Μ. Μπακούνιν καὶ ρωγμὲς τῆς πίστης

«Ἀνάμεσα στὸν Μὰρξ καὶ στὸν Ματσίνι ὑπῆρχε πάντα μία τεράστια διαφορὰ κι αὐτὸ ὁπωσδήποτε εἶναι πρὸς τιμήν τοῦ Ματσίνι. Ὁ Ματσίνι ὑπῆρξε ἕνας φανερὰ εἰλικρινὴς καί φλογερὸς πιστός. Λάτρευε τὸν Θεό του, στὸν ὁποῖο ἀφιέρωσε ὅ,τι σκεπτόταν, αἰσθανόταν ἤ ἔκανε. Σέ σχέση μὲ τὸν προσωπικό του τρόπο ζωῆς, ἦταν ὁ πιὸ ἁπλὸς ἄνθρωπος, ὁ πιὸ μετριοπαθής, ὁ πιὸ ἀνιδιοτελής. Ἀλλὰ γινόταν ἄκαμπτος, ὀργισμένος, ὅταν κάποιος πρόσβαλε τὸ Θεό του. Ὁ κύριος Μὰρξ δὲν πιστεύει στὸ Θεό, ἀλλὰ πιστεύει βαθειὰ στὸν ἑαυτό του. Ἡ καρδιά του εἶναι γεμάτη ὄχι μὲ ἀγάπη ἀλλὰ μὲ μνησικακία … Ὁ Ματσίνι ἤθελε νὰ ἐπιβάλλει στὴν ἀνθρωπότητα τὸν θεϊκὸ παραλογισμό· ὁ κύριος Μάρξ προσπαθεῖ νὰ ἐπιβάλλει τὸν ἑαυτό του. Προσωπικὰ δὲν πιστεύω σὲ κανένα, ἀλλὰ ἂν ἤμουν ἀναγκασμένος νὰ διαλέξω, θὰ προτιμοῦσα τὸ Θεὸ τοῦ Ματσίνι»

Μ. Μπακούνιν, Ἡ παρισινὴ κομμούνα καί ἡ ἰδέα τοῦ κράτους, σσ. 74-75.

«ὁ Χριστιανισμὸς εἶχε ἐπίσης μεγάλους ἀνθρώπους, ἁγίους ἀνθρώπους, ποὺ πραγματικὰ ἐφάρμοσαν ἢ ποὺ τουλάχιστον προσπάθησαν μὲ πάθος νὰ ἐφαρμόσουν αὐτὰ ποὺ κήρυσσαν καὶ ποὺ οἱ καρδιές τους, ξεχειλίζοντας ἀπὸ ἀγάπη, δὲν ἔκρυβαν παρὰ μόνον περιφρόνηση γιὰ τὶς ἡδονὲς καὶ τ’ ἀγαθὰ τοῦ κόσμου»

Μ. Μπακούνιν, Θεός καί Κράτος, σ. 52. 

«Πρέπει νὰ δράσουμε ὄχι μόνο πολιτικὰ ἀλλὰ καὶ θρησκευτικὰ μέσα στὴν πολιτική μας. Αὐτὸ σημαίνει νὰ ἔχουμε σὰν θρησκεία μας τὴν ἐλευθερία, ποὺ ἡ μόνη αὐθεντικὴ ἔκφρασή της εἶναι ἡ δικαιοσύνη καί ἡ ἀγάπη. Ναί, γιὰ μᾶς –ποὺ θεωρούμαστε ἐχθροὶ τῆς χριστιανικῆς θρησκείας- καὶ μόνο σὲ μᾶς μένει αὐτὸ τὸ ἔργο ποὺ τὸ θεωροῦμε ὕψιστο χρέος: νὰ ἀσκοῦμε οὐσιαστικὰ τὴν ἀγάπη ἀκόμα καὶ στὶς πιὸ λυσσαλέες μάχες μας, αὐτὴν τὴν ἀγάπη ποὺ εἶναι ἡ ὕψιστη ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀληθινὴ ἀρχὴ τοῦ ἀληθινοῦ χριστιανισμοῦ».

Μ. Μπακούνιν, Ἡ ἀντίδραση στήν Γερμανία, σσ. 18-19.

πηγή: Δημήτρης Μπαλτᾶς, Ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ Μιχαὴλ Μπακούνιν, http://antifono.gr