Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2021

διαψευσιμότητα καὶ ψευδοεπιστήμη


Στέλιος Μαυρομάτης

    […] Αὐτὸ ποὺ κάνουν οἱ ἐπιστήμονες, σύμφωνα μὲ τὸν Πόππερ, εἶναι νὰ προσπαθοῦν νὰ ἀποδείξουν ὅτι οἱ θεωρίες τους εἶναι ἐσφαλμένες. Ἕνας ἐπιστήμονας δοκιμάζει μιὰ θεωρία μὲ τὸ νὰ προσπαθεῖ νὰ τὴ διαψεύσει (νὰ ἀποδείξει ὅτι εἶναι ἐσφαλμένη). Ἕνας κανονικὸς ἐπιστήμονας ἀρχίζει μὲ μιὰ τολμηρὴ ὑπόθεση ἢ εἰκασία ποὺ ἔπειτα προσπαθεῖ νὰ τὴν ὑπονομέυσει σὲ μιὰ σειρὰ πειραμάτων ἢ παρατηρήσεων. Ἡ ἐπιστήμη εἶναι ἕνα δημιουργικὸ καὶ συναρπαστικὸ ἐγχείρημα, ἀλλὰ δὲν ἀποδεικνύει πὼς κάτι εἶναι ἀληθές, ἁπλῶς ἀπαλάσσεται ἀπὸ ἐσφαλμένες ἀπόψεις καὶ ἐλπίζει νὰ πλησιάζει, μέσῳ αὐτῆς τῆς διαδικασίας, στὴν ἀλήθεια. […] Γιὰ τὸν Πόππερ, ἕνα βασικὸ γνώρισμα κάθε ὑπόθεσης εἶναι ὅτι πρέπει νὰ εἶναι διαψεύσιμη. Ὁ Πόππερ χρησιμοποίησε αὐτὴ τὴν ἰδέα γιὰ νὰ ἐξηγήσει τὴ διαφορὰ ἀνάμεσα στὴν ἐπιστήμη καὶ σὲ ὅ,τι ἀποκαλοῦσε «ψευδοεπιστήμη». Ἐπιστημονικὴ ὑπόθεση εἶναι αὐτὴ ποὺ δύναται νὰ ἀποδειχθεῖ ἐσφαλμένη: κάνει προβλέψεις ποὺ μπορεῖ νὰ ἀποδειχθοῦν ἐσφαλμένες. Ἂν πῶ «Ὑπάρχουν ἀόρατες, ἀπαρατήρητες νεράιδες ποὺ μὲ κάνουν νὰ πληκτρολογῶ αὐτὴ τὴν πρόταση», τότε δὲν μπορεῖτε νὰ κάνετε καμιὰ παρατήρηση ποὺ νὰ ἀποδεικνύει ὅτι ἡ ἀπόφανσή μου εἶναι ἐσφαλμένη. Ἂν οἱ νεράιδες εἶναι ἀόρατες καὶ δὲν ἀφήνουν ἴχνη, δὲν ὑπάρχει τρόπος νὰ ἀποδειχθεῖ πὼς ὁ ἰσχυρισμὸς ὅτι ὑπάρχουν εἶναι ἐσφαλμένος. Εἶναι μὴ διαψεύσιμος, συνεπῶς δὲν ἀποτελεῖ ἐπιστημονικὴ δήλωση. […]

 

Nigel Warburton, Μικρὴ ἱστορία τῆς φιλοσοφίας, μτφρ. Γιῶργος Λαμπράκος, ἐκδ. Πατάκη, Ἀθήνα 2012

Σάββατο 13 Φεβρουαρίου 2021

ὡς μὲν ἔρως ὑπάρχει καὶ ἀγάπη

Γεθσημανὴ Σεφεροπούλου

    Γι’ αὐτό, ἐπειδὴ (τὸ Θεῖο) ὑπάρχει ὡς ἔρωτας καὶ ἀγάπη κινεῖται· καὶ ἐπειδὴ εἶναι ἐραστὸ καὶ ἀγαπητὸ κινεῖ πρὸς τὸν ἑαυτό του ὅλα τὰ δεκτικὰ ἔρωτα καὶ ἀγάπης […]. Εἶναι καὶ ἐκστατικὸς ὁ θεῖος ἔρωτας, καὶ δὲν ἀφήνει τοὺς ἐραστὲς νὰ ἀνήκουν στὸν ἑαυτό τους ἀλλὰ σὲ αὐτοὺς ποὺ ἀγαποῦν. […] Καὶ αὐτός, ὁ αἴτιος τῶν πάντων, μὲ τὸν καλὸ καὶ ἀγαθὸ ἔρωτα τῶν πάντων, ἀπὸ ὑπερβολὴ ἐρωτικῆς ἀγαθότητας, βγαίνει ἔξω ἀπὸ τὸν ἑαυτό του μὲ τὶς πρόνοιές του σὲ ὅλα τὰ ὄντα καὶ κατὰ κάποιο τρόπο θέλγεται ἀπὸ ἀγαθότητα, ἀγάπη καὶ ἔρωτα καὶ ἀπὸ τὸν τόπο ποὺ εἶναι πάνω ἀπ’ ὅλα καὶ ἐξηρημένος ἀπὸ τὰ πάντα ὁδηγεῖται στὸν τόπο μέσα σὲ ὅλα μὲ ἐκστατικὴ ὑπερούσιο δύναμη, χωρὶς νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸν εαυτό του. Γι’ αὐτὸ καὶ ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι δεινοὶ στὰ θεῖα τὸν ὀνομάζουν ζηλωτή, ἐπειδὴ ἔχει πολὺ τὸν ἀγαθὸ ἔρωτα πρὸς τὰ ὄντα καὶ ὡς πρὸς τὸν ἐγερτικὸ τῆς ἐρωτικῆς ἐπιθυμίας του ζῆλο καὶ ὡς πρὸς τὸ ὅτι ἀποδεικνύει τὸν ἑαυτό του ζηλωτή· […] Νὰ σκέφτεσαι ὅτι ὁ Θεὸς προάγει καὶ κινεῖ πρὸς πνευματικὴ ἐρωτικὴ συνάφεια, δηλαδὴ εἶναι μεσίτης αὐτῆς καὶ συναρμοστὴς πρὸς αὐτήν, μὲ σκοπὸ νὰ τὸν ἐρωτεύονται καὶ νὰ τὸν ἀγαποῦν τὰ δημιουργήματά του.

 

Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Κεφάλαια Θεολογικὰ καὶ Οἰκονομικὰ