φιλοκτημοσύνη - τάφος εἰδωλολατρίας

 […] Πρῶτο κακὸ γέννημα τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, ἂν ἐξετάσεις, θὰ βρεῖς πὼς εἶναι ἡ φιλοκτημοσύνη. Δὲν εἶναι ὑπαίτιες οἱ ἐπιθυμίες ποὺ συντελοῦν στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου, γι’ αὐτὸ καὶ μᾶς συνοδεύουν ἀπὸ τὴν πολὺ μικρὴ ἡλικία. Ἐνῶ ἡ φιλαργυρία ἀναφύεται ὕστερα ἀπὸ λίγο, ὅταν ἀκόμα εἴμαστε παιδιά. Ἀπὸ αὐτὸ φαίνεται ὅτι ἡ φιλαργυρία δὲν ἔχει τὴν ἀρχή της στὴ φύση, ἀλλὰ στὴν προαίρεση. Καὶ δίκαια ὁ θεσπέσιος Παῦλος τὴν ὀνόμασε ρίζα ὅλων τῶν κακῶν. Γιατὶ ἡ φιλαργυρία γεννᾶ πολλὰ κακά· ἀνελεημοσύνες, ἀπάτες, ἁρπαγές, κλοπές, καὶ γενικὰ κάθε εἶδος πλεονεξίας, τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος ὀνόμασε δεύτερη εἰδωλολατρία. Ἀκόμη σὲ ὅσα κακὰ δὲ φυτρώνουν ἀπὸ αὐτή, σὲ ὅλα σχεδὸν προμηθεύει τὰ ὑλικὰ τῆς ὑπάρξεώς τους. Κι αὐτὰ εἶναι ὅσα πάθη γεννιοῦνται ἀπὸ τὴ φιλοϋλία  τῆς ψυχῆς ποὺ δὲν ἔχει προθυμία γιὰ ἀγαθοεργία.

[…] οὔτε γιὰ ἀγαθοεργία δὲν ἀπομένει πρόφαση στοὺς ἀνθρώπους νὰ ἐπιθυμοῦν τὸν πλοῦτο. Στὴν πραγματικότητα φοβοῦνται τὴ φτώχεια, μὴν πιστεύοντας σ’ Ἐκεῖνον, ποὺ ὑποσχέθηκε ὅτι θὰ δώσει ὅλα τὰ ἀναγκαία σ’ ἐκείνους ποὺ ζητοῦν τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καὶ μὲ τὴ σκέψη μόνο αὐτὴ σὰν ἀφορμή, ἀκόμη κι ἂν τὰ ἔχουν ὅλα, δὲν ἐλευθερώνονται ποτὲ ἀπὸ τὴ νοσηρὴ καὶ ὀλέθρια αὐτὴ ἐπιθυμία, ἀλλὰ μαζεύοντας πάντοτε, φορτώνουν τὸν ἑαυτό τους ἄχρηστο φορτίο, ἢ μᾶλλον τοῦ κατασκευάζουν παράδοξο τάφο, ἐνῶ εἶναι ἀκόμη ζωντανοί. Γιατὶ οἱ νεκροὶ θάβονται στὸ κοινὸ χῶμα, ἐνῶ ὁ νοῦς τοῦ ζωντανοῦ φιλαργύρου θάβεται στὸ χρυσάφι ποὺ κι αὐτὸ εἶναι χῶμα. Κι αὐτὸς ὁ τάφος εἶναι πιὸ βρωμερὸς ἀπὸ τὸν ἄλλο, γιὰ ὅσους ἔχουν ὑγιεῖς τὶς πνευματικὲς αἰσθήσεις. Καὶ τόσο πιὸ βρωμερὸς εἶναι, ὅσο μὲ περισσότερο χρυσὸ τὸν ἔχει σκεπάσει. Γιατὶ ἡ δυσωδία τῆς πληγῆς τῶν ἀθλίων θαμμένων διαπερνᾶ τὸ πάχος αὐτοῦ τοῦ τάφου και φτάνει μέχρι τὸν οὐρανό, στοὺς Ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ καὶ στὸ Θεό. Ἀπὸ αὐτὸ γίνονται σιχαμεροὶ καὶ πράγματι ἄξιοι ἀποστροφῆς, γιατὶ - κατὰ τὸν Δαβίδ- βρώμησαν ἐξαιτίας τῆς ἀφροσύνης τους.

Ἀπὸ τὸ βρωμερὸ καὶ νεκροποιὸ αὐτὸ πάθος ἀπαλάσσει τοὺς ἀνθρώπους ἡ θεληματικὴ καὶ χωρὶς ἀνθρωπαρέσκεια* ἀκτημοσύνη, ἡ ὁποία ταυτίζεται μὲ τὴν «ἐν πνεύματι πτωχεία» ποὺ μακάρισε ὁ Κύριος. […]

Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, Πρὸς τὴ μοναχὴ Ξένη, Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν νηπτικῶν, τ. Δ´, μτφρ. Ἀντώνιος Γ. Γαλίτης, ἐκδ. Τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας, Θεσ/νίκη ³1997 

*σημείωση Domenico: σύμφωνα μὲ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο ὑπάρχει καὶ ἀκτημοσύνη ἀνθρωπαρέσκειας, γεγονὸς ποὺ ὑπονοεῖ ὅτι ὁ ἐπαναστατικὸς μετασχηματισμὸς τῆς κοινωνίας θὰ εἶναι ἀενάως φαλκιδευμένος ἐκ τῶν ἔσω, ἂν δὲν πυροδοτεῖται ἀπὸ τὴ συστατικὴ προϋπόθεση τῆς ἐπανάστασης: τὴν ἑδραία θέληση γιὰ διαρκῆ ἀγώνα ὑπαρκτικῆς μεταποίησης ἐπὶ τὸ Λογικότερον