Παρασκευή 30 Αυγούστου 2013

πρὶν ὁ ἔρωτας καὶ τὸ κάλλος ποινικοποιηθοῦν πουριτανικῶς

Sandro Boticelli

Μόλις ἐξῆλθον τῆς πολίχνης, καὶ ἡ κόρη ἔβγαλε τὴν πόλκαν της, εἰποῦσα ὅτι αἰσθάνεται ζέστην, κ’ ἔμεινεν μόνον μὲ τὸ μεσοφούστανον, μὲ τὸ ὁλοβρόχινον ὑποκάμισον καὶ μὲ τὴν λευκὴν βαμβακερὴν φανέλαν. Τότε ἀνεδείχθη ἐξαισιώτερον τὸ ραδινὸν τῆς μέσης, ἡ χάρις τοῦ ἀναστήματος καὶ τὸ γλαφυρὸν τῶν κόλπων της. Ὑπὸ τὴν λεπτὴν φανέλαν, ὅπου ἐφαίνοντο ἀνατέλλουσαι αἱ σάρκες της, θὰ ἔλεγέ τις ὅτι εἶχεν ἀποταμιευμένα νεοδρεπῆ, δροσερὰ ὠχρόλευκα κρίνα, μὲ φλεβιζούσας ἀποχρώσεις λευκοῦ ρόδου. Ἡ κόμη ἐπέστεφε τὸ μέτωπόν της ὡς ἐρυθραινόμενον νέφος μὴ ἐπαρκοῦν νὰ συστείλῃ τὴν αἴγλην τοῦ φωτός, καὶ αἱ ὀφρύες συστελλόμεναι ἐσκίαζον τοὺς βαθεῖς γλαυκοὺς ὀφθαλμούς της ὡς λευκὴ ὁμίχλη ἐπιπολάζουσα τὴν πρωίαν ἐπὶ τοῦ ἀνταυγάζοντος αἰγιαλοῦ, καὶ τὰ χείλη μὲ τὴν ψίθυρον φωνὴν ἐφαίνοντο μορμυρίζοντα: φίλησέ με !

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ διήγημα Θέρος-Ἔρος (1891)

τὸ ἐθνικιστικὸ μονοπώλιο του Θεοῦ




Ἡ θρησκεία χρησιμοποιήθηκε, καὶ δυστυχῶς ἀκόμη καὶ σήμερα χρησιμοποιεῖται, γιὰ ἄλλες ἐπιδιώξεις, συχνὰ κατακριτέες. Ὅταν ἡ θρησκεία ἐνισχύει τὸ μίσος, τὸν ρατσισμὸ καὶ τὴν ξενοφοβία, οἱ κοινωνίες ὁδηγοῦνται σὲ ἐπικίνδυνες περιπέτειες. Ὅσο γιὰ τὰ ἔθνη, πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ διαμορφώθηκαν μὲ τὴν ἔμπνευση καὶ τὶς ἀρχὲς μιᾶς συγκεκριμένης  θρησκείας.  Εἶναι φυσικὸ λοιπὸν νὰ αἰσθάνονται  μιὰ ἰδιαίτερη σχέση μ' αὐτή. Συχνὰ μάλιστα, ἡ βιβλικὴ ἀρχὴ "μακάριον τὸ ἔθνος οὗ ἐστι Κύριος ὁ Θεός αὐτοῦ" (Ψαλμ. 32,12) ἑρμηνεύεται μὲ πολιτιστικὰ ἢ ἐθνικιστικὰ κριτήρια. Ἀλλὰ ὁ ἴδιος ψαλμὸς ταυτόχρονα ἀνοίγει τὸν ὁρίζοντα σ' ὁλόκληρο τὸν κόσμο καὶ βλέπει μέσα σ' αὐτόν τὴν ἐξέλιξη τοῦ ἔθνους. "Τοῦ ἐλέους Κυρίου πλήρης ἡ γῆ. Τῷ λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἐστερεώθησαν" (Ψαλμ. 32, 5-6). Ὁ Θεὸς δημιούργησε τὰ πάντα καὶ Αὐτὸς φροντίζει γιὰ τὰ πάντα.
Γι' αὐτό, ὅσο καὶ ἂν εἶναι μακάριο τὸ ἔθνος "οὗ ἐστι Κύριος ὁ Θεός αὐτοῦ", ἐντούτοις κανένα ἔθνος δὲν μπορεῖ νὰ διεκδικήσει ὡς ἰδιοκτησία του τὸν Θεό. Κανένα ἔθνος, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πόσο θρησκεύεται, δὲν ἔχει ἀποκλειστικότητα στὴν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τὸ νὰ γνωρίζει ἕνα ἔθνος ἢ μιὰ ὁμάδα ἐθνῶν τὴ χριστιανική πίστη δὲν σημαίνει ὅτι ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ μονοπωλοῦν τὸν Θεὸ καὶ νὰ θεωροῦν τὰ ἄλλα ἔθνη δευτέρας κατηγορίας. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὸν Ἄρειο Πάγο τόνισε χαρακτηριστικά: "Ὁ Θεός, ὁ ποιήσας τὸν κόσμον καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτῷ ... ἐποίησεν ἐξ ἑνὸς αἵματος πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων ..." (Πράξ. 17:24-26). Ὅλα τὰ ἔθνη ἀνήκουν στὴν ἴδια ἀνθρωπότητα ποὺ πλάστηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο Δημιουργό.
Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀνέκαθεν παγκόσμιο ὁρίζοντα καὶ ὅσοι ἔχουμε μιὰ εὐθύνη, ἄμεση ἢ ἔμμεση σ' αὐτή καλούμεθα, νὰ ἐνισχύσουμε αὐτὴ τὴν ἀλήθεια στὴ συνείδηση κάθε πιστοῦ καὶ κάθε ἔθνους. Ὅ,τι συμβάλλει στὴν κατανόηση, τὴν προσέγγιση, τὴν ἀλληλεγγύη καὶ τὴν ἁρμονικὴ συνύπαρξη τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν λαῶν πρέπει νὰ ἐνισχυθεῖ.
Ἀναστάσιος ἀρχιεπ. Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας
06/10/08 συνέντευξη στὸν Ἀριστείδη Βικέτο τοῦ romfea.gr

Πέμπτη 29 Αυγούστου 2013

ἐλευθερία, ἀγωνία καὶ μιὰ πίστη ποὺ δὲν σώζει



Ἀντρέι Ταρκόφσκι, Νοσταλγία


[…] ἡ ἐνθυμικὴ κατάσταση τῆς ἀγωνίας μᾶς προσφέρει πρωτογενῶς μιὰ εἴδηση περὶ τοῦ ὑπάρχοντος, ποὺ μὲ ἄλλο τρόπο δὲν θὰ μπορούσαμε νὰ τὴν ἀποκτήσουμε. […] Ἡ ἀγωνία μπροστὰ στὸ μηδέν, στὸν θάνατο, στὸ παράδοξο τῆς ὑπάρξεως, στὴν ἐνοχή, στὸ μέλλον, στὸν προορισμὸ ἀποτελεῖ παιδεμὸ καὶ παιδεία τῆς ὑπάρξεως, μὲ τὴν ὁποία ἡ τελευταία κερδίζει τὴν ἀλήθεια ὡς γέρας προσωπικό, ποὺ προέκυψε ἀπὸ ἐναγώνιο ἀγῶνα στὰ μαρμαρένια ἁλώνια τῆς δυσχεροῦς ἐλευθερίας.
Μὲ τὴν ἀγωνία ὁ ἄνθρωπος καθίσταται πραγματικὰ ἀτομικὴ καὶ μοναδικὴ καὶ μοναξιασμένη ὕπαρξη, ποὺ πρέπει μὲ προσωπικὸ ἀγῶνα νὰ κερδίση τὴ σωτηρία της. Διότι καθὼς ἡ ἀγωνία ἔχει ἄρει κάθε στήριγμα, πρέπει μόνος ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀποφασίση γιὰ τὴ στήριξή του. Ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νὰ μὴ προέρχεται ἀπὸ τὸν Θεό, μοῦ λέει ἡ ἀγωνία. Ἐγὼ θὰ ἀποφασίσω ἂν θὰ τὴν ἀποδώσω στὸν Θεὸ ἢ ὄχι. Ἡ τελικὴ ἀπόφαση ἔγκειται σ’ ἐμένα. Συνεπῶς καὶ ἡ ἐλευθερία μου εἶναι ἔσχατη καὶ τραγική.
[…] Ἡ ἐπιστήμη, ποὺ ἀνάγει τὰ πάντα στὶς ποσότητες, ἔκαμε νὰ ἀφανισθῆ τὸ ποιοτικὸ βάθος τοῦ ὄντος ἀπὸ ὅλες τὶς συνειδήσεις ποὺ πιστεύουν μόνον σ’ αὐτήν. Ἰδοὺ μιὰ πίστη ποὺ δὲν σώζει.
[…] Στὸν αἰῶνα μας γίνεται πολὺς λόγος γιὰ τὴν ἀπομύθευση. Τοῦτο ἀκριβῶς μαρτυρεῖ τὴν πτώση τοῦ ἱστορικοῦ ἐπιπέδου τῆς ὀμαδικῆς ἐνθυμίας μέχρι τὴ χαμηλὴ γραμμὴ τῆς αἰσθαντικότητας. Δηλαδὴ ὅλο κι ὅλο τὸ βάθος τῆς εἰδήσεως τοῦ ἀνθρώπου ἔπεσε στὸ ἐπίπεδο τῆς ἁπλῆς πληροφόρησης τῶν αἰσθήσεων. Εἶναι ὁ αἰῶνας τῆς βασιλείας τῶν αἰσθήσεων (καὶ ὄχι τοῦ πνεύματος).
[…] Ἡ ἀνάμνηση ἢ ἡ λησμονιὰ τοῦ Ὄντος δὲν εἶναι περιστατικὸ τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ εἶναι αὐτὴ τούτη ἡ ὕπαρξή του, στὴν πλέον μοιραία της ἔκβαση.


Χρήστου Μαλεβίτση, Λόγος προοιμιακός, στὸ «Εἰσαγωγὴ στὴ Μεταφυσικὴ» τοῦ Μάρτιν Χάιντεγκερ, ἐκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα 2010

Τετάρτη 28 Αυγούστου 2013

ᾠδὴ στὸ μαρτύριο τῆς ἐλευθερίας



˗ […] Ἂν δὲν ὑπάρχει Θεός, τότε ἐγὼ εἶμαι θεός.
˗ Ποτέ μου δὲν μπόρεσα νὰ καταλάβω αὐτὸ τὸ σημεῖο: γιὰ ποιὸν ἀκριβῶς λόγο εἴσαστε θεός;
˗ Ἂν ὑπάρχει Θεὸς τότε ὅλη ἡ ἐξουσία εἶναι δική Του, κι ἐξαιτίας τῆς ἐξουσίας Του ἐγὼ δὲν μπορῶ. Ἂν δὲν ὑπάρχει, τότε ὅλη ἡ ἐξουσία εἶναι δική μου κι εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ δηλώσω τὸ αὐτεξούσιο.
˗ Αὐτεξούσιο; Καὶ γιατὶ εἴσαστε ὑποχρεωμένος;
˗ Ἐπειδὴ ὅλη ἡ ἐξουσία ἔγινε δική μου. Εἶναι δυνατὸ νὰ μὴν βρεθεῖ κανένας σ’ ὅλον τὸν πλανήτη πού, ἀφοῦ τέλειωσε μὲ τὸν Θεὸ καὶ πίστεψε στὸ αὐτεξούσιό του, εἶναι δυνατὸ νὰ μὴν τολμήσει νὰ δηλώσει τὸ αὐτεξούσιο στὸ πιὸ πλῆρες σημεῖο; Μοιάζει μὲ κεῖνο ποὺ λένε πὼς ὁ φτωχὸς πῆρε μιὰ μεγάλη κληρονομιὰ καὶ δὲν τολμάει νὰ πλησιάσει τὸ σακὶ νομίζοντας πὼς δὲν ἔχει ἀρκετὴ δύναμη νὰ κατέχει. Θέλω νὰ δηλώσω τὸ αὐτεξούσιο. Ἂς εἶμαι ὁ μόνος, μὰ θὰ τὸ κάνω.
˗ Κάντε το λοιπόν.
˗ Εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ τινάξω τὰ μυαλά μου γιατὶ τὸ πιὸ πλῆρες σημεῖο τοῦ αὐτεξουσίου μου εἶναι νὰ σκοτώσω μόνος τὸν ἑαυτό μου.
˗ Μὰ δὲν εἶστε μονάχα σεῖς ποὺ τὸν σκοτώνετε: ὑπάρχουν πολλοὶ ποὺ αὐτοκτονοῦν.
˗ Μὲ αἰτία. Μὰ χωρὶς καμιὰν αἰτία παρὰ μονάχα γιὰ τὸ αὐτεξούσιο εἶμαι μονάχα ἐγώ.
«Δὲ θ’ αὐτοκτονήσει» σκέφτηκε καὶ πάλι ὁ Πέτρος Στεπάνοβιτς.
˗ Ξέρετε κάτι, ˗παρατήρησε νευριασμένα˗ ἂν ἤμουν ἐγὼ στὴ θέση σας, γιὰ νὰ δείξω τὸ αὐτεξούσιο, θὰ σκότωνα κανέναν ἄλλον κι ὄχι τὸν ἑαυτό μου. Θὰ μπορούσατε νὰ γίνετε κι ὠφέλιμος. Θὰ σᾶς ὑποδείξω ποιόν, ἂν δὲν τρομάξετε. Ἂν εἶναι ἔτσι μπορεῖτε καὶ νὰ μὴν αὐτοκτονήσετε σήμερα. Μποροῦμε νὰ τὰ κανονίσουμε.
˗ Τὸ νὰ σκοτώσω ἄλλον θά ’ναι τὸ πιὸ ταπεινὸ σημεῖο τοῦ αὐτεξουσίου μου καὶ γι’ αὐτὸ εἶσαι ἱκανὸς ἐσύ. Ἐγὼ δὲν εἶμαι ἐσύ! Ἐγὼ θέλω τὸ ἀνώτερο σημεῖο, καὶ τὸν ἑαυτό μου θὰ σκοτώσω.
«Μόνος του τὰ σκέφτηκε καὶ τὰ βρῆκε» γκρίνιασε μέσα του ὁ Πέτρος Στεπάνοβιτς.
˗ Εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ δηλώσω τὴν ἀπιστία ˗βημάτιζε στὸ δωμάτιο ὁ Κυρίλοβ. Γιὰ μένα δὲν ὑπάρχει ὑψηλότερη ἰδέα ἀπ’ τὸ ὅτι δὲν ὑπάρχει Θεός. Ὑπὲρ ἐμοῦ εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία. Ὁ ἄνθρωπος τὸ μόνο πού ’κανε ἦταν νὰ ἐφευρίσκει τὸ Θεό, γιὰ νὰ ζεῖ χωρὶς νὰ σκοτώνει τὸν ἑαυτό του· σ’ αὐτὸ ἔγκειται ὅλη ἡ παγκόσμια ἱστορία ὣς τὰ τώρα. Ἐγὼ μονάχα γιὰ πρώτη φορὰ στὴν παγκόσμια ἱστορία δὲ θέλησα νὰ ἐφεύρω Θεό. Ἂς τὸ μάθουν μιὰ γιὰ πάντα. […] Δὲν καταλαβαίνω πῶς μποροῦσαν ὣς τὰ τώρα οἱ ἀθεϊστὲς νὰ ξέρουν πὼς δὲν ὑπάρχει Θεὸς καὶ νὰ μὴν αὐτοκτονοῦν τὴν ἴδια στιγμή; Νὰ κάνεις συνείδησή σου πὼς δὲν ὑπάρχει Θεὸς καὶ νὰ μὴν συνειδητοποιήσεις τὴν ἴδια στιγμὴ πὼς ἔγινες θεὸς εἶναι ἀνοησία, ἀλλιῶς τὸ δίχως ἄλλο θὰ σκοτώσεις ὅ ἴδιος τὸν ἑαυτό σου. Ἂν τὸ συνειδητοποιήσεις εἶσαι πιὰ βασιλιὰς καὶ δὲν θὰ σκοτώσεις ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτό σου μὰ θὰ ζεῖς στὴν ὑψηλότερη δόξα. Μὰ ὁ ἕνας, κεῖνος ὁ πρῶτος, ἔχει ὑποχρέωση νὰ σκοτώσει τὸν ἑαυτό του τὸ δίχως ἄλλο, ἀλλιῶς ποιὸς θὰ κάνει ἀρχὴ καὶ ποιὸς θὰ τ’ ἀποδείξει; Ἐγὼ εἶμαι ποὺ θὰ σκοτώσω τὸ δίχως ἄλλο τὸν ἑαυτό μου γιὰ νὰ κάνω ἀρχὴ καὶ νὰ τ’ ἀποδείξω. Εἶμαι ἀκόμα θεὸς χωρὶς νὰ τὸ θέλω κι εἶμαι δυστυχισμένος γιατὶ εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ δηλώσω τὸ αὐτεξούσιο. Ὅλοι εἶναι δυστυχισμένοι γιατὶ ὅλοι φοβοῦνται νὰ δηλώσουν τὸ αὐτεξούσιο. […] Μὰ θὰ δηλώσω τὸ αὐτεξούσιο, εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ πιστέψω ὅτι δὲν πιστεύω. Θ’ ἀρχίσω καὶ θὰ τελειώσω καὶ θ’ ἀνοίξω τὴν πόρτα. Καὶ θὰ σώσω. Μονάχα αὐτὸ θὰ σώσει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ στὴν ἄλλη κιόλας γενιὰ θὰ τοὺς ἀναγεννήσει βιολογικά· […] Τρία χρόνια σκεπτόμουνα καὶ γύρευα τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τῆς θεϊκότητάς μου καὶ τὸ βρῆκα: τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τῆς θεϊκότητάς μου εἶναι τὸ Αὐτεξούσιο! Τοῦτο εἶναι ὅλο κι ὅλο ποὺ μ’ αὐτὸ μπορῶ νὰ δείξω στὸ κύριο σημεῖο τὴν ἀνυπακοή μου καὶ τὴν καινούργια μου τρομερὴ ἐλευθερία. Γιατὶ εἶναι πολὺ τρομερή. Σκοτώνω τὸν ἑαυτό μου γιὰ νὰ δείξω τὴν ἀνυπακοὴ καὶ τὴν καινούργια τρομερή μου ἐλευθερία.

Φιοντὸρ Ντοστογιέφσκι, Δαιμονισμένοι, μτφρ. Ἄρης Ἀλεξάνδρου, ἐκδ. Γκοβόστη 


σημ. Domenico: Ὁ τραγικὸς Κυρίλοβ τοῦ Ντοστογιέφσκι ὡς ἀπαράμιλλη εἰκόνα διαστροφῆς τῶν ὅρων τῆς ἐλευθερίας, τουτέστιν δαιμονισμένος…  
Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸν τὸν μεσσιανικὸ καὶ γι’ αὐτὸ ἑωσφορικὸ ναρκισσισμὸ ἡ ἀβάσταχτη ἐλευθερία μπορεῖ νὰ εἰκονογραφηθεῖ καὶ ἀλλιῶς: «[…] κατέληξα στὸ συμπέρασμα ὅτι ἀνάμεσα στὴν αὐτοκτονία καὶ τὴν πίστη δὲν ὑπάρχει χῶρος παρὰ γιὰ τοὺς ἀνόητους, τοὺς ἀνυποψίαστους καὶ τοὺς ἀδύνατους, καὶ ὅτι μόνο ὅποιος πιστεύει μπορεῖ νὰ ζῇ χωρὶς νὰ γίνεται γελοῖος» (π. Φιλόθεος Φάρος, Συγκυρίες καὶ Ἐπιλογές – αὐτοβιογραφία). Στὸ ἴδιο κλίμα τὸ ἀναρχικὸ σύνθημα «ἀφοῦ δὲν ζεῖς γιατὶ δὲν αὐτοκτονεῖς;». 
Τὸ αἴτημα τῆς συνέπειας καὶ τῆς γνησιότητας στὰ ἀκρότατα ὅρια, ποὺ μόνο ὁ τίμιος μὲ τὸ μυστήριο τῆς ὕπαρξης μπορεῖ νὰ γευθεῖ χωρὶς τὸ ὅπιο τῆς ἄθεης ἢ θρησκεύουσας αὐτασφάλισης. 

  

















Τρίτη 27 Αυγούστου 2013

ἡ ἐκμετάλλευση τῆς μνήμης τοῦ Ἴωνα Δραγούμη



  

Ο ανιψιός του Μακεδονομάχου, Φίλιππος, με ανοιχτή επιστολή του, τονίζει ότι για τον αδικοχαμένο πολιτικό «ο ελληνικός πολιτισμός είχε μια ανοιχτή έννοια που απέχει πολύ από αυτά που πρεσβεύουν οι χρυσαυγίτες»

Του Τάσου Τσακίρογλου
(Ἐφημερίδα τῶν Συντακτῶν 9/8/2013)

Φρένο στην εκμετάλλευση του ονόματος του Ίωνος Δραγούμη από τη Χρυσή Αυγή και τις λοιπές ακροδεξιές δυνάμεις επιχειρεί να βάλει η οικογένεια του πολιτικού, με αφορμή εκδήλωση της ναζιστικής οργάνωσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Βογατσικό Καστοριάς.
Ο ανιψιός του Μακεδονομάχου, Φίλιππος, δημοτικός σύμβουλος της Αθήνας, με ανοιχτή επιστολή του προς τις τοπικές αρχές διευκρινίζει ότι ο θείος του υπήρξε δημοκράτης που αγωνίστηκε για την Ελλάδα και ότι «γι’ αυτόν ο ελληνικός πολιτισμός είχε μια ανοιχτή και πλατεία έννοια που απέχει πάρα πολύ από τον φασισμό και την ξενοφοβία που πρεσβεύουν οι σημερινοί ναζί της Χρυσής Αυγής».
Σε επικοινωνία μας μαζί του ο Φ. Δραγούμης έκανε λόγο για ανιστόρητους ισχυρισμούς των νεοναζιστών και διευκρίνισε ότι οι χρυσαυγίτες «θα βρουν όλη την οικογένεια Δραγούμη “απέναντί” τους», καθώς, όπως λέει, «ιδιαίτερα σήμερα πρέπει να αντιδράμε σε θέματα μνήμης και Ιστορίας και να μην αφήνουμε τους εχθρούς της δημοκρατίας να σφετερίζονται πρόσωπα και πράγματα».
Παράλληλα, σημειώνει ότι ο θείος του δεν ήταν εθνικιστής, έτσι όπως προσπαθεί να τον παρουσιάσει η ναζιστική οργάνωση. «Αναφερόταν συχνά στη Ρωσική Επανάσταση και όραμά του ήταν η συνύπαρξη των βαλκανικών λαών και όχι η περιχαράκωση μέσω ενός κακώς εννοούμενου εθνικισμού που οδηγεί σε τραγωδίες και ακρότητες», αναφέρει και προσθέτει πως η αγάπη του Ιωνος Δραγούμη για την Ελλάδα δεν σήμανε ποτέ μίσος για τους άλλους.
Μάλιστα τονίζει ότι και ο παππούς του, ο πρωθυπουργός Στέφανος Δραγούμης, είχε στις λίστες των υποψηφίων του σλαβόφωνους. «Είναι τουλάχιστον ντροπή άνθρωποι που ενστερνίζονται διδαχές του Χίτλερ και του ρατσισμού να εμφανίζονται ως τιμητές της μνήμης ενός ανθρώπου υπέρμαχου της φιλίας των λαών», αναφέρει στην επιστολή του προς το δημοτικό διαμέρισμα της Καστοριάς που φέρει το όνομα του θείου του.
Εδώ και χρόνια τόσο η Χρυσή Αυγή όσο και ο ΛΑΟΣ οργανώνουν κάθε χρόνο στην Αθήνα εκδηλώσεις, υποτίθεται, μνήμης, οι οποίες όμως εξελίσσονται σταθερά σε πανηγύρια εθνικισμού και ρατσισμού.





Δευτέρα 26 Αυγούστου 2013

ὁ ἐπαναστατικὸς κοινοτισμὸς στὴν προοπτικὴ τοῦ ἀποφατισμοῦ




[…] ὁ θεσμὸς τῶν κοινοτήτων, ἡ δυνατότητα αὐτοδιοίκησης καὶ ὀργάνωσης τῆς παραγωγῆς μὲ τὴ συμμετοχὴ ὅλων τῶν ἐνηλίκων μελῶν τῆς κοινωνικῆς ὁμάδας στὴ λήψη τῶν ἀποφάσεων καὶ μὲ λογοδοσία τῶν ἐκλεγμένων ἐκτελεστῶν καὶ διαχειριστῶν τῆς λαϊκῆς ἐντολῆς στὴν ὁλομέλεια τῆς κοινότητας, εἶναι ὁ ζητούμενος στόχος τῶν θεσμικῶν ἐπιδιώξεων (καὶ ταυτόχρονα μέτρο ἢ κριτήριο) μιᾶς πολιτικῆς ποὺ θέλει νὰ ὑπηρετήσει τὴν ἀποφατικὴ (ὅπως ἐδῶ ὀνομάζουμε) ἐκδοχὴ τῆς ἐλευθερίας.
[…] Ἡ ἐπανάσταση εἶναι ἡ ἔσχατη δυνατότητα δημιουργικῶν ἀναμορφώσεων τοῦ κοινωνικοῦ βίου, δυνατότητα «ἔκρηξης» τῆς συλλογικῆς φαντασίας καὶ δημιουργικότητας, ὅταν ἔχουν ἐξαντληθεῖ ὅλες οἱ μεθοδεύσεις τῶν διεκδικήσεων καὶ κάθε προγραμματισμὸς τῶν ἀπαιτήσεων. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι τουλάχιστον ἀντιφατικὸ νὰ δεσμεύουμε καὶ τὴν ἐπαναστατικὴ δυναμικὴ σὲ ὀρθολογικὸ ἔλεγχο καὶ προκαθορισμένες μορφὲς ἐξέγερσης, νὰ θέλουμε νὰ ὑποτάξουμε τὴ δημιουργικὴ ἀπροσδιοριστία τῆς ἐπαναστατικῆς ἔκρηξης σὲ μιὰν a priori μεθοδολογία καὶ πρακτική.
[…] Στὴν προοπτικὴ τοῦ ἀποφατικοῦ αἰτήματος, ὁ ρόλος μιᾶς κεντρικῆς ἐξουσίας ποὺ ἀναπόφευκτα (μέσα στὰ γνωστὰ ὣς σήμερα σχήματα κοινωνικο-πολιτικῶν ἑνοτήτων) συντονίζει τὶς ἐπιδιώξεις τῶν αὐτοδιοικούμενων κοινοτήτων ˗ τὴν κοινὴ ἀνάγκη προστασίας ἀπὸ ἐξωτερικὲς ἐπιβουλές, τὶς ἀπαιτήσεις ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ καλύψει ἡ παραγωγικὴ δυναμικὴ κάθε κοινότητας, τὴν ἀνάγκη ἐλέγχου συλλογικῶν οἰκονομικῶν δραστηριοτήτων, παροχῆς γενικῶν ὑπηρεσιῶν (συγκοινωνίες, ἐνέργεια, πιστωτικὸ σύστημα κ.τ.ὅ.), παρεμβατισμοῦ σὲ διαδικασίες συλλογικῶν διαπραγματεύσεων, κλπ. ˗ ὁ ρόλος λοιπὸν αὐτῆς τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας εἶναι λειτουργικὸς καὶ ὑπηρετικὸς τῆς αὐτονομίας τῶν κοινοτήτων, ὄχι τυπικὸς καὶ μὲ αὐτοτελὴ σκοπιμότητα. Ἡ λειτουργικότητα τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας κρίνεται ὄχι καταρχὴν ἀπὸ τὴν ἀποτελεσματικότητά της καθεαυτὴν (μιὰ τυπικὴ ἀποτελεσματικότητα), ἀλλὰ καταρχὴν ἀπὸ τὴ συμβολή της στὴν ἐξασφάλιση καὶ διευκόλυνση τῆς πληρέστερης δυνατῆς αὐτοδιοίκησης καὶ αὐτοδιαχείρισης τῶν κοινοτήτων. Ἑπομένως, εἶναι μέσα στὸν ρόλο τῆς κεντρικῆς διοίκησης νὰ μὴν παραβιάζει, ἀλλὰ πραγματικὰ νὰ συντονίζει, νὰ ἐξασφαλίζει καὶ νὰ ὑπηρετεῖ τὴν ἐκφρασμένη θέληση τῶν τοπικῶν κοινοτήτων.

Χρήστου Γιανναρᾶ, Ὀρθὸς λόγος καὶ κοινωνικὴ πρακτική, ἐκδ. Δόμος, γ΄ ἐπανέκδοση, 2006, σ. 286 · 288-289.



σημ. Domenico: ἀποφατισμὸς εἶναι ἡ κριτικὴ στάση ἔναντι τῆς ὕπαρξης καὶ τῆς γνώσης, μὲ κριτήριο τὴ δυνατότητα τῆς σχέσης καὶ ὄχι τὴ λογικοκρατικὴ ὀρθότητα

ἡ φωτογραφία εἶναι τοῦ Κώστα Μπαλάφα

Σάββατο 24 Αυγούστου 2013

ὀριζόντια αὐτοδιαχείριση - κάθετη παράκληση ὁ Σταυρὸς μιᾶς ἐκκλησιαστικῆς κομμούνας

Ὁ θεός τους ἡ κοιλιά τους

Γιώργος Κουτσοδιάκος






Όλοι κοιτάνε την πάρτη τους 
κι εγώ τη δική τους. 
Πόσο αμετανόητα ηλίθιος 
πρέπει να είμαι; 
(Μιχάλης Τάτσης)*

Είναι να αναρωτιέται κανείς σήμερα για το τι έγιναν όλες αυτές οι φωνές της ύστερης χριστιανικής εφηβείας με τα αγχωμένα κηρύγματα για μια άμεση χριστιανική κομμούνα, εδώ και τώρα!
Μήπως οι χριστιανοί της ύστερης εφηβείας, έπαψαν να είναι πλέον επίφοβοι για τις εκάστοτε αριστερές, δεξιές, σοσιαλιστικές και χριστιανικές εξουσίες;
Ή μήπως αρκετοί χριστιανοί δεν υπήρξαν ποτέ απειλή, ακόμα και όταν μια ολόκληρη αυτοκρατορία τους είχε κηρύξει παράνομους;
Υπάρχουν και αυτά τα σενάρια. Να πουλάς δηλαδή το κτήμα σου σαν άλλος Ανανίας και Σαπφείρα για να ταϊστούν τα φτωχά στόματα της κοινότητας αλλά να κρατάς και μια καλή καβάτζα για την πάρτη σου, ταΐζοντας με αυτό τον τρόπο τον εγωκεντρισμό σου, εντός της ίδιας αυτής κοινότητας.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως, μετά από την συνάντηση με τη κοινή πίστη των φτωχών της Ιερουσαλήμ, αρκετοί ήταν οι πλούσιοι οι οποίοι βλέποντας την κατάσταση γύρω τους, δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι θα κράταγαν για την αφεντιά τους χωράφια και σπίτια. Η πρώτη τους στάση λοιπόν, μετά τη κάθετη σχέση, είναι το οριζόντιο άνοιγμά τους στο μοίρασμα του πλούτου.
Η μεταστροφή στην πίστη, δεν λογαριάστηκε εδώ μόνο στο επίπεδο της κλασικής ελεημοσύνης, (η οποία υποθέτουμε ότι γινόταν έτσι κι αλλιώς μέσα στις συναγωγές για τους Εβραίους και στις εκκλησίες του Δήμου για τους Εθνικούς), αλλά και σε ένα υπέρμετρα φιλάνθρωπο μοίρασμα που δεν λογάριαζε τις περιουσιακές ανάγκες της όποιας γνωστής οικογενειακής εστίας, μπροστά στις ανάγκες αυτής της νέας και άγνωστης οικογένειας των φτωχών αδελφών.
Τώρα, αν ορισμένοι αδιαφόρησαν για το οριζόντιο μοίρασμα με τους φτωχούς, δεν υπήρχε περίπτωση να υπάρξει συνέχεια και στη κάθετη σχέση τους με τον θεό.
Ανάμεσα στους εύπορους μεταστραφέντες και στους υποχρεωτικά άπορους της χριστιανικής κοινότητας υπήρχαν και κάποιοι "διαχειριστές" αυτού του πλούτου. Άνθρωποι εμπιστοσύνης αλλά και φόβου, αυτοί οι πρώτοι δώδεκα αφειδώλευτοι "διαχειριστές" των "υλικών"αναγκών, που αργότερα έγιναν εβδομήντα, πεντακόσιοι και μέχρι σήμερα είναι ένα πλήθος αναρίθμητων αγίων, εκλέχτηκαν και αναδείχτηκαν σε λειτουργικά όργανα μιας κοινωνικής δικαιοσύνης που δεν είχε ανάγκη την αυτοκρατορική μηχανή (ή δεν θα είχε την αντίστοιχη κρατική σήμερα) για να επιβιώσει και να προχωρήσει σε έναν κόσμο, όπου είτε υπάρχουν άδικα αφεντικά είτε δεν υπάρχουν, αυτοί ούτως ή αλλιώς θα στήριζαν αυτή την οριζόντια αυτοδιαχείριση επάνω στην σχέση τους με τη κάθετη παράκληση.
Αντίθετα, είναι λυπηρό σήμερα να βλέπεις ιερατικές κλίσεις που είτε γράφονται με γιώτα, είτε γράφονται με ήτα ή και ακόμα πιο κλειδαμπαρωμένα με έψιλον γιώτα, να ζουν σαν να μην τρέχει τίποτα, με μια μόνιμη και δίπολη ανησυχία ανάμεσα στη διακοπή του κρατικού τους μισθού ή τη μείωση των μυστηριακών "τυχερών".
Ποιοί να ήταν άραγε αυτοί που πρώτοι σκαρφίστηκαν να υποκλίνονται τόσο παγανιστικά στην αρχαία θεά τύχη, παρά να δέχονται και να ασπάζονται την ελεημοσύνη (επί του μυστηρίου) από τους  φτωχούς εν Χριστώ αδελφούς, χάριν της κοινότητας;
Στο χριστιανικό κόσμο, όπως και στο μη χριστιανικό, κάποιοι επιλέγουν να θρέψουν τις κοιλίες τους. Και όχι μόνο να τις θρέψουν, αλλά να τις λογαριάζουν και ως θεό τους.1
Η πίστη εξάλλου δεν είναι κάποιο προνόμιο χριστιανικό, μάλλον εμπόδιο είναι στην προκειμένη περίπτωση  εφόσον βαδίζεις σε μια βέβαιη αβεβαιότητα. Ο θεός της κοιλιάς όμως είναι πάνω από κάθε πίστη και απιστία, γιατί είναι ένας υπερταξικά απάνθρωπος και αθεόφοβος θεός.
Για να συγκρουστούμε λοιπόν με αυτόν τον αχόρταγο θεό μας, πιστοί και άπιστοι, χρειάζεται να εμφανίζονται από καιρό σε καιρό, εκείνοι οι ανάλογοι επίφοβοι και ανάργυροι "διαχειριστές" αυτών των αναγκών, οι οποίοι δεν πρόκειται ποτέ να δεχτούν να τους επιβληθεί η ιδέα ότι το γεγονός πως είμαστε εκεί με το Θεό ή με την επιστήμη, αποτελεί απλώς μια απάντηση στο γεγονός ότι είμαστε εδώ με το στομάχι μας.2



* Μιχάλης Τάτσης, "με το καδρόνι στα χέρια", σελ. 20, εκδόσεις Πανοπτικόν.1)  Φιλιππησίους 3:19. 2) Υβ Λε Μανάκ, "η κρυφή γοητεία του υλισμού", σελ. 22, εκδόσεις Αλήστου Μνήμης.




  



κοινότητα καὶ θνητότητα



• Δύση και Ελλάδα: ο προτεσταντισμός –που ως τρόπος σκέψης και δράσης θέτει την ατζέντα σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία 400 χρόνια– ισχυρίζεται ότι εμφορείται από το γνήσιο αρχαιοελληνικό πνεύμα. Ισχύει κάτι τέτοιο;

«Ο προτεσταντισμός συνδέθηκε με μια σειρά από πράγματα, όπως η γέννηση και η άνοδος του καπιταλισμού και οι φιλελεύθερες αξίες. Από την άλλη, αυτό που λένε, πως μάθανε φιλοσοφία διαβάζοντας Πλάτωνα και Αριστοτέλη είναι αλήθεια. Το δυτικό ιδεώδες είναι η πίστη στη λογική συνέπεια. Εκεί που υπάρχει σημαντική διαφορά –και εδώ έχουν δίκιο όσοι επιχειρούν να βρουν σχέση ορθοδοξίας και αρχαιοελληνικής σκέψης (και όχι Δύσης)– είναι ότι η Δύση κάποια στιγμή ανακαλύπτει το υποκείμενο, προτάσσει το Εγώ, το ατομικό ον. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καθόλου αυτό. Υπάρχει μεν το άτομο, αλλά σε έντονη διάδραση με το Εμείς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Ελληνες δεν ανέπτυξαν ποτέ την Ψυχολογία, παρ’ όλο που ανέπτυξαν όλες τις επιστήμες. Το προσωπικό δράμα του καθενός, η θνητότητα και ο θάνατος αφήνουν εντυπωσιακά αδιάφορο τον Ελληνα φιλόσοφο, ακόμα και τον ποιητή. Τα προβλήματα που προτάσσει η ελληνική Φιλοσοφία είναι η σχέση σου με τη Φύση και η σχέση σου με την Πόλη. Γι’ αυτό και θα έλεγα ότι η Ψυχανάλυση είναι δυτικής προέλευσης. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο που πρώτος το επισήμανε καίρια ο Καστοριάδης, ότι δηλαδή καινοτομία της αρχαίας ελληνικής σκέψης είναι ότι ο πολίτης της αρχαίας Ελλάδας είναι απόλυτα συμφιλιωμένος με τη θνητότητά του. Και δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω, του αρκεί η ενσωμάτωση σε κάποιες κοινότητες που τον υπερβαίνουν. Να ένας τρόπος για να ξεπεράσεις τη θνητότητά σου».
Β. Κάλφας (πρόεδρος τοῦ τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικῆς Α.Π.Θ.)
ἀπόσπασμα συνέντευξης στὴν Ἐφημερίδα τῶν Συντακτῶν 21/08/2013

 σχόλιο Domenico: μήπως οἱ Ἕλληνες ἔγιναν χριστιανοὶ γιατὶ ἡ ἔνταξη στὴ Λογικὴ (τοῦ σαρκωμένου Θεοῦ Λόγου) ἐκκλησιαστικὴ κοινότητα δώριζε ρεαλιστικότερες προϋποθέσεις ὑπέρβασης τῆς θνητότητας; Ἀπὸ τὴν ἄλλη, τὸ δυτικὸ ἰδεῶδες τῆς λογικῆς (μὲ μικρὸ λάμδα) πού, κατὰ τὸν Β. Κάλφα, προτάσσει τὴν ὑποκειμενικότητα τοῦ ἀτόμου, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ἀρχαιοελληνικὴ πρόκριση τοῦ κοινωνεῖν, μπορεῖ νὰ συγκροτήσει κοινότητα ἱκανὴ νὰ ἀπαντήσει στὸ πρόβλημα τῆς θνητότητας;

Πέμπτη 22 Αυγούστου 2013

Ἐμεῖς ποῦ ἀληθεύουμε; Στὴν ἐπανάσταση. – Νίκος Καροῦζος



[…] Σὲ ἀντίθεση μ’ ἄλλους μεταπολεμικοὺς ποιητές, οὔτε κλείσθηκε στὸ κλουβὶ τῆς ἰδιωτείας, οὔτε ἔγινε «ποιητὴς τῆς ἥττας» σβήνοντας κάθε ἐπαναστατικὴ προοπτικὴ στ’ ὄνομα τῆς ἥττας τῆς ἐπανάστασης οὔτε, πάλι, ἔγινε ὁ τραγουδοποιὸς τοῦ σταλινισμοῦ, τοῦ πρωταίτιου τῆς ἥττας. Ἔμεινε μέχρι τέλους κομμουνιστὴς καὶ γι’ αὐτὸ ἀσυμβίβαστος ἀντισταλινικός. Ἀναζήτησε ὅλα τὰ γιατὶ καὶ πῶς, γύρισε ξανὰ καὶ ξανὰ στὸ ἔπος καὶ τὴν τραγωδία τῆς Ὀκτωβριανῆς ἐπανάστασης, ἀνοίχτηκε πρὸς ὅλα τὰ ρεύματα τοῦ ἐργατικοῦ κινήματος, πρὸς ὅλες τὶς ἐπαναστατικὲς ἐμπειρίες καὶ τοὺς ἀγῶνες, ὅλες τὶς περιπέτειες τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ ἀνθρώπινου πνεύματος. Ἔζησε μὲ τὸν Σαὶν Ζὺστ καὶ τὸν Κουτόν, μὲ τὸν Ροβεσπιέρο καὶ τὸν Μακρυγιάννη, μὲ τὸν Σολωμὸ καὶ τὸν Παπαδιαμάντη, μὲ τὸν Ἡράκλειτο καὶ τὸν Κάφκα, μὲ τὸν Λένιν καὶ τὸν Τρότσκυ, τοὺς μπολσεβίκους, τοὺς ναῦτες, τῆς Κροστάνδης, τὸν Γκουεβάρα, τὸν δολοφονημένο ἀπ’ τοὺς φασίστες τοῦ Σαλβαντὸρ ἀρχιεπίσκοπο Ρομέρο, τοὺς μακρονησιῶτες καὶ τοὺς ἐξόριστους τῆς Ἰκαρίας, τοὺς ταπεινοὺς καὶ τοὺς ἐξεγερμένους ὅπου γῆς. Ἦταν οἰκουμενικὸς στὴν Τέχνη καὶ στὴν Ἐπανάσταση, στὰ βάθη τῆς παράδοσης καὶ στὶς πιὸ ἀπόκρημνες κορυφὲς τῆς πρωτοπορίας.
Δὲν ἦταν θέμα ἁπλῶς ἐπιλογῆς ἀλλὰ ἀνάγκη: ἡ ὁλοκλήρωση τῆς ἐπανάστασης ἀπαιτεῖ καὶ διεκδικεῖ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἀταξικὴ κοινωνία εἶναι ἡ κοινωνία τοῦ ὁλικοῦ ἀνθρώπου. […]

Σάββας Μιχαήλ, Κατακείμενος ὄρθιος, ἐφημ. Νέα Προοπτική, φ. 14, 13/10/1990


Νίκος Καρούζος
Η Ορθοδοξία
Γλυκό που είναι το σκοτάδι στις εικόνες των προγόνων
άμωμα χέρια μεταληπτικά
ρούχα που τ'άδραξεν η γαλήνη και δε γνωρίζουν άνεμο
βαθιά το ελέησον απ' τους άυλους βράχους
τα μάτια σαν καρποί ευωδάτοι.
Κι ο ψάλτης ολόσωμος ανεβαίνει στο πλατάνι της φωνής
καημένε κόσμε
θυμίαμα η γαλάζια οσμή κι ο καπνός ασημένιος
κερί να στάζη ολοένα στα παιδόπουλα
καημένε κόσμε
σα βγαίνουν - ω χαρά πρώτη - με το Ευαγγέλιο και με τις λαμπάδες
κ' ύστερα η μεγάλη χαρά να συντροφεύουν τ' Άγια...
Ο παπα-Γιάννης τυλιγμένος τ' άσπρο του φελόνι
καλός πατέρας και καλός παππούς με το σιρόκο στη γενειάδα
χρόνια αιώνες χρόνια και νιάτα πόχει η ομορφιά!…



Νίκος Καρούζος
Απολέλυσαι της ασθενείας σου
Νηστεύει η ψυχή μου από πάθη
και το σώμα μου ολόκληρο την ακολουθεί.
Οι απαραίτητες μόνο επιθυμίες -
και το κρανίο μου ολημερίς χώρος μετανοίας
όπου η προσευχή παίρνει το σχήμα θόλου.

Κύριε, ανήκα στους εχθρούς σου.
Συ είσαι όμως τώρα που δροσίζεις
το μέτωπό μου ως γλυκύτατη αύρα.
Έβαλες μέσα μου πένθος χαρωπό
και γύρω μου
όλα πια ζουν και λάμπουν.
Σηκώνεις την πέτρα - και το φίδι
φεύγει και χάνεται.
Απ' την ανατολή ως το βασίλεμμα του ήλιου
θυμάμαι πως είχες κάποτε σάρκα και οστά για μένα.
Η νύχτα καθώς την πρόσταξες απαλά με σκεπάζει
κι ο ύπνος - που άλλοτε έλεγα πως ο μανδύας του
με χίλια σκοτάδια είναι καμωμένος,
ο μικρός λυτρωτής, όπως άλλοτε έλεγα -
με παραδίδει ταπεινά στα χέρια σου...
Με τη χάρη σου ζω την πρώτη λύτρωσή μου.



Τετάρτη 21 Αυγούστου 2013

Μὴ γίνεσθε δοῦλοι ἀνθρώπων!



Γι’ αυτό υψώνουν οι φτωχοί τη φωνή τους
ενάντια σε όλους σας·
ενάντια σε σας που κατέχετε την εξουσία,
σε σας που τους ακολουθείτε,
σε σας που στρατεύεσθε,
σε σας που υπηρετείσθε από αυτούς,
γιατί δεν μπορούν να υποφέρουν
την άσπλαχνη και μισάνθρωπη
διάθεση των φοροεισπρακτόρων
και τη συνεχή βία
και αδικία που προέρχεται από σας
τους ισχυρότερους τους.

Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς



Μόλις είχαν  αρχίσει να σκάνε μύτη τα νέα για την οικονομική κρίση, αρκετοί ήταν οι αστικο-χριστιανοί που έσπευσαν να μιλήσουν, να γράψουν, να δηλώσουν να προτρέψουν  και να προτείνουν λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης. Υπερασπίστηκαν με «άποψη» και  την εξής θεολογία : «Να δούμε την κρίση χριστιανικά και ευχαριστιακά». Όταν όμως  η κρίση έφτασε και  στο κατώφλι του δικού τους σπιτιού, όλη αυτή η ευχαριστιακή θεολογία πέρασε στα αζήτητα. Τότε είναι που άρχισαν να εκφράζονται και από την πλευρά τους, παράπονα για τις μειώσεις των μισθών και για  τα απαράδεκτα, αντικοινωνικά και αντεργατικά μέτρα. Αν, καθ’ υπόθεση αναλογιστούμε ότι ένα σεβαστό ποσοστό αστικοχριστιανών  ανήκουν και στον δημόσιο-υπαλληλικό βίο , τότε αντιλαμβανόμαστε ότι τα παράπονα αυτά μπορούν να ξεπεράσουν τα όρια  έκφρασης μιας  ευχαριστιακής διαμαρτυρίας και να στρέψουν αυτή την  «ιερή αγανάκτηση»  σε   διαδικασίες  εξεγερτικών συμπεριφορών. Το δεδομένο αυτό από μόνο του είναι αρκετά ικανό για να προκαλέσει προβλήματα στις όποιες χριστιανικές συνειδήσεις που γαλουχήθηκαν με τέτοιο τρόπο από τα γεννοφάσκια τους ώστε  να μην ξεπερνάνε το απαράβατο εκείνο σημείο του «πνευματικού» νόμου, στο οποίο  και απαγορεύεται δια ροπάλου  «να  δαγκώσεις το χέρι που σου δίνει το  ψωμί». Ποιος είπε όμως ότι αυτή η  διεκδίκηση του ψωμιού  δεν είναι μια καθαρά πνευματική υπόθεση; 1

Οι πιο πνευματικοί εστιάσανε ή ρίξανε το βάρος και στην γενικότερη ηθική κρίση που περνάει ο τόπος αυτός. Δεν υπάρχει αντίρρηση ότι  θα πρέπει να αναζητήσουμε την ηθική διάστασή μας μέσα στις ίδιες τις συνθήκες της ανθρωπιάς μας. 2 Ωστόσο, είναι ύπουλη αυτή η προτεσταντική  αντίληψη που μας αναγκάζει να ενοχοποιούμαστε το τελευταίο διάστημα για το λησμονημένο ήθος μας  το οποίο μας οδηγεί από ξεπεσμό σε ξεπεσμό και  θέλει να μας πείσει  μέσα από  νέες σπιρίτουαλ εντολές για το πραγματικό ξεπέρασμα των ορίων  της φτώχειας μας.  Γιατί, αν υποθέσουμε ότι υποτασσόμαστε στην  παραπάνω συλλογιστική, όσοι ζούνε σε καθεστώς πτώσης των ηθών (εκτός της καθαρής αφεντιάς μας) μάλλον  δεν θα πρέπει ούτε  να πληρώνονται για τους κόπους τους, ούτε  να τους επιτρέπεται να εργαστούν, ούτε να συμμετέχουν στα κοινά, ούτε να διακονούν άλλους ανθρώπους κ.ο.κ.
Στη βιβλική θεολογία μπορούμε να αποδεχτούμε ακόμα και τις προσωπικές παραξενιές ή  αμαρτίες του κάθε υποτιθέμενου αφεντικού που μας έλαχε να ζούμε κάτω από την αναπόφευκτη  διαδικασία της μισθωτής  σκλαβιάς. Αν και σε αυτόν ακόμα  το δρόμο υπάρχουν τα περιθώρια επιλογών και ελευθεριών, τα οποία όμως μπορεί να κοστίσουν λίγο παραπάνω για όσους δεν συμμερίζονται αυτού του είδους τις κοινωνικές συμβάσεις.
Αυτό που δεν έχουμε δικαίωμα όμως είναι να σιωπήσουμε όταν  αφαιρείται ο μισθός τού κάθε φτωχού εργάτη συναδέλφου μας. Ωστόσο, μέσα στα οροθέσια της ασκητικής τής αγάπης, τον δικό μας μισθό μπορούμε να τον διαχειριστούμε όπως θέλουμε. Να τον μοιράσουμε ή να μην τον διεκδικούμε  καθόλου. Όμως, κάθε προσποιημένη ταπεινοφροσύνη που εξαγγέλλει με δημόσιες  ντουντούκες  εκφράσεις του τύπου, «εγώ δεν εισπράττω τον μισθό μου αλλά τον καταθέτω ολόκληρο στο τάδε κοινωφελές ίδρυμα» κτλ είναι, αν μην τι άλλο, «αλλουνού παπά ευαγγέλιο».
Αυτό που χρειάζεται να μας απασχολεί αδιάκοπα,  και ίσως να είναι και το πιο επίπονο από τις επιλογές μας, είναι αυτό  το μυστήριο του αδελφού. Κοντολογίς, το δικαίωμα του να τρέφεται, να σκεπάζεται και να έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του ο κάθε εργάτης,  ο κάθε φτωχός αδελφός. Αυτό δεν προϋποθέτει  αλλά μάλλον επιβάλει τη σύγκρουση εκεί όπου η κοινωνική αδικία συντελείται είτε αυτή είναι  κρατική  είτε είναι ιδιωτική. Σε κάθε ανάλογη σύγκρουση όμως δεν θα πρέπει να προκαταβάλουμε με  τελεσίδικες  αποφάσεις ότι με όσους  συγκρουστήκαμε δεν θα μπορούμε στο εξής και να ξαναγκαλιαστούμε. Αντίθετα, κάθε σύγκρουση που  δεν οραματίζεται και τη συμφιλιωτική προοπτική του ανθρώπου, ακυρώνει κάθε κόπο που έγινε στο όνομα του μυστηρίου του αδελφού.
Μέσα στο μυστήριο του αδελφού χρειάζεται να έχουμε κατά νου και το εξής:  ότι αυτομάτως,  κανένας εργάτης, κανένας αδελφός δεν εξαγιάζεται ακριβώς επειδή είναι εργάτης και αδελφός. Επιβάλλεται όμως  η  αλληλεγγύη μας, χωρίς να προαπαιτείται εξιτήριο ηθικιστικών φρονημάτων στις όποιες κοινωνικές αδικίες υπόκειται αυτός και ο κάθε αναγκεμένος, αδικημένος. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι θα υποταχτούμε σε κάθε  αδελφό  ή εργαζόμενο  που θέλει να στριμώξει τον αυχένα μας μέσα στα σκέλια  των νέων  ιδεολογικών φυλακών, των κρατικοδίαιτων και κρατικοποιημένων συνδικαλιστικών οργανώσεων ή των αστικοχριστιανικών  ομάδων που υπερασπίζονται το χριστιανό  αφεντικό τους  ένεκεν μιας καπιταλιστικής χριστιανικής ενότητας για την διατήρηση και την προώθηση των πολυτελών τους ανησυχιών. Δεν θα  υποδουλωθούμε σε τέτοιους ανθρώπους. 3
Μέσα στην κάθε εργασιακή σχέση το κοινωνικό  πρόταγμα   δεν μπορεί να σφηνώνεται σε μια ιδεολογική λογική  της «εργασίας για την εργασία», αλλά η εργασία να είναι αυτή που  θα μεταμορφωθεί σε έναν  χώρο όπου θα τελείται με εκκλησιαστικό φρόνημα  ένα ακόμα μυστήριο, αυτό  του  να μην επιβαρύνουμε κανέναν από τους αδελφούς. 4
Ο αυχένας μας δεν θα πρέπει να σκύβει για κανέναν εθελόδουλα και ανθρωπάρεσκα. Για τους μόνους  λόγους  που θα επιτρέπεται να τον σκύβουμε είναι για να σηκώσουμε στους ώμους τον κάθε κουρασμένο αδελφό μας 5 καθώς και  για να αφήσουμε ελεύθερη τη λεπτή αύρα του Αγίου Πνεύματος να ξελαμπικάρει το κεφάλι μας και την καρδιά μας. 6



1.     Αββάς  Πιέρ.
2.     Υβ Λε Μανάκ, «η κρυφή γοητεία του υλισμού», σελ. 59, εκδ. Αλήστου Μνήμης.
3.     Α  Κορινθίους 7:23.
4.     Β Θεσσαλονικείς 3:8
5.     Λουκάς 15 : 5
6.     Ευχή της Θείας λειτουργίας, «…σοι τον εαυτών αυχένα, και καταξίωσον αυτούς, εν καιρώ ευθέτω, του λουτρού της παλιγγενεσίας…».


Γιώργος  Κουτσοδιάκος 

Αναρτήθηκε από kafsokaliva στις 5:49 π.μ. 
Σάββατο, 18 Ιουνίου 2011

ἡ διάγνωση τοῦ Ἀγγελόπουλου - ὁ τρόπος τοῦ Βέγγου (τὸ βλέμμα τοῦ Ὀδυσσέα 1995)

Τρίτη 20 Αυγούστου 2013

πολιτικὴ ἀπόπειρα αὐτονομίας

Γιῶργος Κόρδης - Ἐλευθερία

Ἴσως ἦλθε πιὰ ὁ καιρὸς νὰ σκύψουμε μὲ σοβαρότητα στὸ ζήτημα τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖο θὰ σαρκώσουμε στὴν πόλη τὸν ἐκκλησιαστικὸ τρόπο ὕπαρξης. Νὰ ἀναζητήσουμε ἐπιτέλους τὴν ἀπαλλαγή μας ἀπὸ τὸν μονοφυσιτισμὸ ποὺ ἐγκλωβίζει τὸ εὐχαριστιακὸ ἦθος στὸ χῶρο τοῦ Ναοῦ, στὸν χρόνο τῆς Κυριακῆς, στὸν τρόπο τῆς ἰδιωτείας.    
Ὅταν ἡ ἀλήθεια τῆς Θείας Λειτουργίας, στὴν ὁποία κοινωνοῦμε τὸν ἐλθόντα καὶ ἐρχόμενο ἐραστὴ Δημιουργό, δὲν συντονίζεται μὲ τὰ πράγματα τοῦ βίου, ὁ θάνατος περιπολεῖ ἀνίκητος. Μᾶς κατασπαράσσει ἀνίδεους γιὰ τὴ ζωὴ ποὺ χάνουμε, ὅταν φτιασιδωνόμαστε ἐπαναπαυμένοι μὲ τὴ θρησκευτική μας πούδρα. Μετέχουμε στὴν Πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ τὴν ἐμφιαλώνουμε στὰ πλαστικὰ μπουκάλια τῆς ἀστικῆς νομιμοφροσύνης μας.
Ὅμως τὸ πρόταγμα τῆς κοινοτικῆς αὐτοδιεύθυνσης ἀπαιτεῖ τὸ καθάριο νερὸ τοῦ αὐτομίσους. Ὄχι γιατὶ πρέπει νὰ μηδενιστοῦμε μαζοχιστικὰ ἀλλὰ γιατὶ ὁ ἑαυτὸς βρίσκεται ἀπέναντι στὸν ἄλλον. Δὲν εἶναι τὸ καλοαναθρεμμένο ἀνθρωπάκι, ποὺ δὲν ἐνοχλεῖ γιὰ νὰ μὴν τὸν ἐνοχλοῦν, οὐσιαστικὰ γιὰ νὰ καταβροχθίζει ἀπερίσπαστος καὶ τὸν ἑαυτό του καὶ τὸν ἄλλον. Ὁ ἑαυτὸς εἶναι ἡ ὑπόσταση ποὺ ἀληθεύει καὶ ὑπάρχει ὄντως μόνον ὅταν δίνεται. Μήπως ὑπάρχει ἄλλος τρόπος γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς κοινωνίας;
Ὅσο τὸ αἴτημα τῆς συλλογικότητας χωρὶς διακρίσεις καὶ περιορισμοὺς κεῖται ὡς πρόταγμα κάποιας ἐπαναστατικῆς ἰδεολογικῆς λογικῆς, ὁ φασισμὸς ἔχει ἤδη συλληφθεῖ ἐξωμητρίως καὶ ἡ τερατογένεση καραδοκεῖ. Ἡ πραγματικὴ σύλληψη, ποὺ θὰ ὁδηγήσει στὸν φυσιολογικὸ τοκετὸ τοῦ ὑγιοῦς τέκνου τῆς ἐλευθερίας, συντελεῖται στὰ μύχια τῆς ὕπαρξης. Ἢ ἀντιλαμβάνομαι ἐπιτέλους ὅτι ἡ ἐλευθερία εἶναι ζωὴ ποὺ κατορθώνεται σταυρικῶς ἢ βαυκαλίζομαι ὅτι εἶναι μία ἄμοχθη γιὰ τὸν ἑαυτό μου καὶ ἐπιβλητικὴ γιὰ τὸν ἄλλο ἐξωτερικὴ ἁπλῶς διευθέτηση· ποὺ θὰ ἀναμένει τὴν ἑπόμενη ἀνατροπή της.
Τελικὰ ἀποδεικνύεται ἐντελῶς μεταφυσικὴ ἡ ἐλευθεριακὴ κουλτούρα ὅταν, ἀντὶ νὰ πραγματώνω τὴν ἐλευθερία κατὰ τὸν πόνο τῆς ἀγάπης, τὴ φαντάζομαι καὶ τὴν ἐπιβάλλω, γιατὶ ἔτσι προτάσσει τὸ ἰδεολογικὸ ἀποκύημα τοῦ νοῦ. Δυστυχῶς ὅμως οὔτε ὁ αὐτασφαλισμένος στὸν παράδεισό του χριστιανός, οὔτε ὁ κατοχυρωμένος στην ἰδεολογική του ἀλήθεια ἄθεος εἶναι διατεθειμένοι νὰ γευθοῦν τὴν ἐλευθερία, γιατὶ δὲν ἐπιθυμοῦν ἁμφότεροι νὰ σταυρώσουν τὰ δεσμὰ τῆς φιλαυτίας, ποὺ τοὺς πακτώνουν στὸν μικροαστικὸ ἑαυτούλη τους.
Ἕνα πολιτικὸ ἐγχείρημα ἀληθινῆς αὐτονομίας πρέπει νὰ ξεκινήσει ἀπὸ τὸ ξερίζωμα ὅλων τῶν ἑτερόνομων κατασκευῶν ποὺ ἀφειδῶς παρασκευάζει ὁ ἀνέραστος ἑαυτός. Καὶ ὁ μόνος σθεναρὸς καὶ ἀποτελεσματικὸς ἐχθρὸς τοῦ ἐπάρατου ναρκισσισμοῦ εἶναι ὁ ἀενάως δαπανώμενος Χριστὸς καὶ ἡ πολιτεία τῶν φίλων Του.  


