[…] Οἱ γνώσεις
καὶ οἱ προσδοκίες μας, γιὰ τὸ τὶ εἶναι πιθανὸ νὰ δοῦμε, ἐπηρεάζουν αὐτὸ ποὺ βλέπουμε
στὴν πραγματικότητα. […] Ἡ ὀπτικὴ ἐμπειρία, ὅπως τονίζει ἡ αἰτιακὴ ρεαλιστικὴ
θεωρία τῆς ἀντίληψης, δὲν μπορεῖ νὰ διαχωριστεῖ ἀπὸ τὶς πεποιθήσεις μας σχετικὰ
μὲ αὐτὸ ποὺ βλέπουμε. […]
Ὁ ἐπιστήμονας
πρέπει νὰ ἐκφράσει συγκεκριμένες παρατηρήσεις μὲ γλωσσικοὺς ὅρους. Ὅμως, ἡ γλῶσσα
ποὺ χρησιμοποιεῖ γιὰ νὰ ἐκφράσει τὶς παρατηρήσεις του, περιέχει πάντα κάποιες
θεωρητικὲς παραδοχές. Δὲν ὑπάρχει ἀπολύτως οὐδέτερη δήλωση παρατήρησης. Οἱ δηλώσεις
παρατήρησης εἶναι «ἐπιφορτισμένες μὲ θεωρία». […]
Οἱ ἐπιστήμονες
ἀναζητοῦν γενικὲς ἐξηγήσεις. Ἀναζητοῦν γενικεύσεις ὑπὸ τὴ μορφὴ νόμων, οἱ ὁποῖοι
θὰ ἰσχύουν σὲ πολλὲς καὶ διάφορες περιστάσεις. Ὅμως, ὁ ἐπιστημονισμὸς γιὰ νὰ
καταλάβει, γιὰ παράδειγμα, τὴ συγκεκριμένη σχέση ἀνάμεσα σὲ δύο ἀνθρώπους μὲ τοὺς
ὅρους τῶν φυσιολογικῶν ἀντιδράσεων, τῆς γενετικῆς κληρονομικότητας, τῶν ἐξαρτημένων
ἀνακλαστικῶν τους ἀπὸ τὴν παιδική τους ἡλικία κ.λ.π., μολονότι μπορεῖ νὰ δώσει τὴν
ἀκριβῆ εἰκόνα της, παραλείπει τὴ βιωθεῖσα ἐμπειρία τοῦ ὅτι ἐρωτεύτηκαν (ἢ ξε-ἐρωτεύτηκαν)
– κάτι γιὰ τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ μιλήσει ἕνας ποιητὴς ἢ ἕνας μυθιστοριογράφος πιὸ
εὔκολα ἀπ’ ὅ,τι ἕνας πειραματικὸς ψυχολόγος. Ὁμοίως, ἐκεῖνοι, ποὺ προσπαθοῦν νὰ
κατανοήσουν ἕνα μουσικὸ κομμάτι ὡς ἀκροατές, δὲν χρειάζονται συνήθως τὶς περίπλοκες
ἀναλύσεις τῆς ἁρμονίας ἀπὸ τὸ μουσικολόγο ἢ τὴν περιγραφὴ τῆς ἀκοῆς ἀπὸ τὸ
φυσιολόγο γιὰ νὰ ἐκτιμήσουν τὴ μουσική. Οἱ ἐπιστημονικὲς ἐξηγήσεις εἶναι χρήσιμες
ἀλλὰ δὲν εἶναι τὸ πᾶν. Ἡ κύρια ἔνσταση πρὸς τὸν ἐπιστημονισμὸ εἶναι ὅτι ὑπερεκτιμάει
τὴν ἐπιστημονικὴ ἐξήγηση.
Niegel Warburton, Φιλοσοφία - τὰ βασικά, μτφρ. Δέσποινα
Ρισσάκη, ἐκδ. Ἀρσενίδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου