ἡ... «ἀποστασία»

[…] Ὁ Μὰρξ δὲν μποροῦσε βέβαια νὰ φανταστεῖ ὅτι τὸ καθεστὼς ποὺ ἐπρόκειτο νὰ ἐπιβληθεῖ στὸ ὄνομά του πάνω στὸ μισὸ σχεδὸν πληθυσμὸ τῆς γῆς, ἐπρόκειτο νὰ ξαναφέρει στὴ ζωὴ τὸν «ἀσιατικὸ τρόπο παραγωγῆς» συνδυάζοντάς τον μὲ τὶς πιὸ πρωτόγονες μορφὲς τῆς καπιταλιστικῆς ἐκμετάλλευσης. Ἀλλ’ ἂν δὲν μπόρεσε νὰ προβλέψει τὸ τὶ εἴδους προπαγανδιστικὴ ἀπάτη ἐπρόκειτο νὰ περιβάλει τὸ ὁλοκληρωτικὸ καθεστώς, ὁ Μὰρξ πρόλαβε τουλάχιστον νὰ δείξει ὅτι ἡ κρατικοποίηση τῶν παραγωγικῶν μέσων ὄχι μόνο δὲν σημαίνει ἀφ’ ἑαυτῆς τὴν κατάργηση τῶν τάξεων, ἀλλὰ καὶ ