ τέλος. Δὲν εἶναι τὸ τέλος μίας πράξης συγγνώμης καὶ ἐξιλέωσης. Δὲν εἶναι τὸ τέλος μίας πράξης φυγῆς ἀπ’ τὸν κόσμο. […]
Μπορῶ νὰ ζῶ, νὰ τρώω, νὰ κοιμᾶμαι, νὰ ἐρωτεύομαι, νὰ ἐπαναστατῶ ἐν Θεῷ. Αὐτὸ εἶναι ὁ Χριστός. […]
Αὐτὸ τὸ γεγονὸς ἀναστατώνει κάθε ἀνθρώπινη, κτιστοκεντρικὴ θεώρηση τῶν πραγμάτων. Γι’ αὐτὸ καὶ ἄνθρωποι πονεμένοι, ἀπελπισμένοι, ἀβέβαιοι καὶ διαρραγέντες, ἐσωτερικὰ συντετριμμένοι, καταλαβαίνουν καλύτερα τὴν Ἐνσάρκωση καὶ τὶ μέγα γεγονὸς εἶναι. Δὲν τὸ ἔχει ἀφομοιώσει ἀκόμα τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἡ ἀνθρωπότητα. Εἶναι ἀκριβῶς ἡ αἴσθηση ὅτι εἶμαι ἀποδεκτὸς σὲ κάθε σημεῖο τοῦ εἶναι μου ἀπ’ τὸν Θεό· καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ καὶ ὅτι γιὰ κάθε κομμάτι τοῦ εἶναι μου ὁ Θεὸς ἔχει ἕνα δικό Του δρόμο, ἐνέργεια νὰ προσφέρει. Εἶναι ἑνωμένος μὲ κάθε τμῆμα μου. […]
Ἔ, αὐτὸ τὸ πράγμα κάνει ὁ Χριστός. Αὐτὸ ἀκριβῶς. Τὸ ἀδιανόητο: ἔρχεται, ἐγκαταλείποντας τὰ πάντα -«οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτὸν ἐκένωσεν μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος» (Φιλιπ. 2, 6-7)-, καὶ ξαφνικὰ μετακενώνει ὅλη τὴν Θεότητα στὴν πραγματικότητα τὴ δική μας. Γι’ αὐτὸ ἡ ἀνθρώπινη πραγματικότητα μπορεῖ νὰ γίνει θεία τώρα πλέον. Μπορεῖς νὰ τὸν φᾶς αὐτὸν τὸν Θεῖον Ἄνθρωπο. Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι τὸ κορυφαῖο μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχει νὰ κάνει μὲ βρώση καὶ πόση. «Λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμα μου». Εἶναι σὰν νὰ λέει ὁ Χριστός: «Σοῦ μιλάω ἐκ τῶν ἔσω. Εἶμαι ἐσύ».


π. Νικόλαος Λουδοβῖκος, Ἡ ἱστορία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὅρος 32016 

Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2017

θυσία

Theodore Robinson, Η κοιλάδα της Arconville

    […] Ἡ θυσία εἶναι ἡ ἀνάλωση τοῦ ἀνθρώπινου ὄντος στὴ διαφύλαξη τῆς ἀνάγκης τοῦ Εἶναι γιὰ τὰ ὄντα - μιὰ ἀνάλωση ἀπαλλαγμένη ἀπὸ κάθε καταναγκασμό, καθὼς ἔχει ἐγερθεῖ μέσα ἀπὸ τὴν ἄβυσσο τῆς ἐλευθερίας. Στὴ θυσία τελεῖται ἡ κρυφὴ εὐχαριστία, ποὺ μόνη τιμᾶ τὴν χάριν τοῦ Εἶναι· ὡς τέτοια (χάρις) ἔχει ἐναποτεθεῖ τὸ Εἶναι στὴν οὐσία τοῦ ἀνθρώπου μέσα στὴ σκέψη, ὥστε ὁ ἄνθρωπος, σχετιζόμενος μὲ τὸ Εἶναι, νὰ ἀναλαμβάνει τὴ φρούρηση τοῦ Εἶναι. […]
Ἡ θυσία εἶναι ὁ ἀποχωρισμὸς ἀπὸ τὰ ὄντα, καθ’ ὁδὸν πρὸς τὴν διαφύλαξη τῆς εὔνοιας τοῦ Εἶναι. Ἡ θυσία μπορεῖ μὲν νὰ προετοιμάζεται καὶ νὰ ἐξυπηρετεῖται ἀπὸ τὴν ἐργασία καὶ τὴν ἀπόδοση ἐν μέσῳ τῶν ὄντων, οὐδέποτε ὅμως ἐκπληρώνεται μέσῳ αὐτῶν. […] ἡ θυσία δὲν ἀνέχεται κανέναν ὑπολογισμὸ ποὺ θὰ τὴν ἀποτιμοῦσε κάθε φορὰ ὡς ὠφέλιμη ἢ περιττή, ἀνάλογα μὲ τὸ πόσο ὑψηλὲς ἢ χαμηλὲς εἶναι οἱ ἐπιδιώξεις. Τέτοιες ἀποτιμήσεις παραμορφώνουν τὴν οὐσία τῆς θυσίας. Ὁ ἐθισμὸς στὶς ἐπιδιώξεις ταράσσει τὴ διαύγεια τῆς πρόθυμης γιὰ ἀγωνία αἰδοῦς τῆς αὐτοθυσίας, ποὺ ἐπιδιώκει τὴ γειτνίαση μὲ τὸ Ἀκατάλυτο. […]


Martin Heidegger, Τὶ εἶναι μεταφυσική;, προλεγόμενα-μετάφραση-σχόλια Π.Κ. Θανασᾶς, Ἀθήνα, 72015, ἐκδ. Πατάκη

Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου 2017

ἀστικὴ ἠθικὴ και Εὐαγγέλιο


Τὰ γὰρ ἐν τῷ κόσμῳ πράγματά τε καὶ χρήματα κοινὰ τῶν πάντων ἐστίν
Ἅγιος Συμεὼν ὁ νέος Θεολόγος, Κατήχηση 9, 92



George Grosz
[…] Ἐδῶ βρίσκεται ἡ βαθύτατη οὐσία τῆς ἀστικῆς συνείδησης, κάθε ἀστικῆς ἠθικότητας. Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ τονίσουμε ἐδῶ τὸν βαθμὸ στὸν ὁποῖο ἡ ἠθικότητα αὐτὴ ἔρχεται σὲ ἀντίφαση πρὸς τὶς βασικὲς ἀρχὲς τοῦ χριστιανισμοῦ, ὁ ὁποῖος, περιφρονώντας τὰ καλὰ αὐτοῦ τοῦ κόσμου (τὰ Εὐαγγέλια εἶναι ποὺ δίνουν ἔμφαση στὴν περιφρόνηση τῶν καλῶν πραγμάτων αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ἐνῶ οἱ κήρυκες τῶν Εὐαγγελίων ἀπέχουν πολὺ ἀπὸ τοῦ νὰ τὰ περιφρονοῦν), ἀπαγορεύει τὴ συγκέντρωση ἐπίγειων θησαυρῶν, ἐπειδή, ὅπως λέει, «ἐκεῖ ποὺ εἶναι ὁ θησαυρός σου ἐκεῖ θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά σου»· τὰ Εὐαγγέλια εἶναι ποὺ μᾶς διατάζουν νὰ μιμηθοῦμε τὰ πουλιὰ τοῦ οὐρανοῦ, ποὺ οὔτε δουλεύουν οὔτε σπέρνουν, ἀλλὰ ζοῦν μὲ τὸν ἴδιο τρόπο.
Πάντα θαύμαζα τὴν ἐκπληκτικὴ ἱκανότητα τῶν προτεσταντῶν νὰ διαβάζουν τὰ λόγια τῶν Εὐαγγελίων μὲ τὸν δικό τους τρόπο, νὰ κάνουν τὶς δουλειές τους καὶ τὴν ἴδια στιγμὴ νὰ θεωροῦν τὸν ἑαυτό τους εἰλικρινῆ χριστιανό. Θὰ τοὺς ἀφήσουμε πάντως στὴν ἄκρη. Ἐξετάστε ὅμως προσεκτικὰ ὣς τὶς πιὸ μικρὲς λεπτομέρειες τὶς ἀστικὲς κοινωνικὲς σχέσεις, κοινωνικὲς καὶ ἰδιωτικές, τὰ λόγια καὶ τὶς πράξεις τῆς μπουρζουαζίας, ὅλων τῶν χωρῶν – καὶ θὰ βρεῖτε σὲ ὅλες τὴ βαθιὰ φυτεμένη ἁπλοϊκὴ καὶ βασικὴ πεποίθηση ὅτι ἔντιμος ἄνθρωπος, ἠθικὸς ἄνθρωπος, εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ξέρει πῶς νὰ ἀποκτᾶ, νὰ διατηρεῖ καὶ νὰ αὐξάνει τὴν ἰδιοκτησία, καὶ ὅτι ἕνας κάτοχος ἰδιοκτησίας εἶναι ὁ μόνος ποὺ ἀξίζει σεβασμό. […]


Μιχαὴλ Μπακούνιν, Φιλοσοφία, Θρησκεία, Ἠθική, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, ἐκδ. Πανοπτικόν, Θεσσαλονίκη 22009

Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου 2017

ἡ... «ἀποστασία»


[…] Ὁ Μὰρξ δὲν μποροῦσε βέβαια νὰ φανταστεῖ ὅτι τὸ καθεστὼς ποὺ ἐπρόκειτο νὰ ἐπιβληθεῖ στὸ ὄνομά του πάνω στὸ μισὸ σχεδὸν πληθυσμὸ τῆς γῆς, ἐπρόκειτο νὰ ξαναφέρει στὴ ζωὴ τὸν «ἀσιατικὸ τρόπο παραγωγῆς» συνδυάζοντάς τον μὲ τὶς πιὸ πρωτόγονες μορφὲς τῆς καπιταλιστικῆς ἐκμετάλλευσης. Ἀλλ’ ἂν δὲν μπόρεσε νὰ προβλέψει τὸ τὶ εἴδους προπαγανδιστικὴ ἀπάτη ἐπρόκειτο νὰ περιβάλει τὸ ὁλοκληρωτικὸ καθεστώς, ὁ Μὰρξ πρόλαβε τουλάχιστον νὰ δείξει ὅτι ἡ κρατικοποίηση τῶν παραγωγικῶν μέσων ὄχι μόνο δὲν σημαίνει ἀφ’ ἑαυτῆς τὴν κατάργηση τῶν τάξεων, ἀλλὰ καὶ ὅτι μπορεῖ ἐπὶ πλέον ν’ ἀποτελεῖ μιὰ ἀκραία μορφὴ ἐκμετάλλευσης τῶν ἐργαζομένων τάξεων. […]
«Ὅσο περισσότερες παραγωγικὲς δυνάμεις περνᾶν στὴν ἰδιοκτησία τοῦ κράτους, ἔλεγε ὁ Engels τὸ 1877, τόσο περισσότερο τὸ κράτος γίνεται ἕνας πραγματικὸς συλλογικὸς καπιταλιστὴς (Gesamtkapitalist) καὶ τόσο περισσότερο ἐκμεταλλεύεται τοὺς πολῖτες του. Γιατὶ οἱ ἐργαζόμενοι μένουν μισθωτοὶ προλετάριοι».
[…] πρὶν ἀπὸ τὸ 1930, γιὰ τοὺς μαρξιστὲς ὅλων τῶν ἀποχρώσεων, ἡ κρατικοποίηση τῆς ὁλότητας τῶν παραγωγικῶν μέσων ὄχι μόνο δὲν ἦταν ἀπόδειξη ἢ ἐγγύηση τοῦ σοσιαλιστικοῦ χαραχτήρα τῆς οἰκονομίας, ἀλλὰ τοὐναντίον σήμαινε μιὰ ριζικὴ ἐπιδείνωση τῶν ταξικῶν ἀνταγωνισμῶν. Ἀντίθετα, τὸ 1930, στὴν ἐποχὴ ὅπου ἡ ὁλοκληρωτικὴ κρατικοποίηση τῶν παραγωγικῶν μέσων ἔγινε πραγματικὰ ἕνα τετελεσμένο γεγονός, ὅταν ὁ Burnham ἔδειξε ὅτι τὸ γεγονὸς αὐτὸ σήμαινε τὴ μεταμόρφωση τῆς γραφειοκρατίας σὲ ἄρχουσα τάξη, μιὰ ριζικὴ ἀλλαγὴ τῆς κοινωνικῆς ὀργάνωσης, τοῦ τρόπου τῆς παραγωγῆς καὶ τῆς δυναμικῆς τῆς οἰκονομίας, οἱ «ὀρθόδοξοι» μαρξιστές, ἀπὸ τοὺς «συμπαθοῦντες» μέχρι τὸν Τρότσκι, εἶδαν μέσα στὴν ἰδέα τῆς managerial revolution μιὰ ἀπαράδεκτη «ἀποστασία»!... […]


Κώστας Παπαϊωάννου, Ὁ μαρξισμὸς σὰν ἰδεολογία, ἐκδ. Κομμούνα, Ἀθήνα 1988