κοινωνικὴ ἀπελευθέρωση καὶ παιδεία

Paul Klee

[…] Ἂν οἱ πολῖτες εἶναι ἱκανοὶ νὰ ἀντικαταστήσουν τὸ Κράτος, τότε ἡ πολιτικὴ διαπαιδαγώγηση, ἢ ἀλλιῶς ἡ παιδεία, θὰ πρέπει νὰ εἶναι αὐστηρὴ καὶ νὰ συμπεριλαμβάνει τόσο τὴν οἰκοδόμηση τοῦ χαρακτήρα καὶ τῆς ἠθικῆς ἀκεραιότητας ὅσο καὶ τὴν ἀπόκτηση γνώσεων. Αὐτὸ ἰσχύει ἀκόμη περισσότερο σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴν ἐξάλειψη τῆς ἱεραρχίας. Ἡ αὐστηρὴ διαπαιδαγώγηση καὶ ἐκπαίδευση, μὲ τὴ σειρὰ τους, συμπεριλαμβάνουν μιὰ συστηματική, προσεκτικὰ σχεδιασμένη καὶ ὀργανωμένη διαδικασία ἐκμάθησης. Δὲν μπορεῖ κάποιος νὰ γίνει πολίτης ἂν ἡ διαπαιδαγώγηση καὶ ἡ ἐκπαίδευση τῶν νέων πραγματοποιεῖται μέσα στὰ πλαίσια ὅπου ὁ μαθητής –ἕνα ἄτομο συνήθως στὰ σπάργανα ποὺ ὁ ἑαυτός του δὲν ἔχει διαμορφωθεῖ ἀκόμα– καλεῖται νὰ «κάνει ὅ,τι γουστάρει» στὸ ὄνομα τῆς «αὐτο-ἔκφρασης». Εἶναι ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ μέριμνα γιὰ παιδεία ποὺ ἔκανε τὴν ἀρχαιοελληνικὴ πολιτικὴ φιλοσοφία τόσο σπουδαία: περιεῖχε παιδαγωγικὲς ἰδέες γιὰ τὴ δημιουργία ἱκανῶν πολιτῶν ποὺ δὲν θὰ σκέφτονταν ἁπλῶς μὲ συστηματικὸ τρόπο ἀλλὰ θὰ μάθαιναν ἐπίσης νὰ χρησιμοποιοῦν ὅπλα γιὰ νὰ ὑπερασπιστοῦν τοὺς ἑαυτούς τους καὶ τὴ δημοκρατία. Ἐπιτρέψτε μου νὰ ὑπενθυμίσω πὼς ἡ ἀθηναϊκὴ δημοκρατία ἐγκαθιδρύθηκε ὅταν τὸ ἱππικὸ τῆς ἀριστοκρατίας ἀντικαταστάθηκε ἀπὸ τοὺς ὁπλῖτες – τὴν πολιτοφυλακὴ τοῦ 5ου αἰώνα π.Χ., ἡ ὁποία ἐγγυόταν τὴν ὑπεροχὴ τοῦ λαοῦ ἔναντι τῆς πρότερης ὑπεροχῆς τῆς ἀριστοκρατίας. […]

Murray Bookchin, ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν κεντρικὴ ὁμιλία στὸ συνέδριο “Ἡ πολιτικὴ τῆς κοινωνικῆς οἰκολογίας: ὁ ἐλευθεριακὸς δημοτισμός”, τὸ ὁποῖο πραγματοποιήθηκε στὸ Plainfield τοῦ Βέρμοντ (Η.Π.Α.) στὶς 26-29 Αὐγούστου τοῦ 1999.