τὸ μαρτύριο τῆς σκέψης

Ἡ Φιλοσοφία εἶναι ἕνα ἰδιόμορφο μαρτύριο. Ἐδῶ ἡ σκέψη θρυμματίζεται στὶς σκοτεινὲς ἀβύσσους καὶ τοὺς ἄγριους κρημνοὺς τοῦ μὴ εἶναι καὶ τοῦ πᾶν - εἶναι. Γι’αὐτὸ οἱ φιλόσοφοι εἶναι ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον θλιμμένοι καὶ τραγικοὶ ἄνθρωποι. Ἄλλοτε εἶναι ἀπελπισμένοι, γιατὶ ἡ σκέψη τους τοὺς ὁδηγεῖ σὲ τέτοιους λαβύρινθους, ἀπὸ τοὺς ὁποίους δὲν ὑπάρχει οὔτε ἐπιστροφὴ πρὸς τὰ πίσω οὔτε διέξοδος πρὸς τὰ ἐμπρός. Ἄλλοτε εἶναι ἐπαναστάτες, γιατὶ ἡ σκέψη τους ἔχει ἐξαγριωθεῖ ἀπὸ τὴ φρίκη τῶν μυστηρίων αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Οἱ φιλόσοφοι ἄλλοτε ἔχουν ἕνα σκληρὸ σαρκασμό, γιατὶ ἡ σκέψη τους δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ ἀνακαλύψει αὐτὴ τὴ μυστικὴ σταγόνα ἀπὸ μέλι ποὺ κρύβεται στοὺς πυρῆνες τῶν ὄντων καὶ τῶν κτισμάτων. […]

Μὲ ὅλες τὶς γνώσεις του ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα σκιῶδες καὶ «ἀλαλάζον» μηδὲν (Α´ Κορ. 13, 2). Ὅταν κοιτάξει εἰλικρινῶς τὸν ἑαυτό του καὶ ὅλες του τὶς γνώσεις, πρέπει νὰ αἰσθανθεῖ φρίκη ἐμπρὸς στὴ ματαιότητά του, τὴ μηδαμινότητά του, τὴν ἀδυναμία του. […]

Ἔξω ἀπὸ τὸ Θεάνθρωπο Χριστὸ εἶμαι ὅλος θνητός, αἰσθάνομαι ὅλος «μηδὲν ὤν». Πράγματι ὁ νοῦς μου εἶναι στεῖρος καὶ ἄγονος σὰν ἕνα ἄπειρο «μηδὲν» καὶ ὅλος ἐγώ, μὲ ὅλη μου τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα καὶ τὴ συνείδηση, ἀκατάπαυστα εἶμαι ὑπερφυσικὰ ἀλλὰ καὶ φυσικὰ ἕνα ἀτελείωτο «μηδέν». Εἶμαι καὶ φυσικὰ ὅλος «μηδέν», ἀφοῦ κατὰ τὴ φυσικὴ πλευρὰ τῆς ὑπάρξεώς μου, εἶμαι ὑποταγμένος στὴν ἐξουσία τοῦ θανάτου καὶ τῆς φθορᾶς. Ἐφόσον ὁ νοῦς καὶ ἡ σκέψη ἡ ἀνθρώπινη δὲ λογοποιηθεῖ καὶ χριστοποιηθεῖ, παραμένει ὁριστικὰ φανταστικὴ «φρεναπάτη», καὶ πρῶτα γι’ αὐτὴν τὴν ἴδια. […]

Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερο «ἄλγημα» (Ἐκκλ. 1, 18) καὶ βάσανο ἀπὸ τὴ σκέψη, αὐτὴ καθεαυτήν! Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερη κόλαση ἀπὸ τὴ σκέψη μόνη στὸν ἑαυτό της καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό της, τελείως ἀποκομμένη ἀπὸ τὸ Δημιουργὸ καὶ Θεὸ τῆς σκέψεως, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, τὸ Θεὸ Λόγο. […]

Ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς, Ὁδὸς Θεογνωσίας, ἐκδ. Γρηγόρη, ²Ἀθήνα 1992