Τάσος Λειβαδίτης - σαρκούμενος στὴν κένωση

Γιῶργος Κόρδης

Κύριε, βοήθησέ με, τοῦ λέω, χάνομαι.

̵ Μὰ αὐτὴ εἶναι ἡ βοήθειά μου – νὰ χαθεῖς…

Γιὰ νὰ σὲ ψάχνουν στοὺς αἰῶνες!

(Κι ἐγὼ χρειάζομαι τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ)

 

[…] Συμεὼν

Ἂς εἶναι ἄλλοι τὸ σπίτι σου, Κύριε, ὁ κῆπος σου ἢ ἡ συγκομιδή

σου, ἐγὼ ἐρήμωσα τὴ ζωή μου γιὰ νὰ μπορεῖς νὰ μὲ βλέπεις ἀπὸ

παντοῦ.

Ἴσως, ἂν εἶχα ροῦχο ἢ φωτά, ἢ ὄνειρο, νὰ μὴ σ’ ἄκουγα

τὴν ὥρα ποὺ θὰ μὲ ζητοῦσες.

Δὲν κράτησα παρὰ ἕνα μόνο βράδυ, κάπου στὰ παιδικὰ χρόνια

ἢ ἀργότερα, στὴν ἄκρα ἐγκατάλειψη, γιὰ ν’ ἀκουμπᾶς κάποτε,

αιώνιε ὁδοιπόρε, ἀνάμεσα στὶς σκιές…

(Οἱ τρεῖς)

 

Ἡ εἴσοδος δὲν ἐπιτρεπόταν παρὰ μόνο σ’ ἐκείνους τοὺς φτωχοὺς

τρελοὺς ποὺ φαντάζονται ὅτι εἶναι πουλιά, σκάλες ἢ δέντρα –

μαντεύοντας ἀόριστα ὅτι γιὰ νὰ μποῦν στὸ μυστήριο

πρέπει ν’ ἀφήσουν ἔξω τὸν ἑαυτό τους.

(Ἀπαγορεύεται ἡ εἴσοδος)

«οὗτοι ὤφθησαν κενοὶ» - Σοφοκλέους Ἀντιγόνη

 

Νικηφόρος Λύτρας

    ΚΡΕΩΝ: Καὶ παρ’ ὅλα αὐτὰ τόλμησες νὰ παραβεῖς αὐτοὺς τοὺς νόμους;

ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Ναί, γιατὶ δὲν ἦταν ὁ Δίας ποὺ διέταξε αὐτὰ σὲ μένα, οὔτε ἡ Δίκη ἡ συγκάτοικος τῶν θεῶν τοῦ κάτω κόσμου ὅρισε τέτοιους νόμους στοὺς ἀνθρώπους, οὔτε νόμιζα ὅτι ἔχουν τόση ἰσχὺ οἱ δικές σου διαταγές, ὥστε νὰ μπορεῖς ἐσύ
, μολονότι εἶσαι θνητός, νὰ ὑπερνικήσεις τοὺς ἄγραφους καὶ ἀπαρασάλευτους νόμους τῶν θεῶν. […] Γιὰ τὴν παράβαση αὐτῶν ἐγὼ δὲν εἶχα καμία διάθεση νὰ τιμωρηθῶ μπροστὰ στὸ δικαστήριο τῶν θεῶν, ἐπειδὴ φοβήθηκα τὴν ἔπαρση κάποιου ἀνθρώπου.

[…]

ΑΙΜΩΝ: Νὰ μὴν ἔχεις λοιπὸν στὸ νοῦ σου μόνον ἕνα τρόπο σκέψης, ὅτι τοῦτο εἶναι ὀρθό, ὅπως τὸ λὲς ἐσύ, καὶ τίποτε ἄλλο∙ γιατὶ ὅποιοι νομίζουν ὅτι ἢ αὐτοὶ μόνοι σκέπτονται ὀρθὰ ἢ ὅτι ἔχουν εὐφράδεια ἢ γενναιοψυχία, ποὺ δὲν ἔχει ἄλλος, αὐτοί, ὅταν ἀνοίξεις καὶ τοὺς δεῖς, συνήθως ἀποκαλύπτονται κενοὶ περιεχομένου. Ἀλλὰ ἕνας ἄνθρωπος, κι ἂν ἀκόμη εἶναι σοφός, δὲν εἶναι καθόλου ντροπὴ νὰ μαθαίνει πολλὰ καὶ νὰ μὴν εἶναι ὑπερβολικὰ πεισματάρης.

[…]

ΚΡΕΩΝ: Παίρνω ἄδικη ἀπόφαση λοιπόν, ἐπιδὴ σέβομαι τὴν ἐξουσία μου;

ΑΙΜΩΝ: (Ναι), γιατὶ δὲν σέβεσαι τὴν ἐξουσία σου, ὅταν καταπατεῖς τοὺς νόμους τῶν θεῶν.

[…]

ΑΝΤΙΓΟΝΗ: […] κρίθηκα ἔνοχη γιὰ ἀσέβεια δείχνοντας εὐσέβεια. […] Δέστε με, οἱ ἄρχοντες τῆς Θήβας, τὴ μόνη ποὺ ἀπέμεινα ἀπὸ τοὺς βασιλόπαιδες, τὶ παθαίνω καὶ ἀπὸ ποιοὺς ἄνδρες, ἐπειδὴ σεβάσθηκα τὶς ἀρχὲς τῆς εὐσέβειας.

[…]

ΧΟΡΟΣ: Ἡ φρόνηση εἶναι τὸ πιὸ σημαντικὸ στοιχεῖο τῆς εὐτυχίας. Πρέπει λοιπὸν νὰ μὴν ἀσεβοῦμε καθόλου ἀπέναντι στοὺς θεούς∙ οἱ καυχησιολογίες τῶν ἀλαζόνων, ἀφοῦ ὑποστοῦν μεγάλες ποινές, συνήθως διδάσκουν, πολὺ ἀργὰ δυστυχῶς, τὴ φρόνηση.

 

Σοφοκλής, Ἀντιγόνη, κείμενα-μτφρ.-σχόλια-ἑρμηνεία Ἰωάννης Μπάρμπας, ἐκδ. Ζῆτρος, Ἀθήνα 2001

 

 

ὁ ὑποψιασμένος ἀθεϊσμὸς

 

Ἄνσελμ Κίφερ

    […] Δὲν εἶναι λοιπὸν τυχαῖο πὼς κανεὶς πραγματικὰ σκεπτόμενος ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ἀσπασθεῖ τὸν εὐφορικὸ τοῦτον ἀθεϊσμὸ σήμερα. Μετὰ μάλιστα τὶς ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια νεκρῶν ποὺ προκάλεσε καὶ συσσώρευσε ὁ στρατευμένος ἀθεϊσμὸς τοῦ 20^ου αἰώνα […] «γιὰ τὸ καλὸ τῆς ἀνθρωπότητας», εἶναι δύσκολο γιὰ ὁποιονδήποτε μὴ παντελῶς ἐνδεῆ φρενῶν νὰ συμμερισθεῖ τὸν ἐνθουσιασμὸ τῶν κηρύκων τῆς γενικῆς εὐτυχίας ποὺ δῆθεν θὰ ἐρχόταν μὲ τὴν ἐξορία τοῦ Θεοῦ.

Ὑπῆρξε ὅμως καὶ ὁ ὑποψιασμένος ἀθεϊσμός, αὐτὸς «τῆς νύχτας» ̵  αὐτὸς τοῦ Nietzsche λόγου χάρη, τοῦ Camus ἢ τοῦ Heidegger. Μ’ αὐτὸν τὸν ἀθεϊσμὸ σχεδὸν κάθε συζήτηση μπορεῖ νὰ γίνει γόνιμη. Ἀπὸ μιὰν ἄποψη μάλιστα αὐτοῦ τοῦ εἴδους ὁ ἀθεϊσμὸς καθαίρει τὴν πραγματικότητα τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὰ ὀντοθεολογικὰ εἴδωλα τῆς φιλοσοφικῆς μεταφυσικῆς, ἀφήνοντας χῶρο γιὰ ἕναν Θεὸ τοῦ ὁποίου ἡ ὀντολογικὴ ἐλευθερία εἶναι αὐθαιρέτως πλὴν ἀγαπητικῶς ἀπόλυτη καὶ ἡ ἐγγύτητα ἀποφατικῶς αἰνιγματική. Ὑπῆρξε αὐτὸς ὁ ἀθεϊσμὸς ἕνας συχνὰ προφητικὸς ἀθεϊσμός, κορυφωνόμενος στὴν ἄβυσσο τῆς ὑπερβατικῆς ἀπολυτότητας τοῦ μυστικοῦ Θεοῦ ἑνὸς Wittgenstein. Μόνον ὅμως σπάνια πλάσματα εἶναι δυνατὸν νὰ βαστάσουν ἕναν τέτοιον ἀθεϊσμό∙ ἡ ἔσχατη μετανεωτερικότητα βυθίστηκε σὲ ἄλλους τύπους ἀθεϊσμοῦ, σὰν αὐτοὺς γιὰ τοὺς ὁποίους μιλήσαμε ἤδη καὶ οἱ ὁποῖοι συγγενεύουν μᾶλλον μὲ τὸ πρῶτο εἶδος παρὰ μὲ τὸ δεύτερο – γιὰ νὰ μὴν πῶ πὼς συνήθως πρόκειται γιὰ κάποιο εἶδος φονταμενταλιστικοῦ ἀθεϊσμοῦ, σὰν αὐτὸ τοῦ Dawkins. […]

 

π. Νικόλαος Λουδοβῖκος, Οἱ τρόμοι τοῦ προσώπου καὶ τὰ βάσανα τοῦ ἔρωτα, Κριτικοὶ στοχασμοὶ γιὰ μία μετανεωτερικὴ θεολογικὴ ὀντολογία, ἐκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα 2009