Ἀνδρέας Γ. Βιτούλας

οἱ ἅγιοι ἀναρχικοὶ

ἐπ-ανάσταση


Χριστιανισμὸς καὶ Μαρξισμὸς


[…] ὁ πρῶτος Χριστιανισμός, μέσα στὶς συνθῆκες τῆς ἀποσύνθεσης ἑνὸς παγκόσμιου κράτους, τῶν Ρωμαίων, ἦταν ἕνα βαθὺ κίνημα ἐπαναστατικὸ τῶν προλετάριων καὶ τῶν πληβείων κατὰ τῶν κρατούντων, ἕνα κίνημα βαθιὰ ἀντιπλουτοκρατικὸ καὶ λαϊκό, φιλειρηνικό, διεθνιστικό, ἕνα κίνημα ποὺ ἀνύψωνε τὸ ἀνθρώπινο ἄτομο σὲ δρῶν ὑποκείμενο ἱστορικὸ καὶ ἔδινε ταυτόχρονα στὶς τότε ἱστορικὲς κοινωνικὲς συνθῆκες ἕνα κοινοτικὸ τρόπο ζωῆς μὲ τὶς πρῶτες χριστιανικὲς κοινότητες, χωρὶς ἀτομικὴ ἰδιοκτησία καὶ βαθιὰ ποτισμένες μὲ τὴν ἔννοια τῆς κοινοκτημοσύνης.
[…] ὄχι μόνο ἡ πάλη γιὰ τὴν εἰρήνη, ἀλλὰ κι ἡ πάλη γιὰ τὴν κοινωνικὴ δικαιοσύνη, γιὰ τὴν ἱσότητα, γιὰ τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, γιὰ ἕναν πραγματικὸ διεθνισμὸ καὶ ἀνθρώπινη ἀλληλεγγύη εἶναι συστατικὰ στοιχεῖα τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ  ἰδιαίτερα τῆς Ὀρθυοδοξίας.
[…] Ἡ ἱστορία ἔδειξε ὅτι ἕνας μονοδιάστατος ἄνθρωπος, εἴτε μὲ τὴν καρτεσιανὴ δομή του κι ἐκδοχή του, εἴτε μὲ τὴν οἰκονομίστικη ἀντίληψη τοῦ homo economicus, εἴτε τοῦ homo sexualis, εἴτε τοῦ σημερινοῦ ἡλεκτρονικοῦ ἀνθρώπου, εἴτε τοῦ λογικοῦ ἀνθρώπου, ὅλες αὐτὲς οἱ ἀντιλήψεις ἀποτελοῦν διάσπαση τοῦ πολυδιάστατου καθολικοῦ ἀνθρώπου σὰν εἰδολογικοῦ ὄντος, ὅπως λέει ὁ Marx, ποὺ εἶναι ἕνα ὂν βιολογικό, ψυχολογικό, λογικὸ καὶ κοινωνικὸ μὲ πολύπλευρες ἀνάγκες ὑλικές, πνευματικές, συναισθηματικές, σωματικές, ποὺ ἐκφράζονται μέσα στὴν καθημερινότητά του καὶ στὸν τρόπο τῆς ζωῆς του.
[…] εἶναι γνωστὴ ἡ ἄποψη τοῦ Ἔνγκελς ὅτι ἡ ἐλευθερία εἶναι ἡ ἐγνωσμένη ἀναγκαιότητα τῆς φύσης. Καὶ στὴ βάση αὐτή, ὅσο ὁ ἄνθρωπος γνωρίζει περισσότερο καὶ τὴ φύση καὶ τὸν ἑαυτό του, τότε εἶναι περισσότερο ἐλεύθερος.

Λευτέρης Ἐλευθερίου, Χριστιανισμὸς καὶ Μαρξισμός, στὸ Ὀρθοδοξία καὶ Μαρξισμός, ἐκδ. Ἀκρίτας, 1984,σ. 15 · 17 · 20 · 27 

Ὀρθοδοξία καὶ ἐθνικισμὸς

ὁ σαλὸς Ντομένικο (Ἀντρέι Ταρκόφσκι Νοσταλγία 1983)


γιὰ τὸ ἀδράχτι


Γιάννης Τσαρούχης
Τὸ ἀδράχτι δημιουργήθηκε μὲ σκοπὸ νὰ ἀποτελέσει τὸν τόπο ποὺ θὰ φιλοξενήσει τὴν ἀγωνία γιὰ τὰ κοινὰ τοῦ βίου. Ἐπιθυμεῖ νὰ ὑφάνει τὴν κραυγὴ ποὺ εἶναι ἱκανὴ νὰ δονήσει καὶ νὰ δομήσει τὴν κατεξοχὴν πόλιν: «ἐξεγέρθητι εἰς συνάντησίν μου»! (ψαλμὸς 58,5) Γιατὶ ἡ μόνη πραγματικὴ ἐξέγερση εἶναι ἐκείνη ποὺ ἐπιζητᾶ νὰ ἀνατρέψει τὴν ἐξουσία τοῦ ἑαυτοῦ, καθὼς ἡ κυριαρχία του εἶναι  ἡ παντοδύναμη καὶ ἀποκλειστικὴ μήτρα κάθε ἐξουσίας. Ἂν δὲν ἐπαναστατήσουμε γιὰ νὰ στήσουμε ἕναν ἄλλον ἑαυτό, τὰ πλέον ἀντιεξουσιαστικὰ προτάγματα καὶ ἀντανακλαστικὰ δὲν εἶναι παρὰ ἡ ἀπεχθέστερη ὄψη τῆς ἰσχύος.
Γι’ αὐτὸ καὶ τὴν κεφαλίδα τοῦ διαδικτυακοῦ τόπου μας κοσμεῖ ἡ σκηνὴ ἀπὸ τὴ Θυσία τοῦ μεγάλου Ταρκόφσκι. Ἂν δὲν ἀποφασίσουμε νὰ βάλουμε φωτιὰ σὲ ὅ,τι μᾶς ψευδοσυνιστᾶ - στὸν μεγάλο μας ἑαυτό -  δὲν θὰ πάψουμε ποτὲ νὰ σπαταλᾶμε τὴ ζωὴ ὡς μίζερα θρησκευτικὰ ὄντα -ἄθεοι καὶ μή- ποὺ κατέχουμε τὴν ἀλήθεια καὶ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴν ἐπιβολή της. Ὅμως ἡ ἀλήθεια οὔτε κατέχεται, οὔτε ἐπιβάλλεται. Μετέχεται καὶ καταβάλλεται – μαρτυρεῖται μὲ πόνο καὶ ἀπορία.
Ἐξέγερση τῆς συνάντησης λοιπόν. Διότι ἡ ἀν-αρχία εἶναι πρωτίστως ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ - ἐξουσία τοῦ ἐγωτισμοῦ. Πῶς νὰ τραφοῦν ἀλλιῶς ἡ συντροφικότητα, ἡ ἀλληλεγγύη, ἡ συνεργασία, ἡ συνεισφορά; Ὅσο ταΐζουμε τὸ τέρας τοῦ ἑαυτοῦ, τόσο ἡ αὐτονομία θὰ εἶναι ἁπλῶς ἕνα ζητούμενο. Ἑτερονομία δὲν εἶναι νὰ ἀντλῶ τὴν ὕπαρξή μου ἀπὸ τὸ σῶμα τοῦ μεγάλου σαλοῦ τῆς ἱστορίας Χριστοῦ. Ἑτερονομία εἶναι νὰ τρέφομαι ἀπὸ τὶς σάρκες τοῦ διπλανοῦ, ὅσο δὲν ἀπαρνοῦμαι τὴ ζωή μου γιὰ χάρη του, ὅσο περιπολῶ ὡς ἄ-Χριστος.
Καλὸν ἀγώνα σύν-τροφοι! Γιὰ τὴν ἀληθινὴ αὐτοθέσμιση τῆς θυσίας.         


Ἀνδρέας Γ. Βιτούλας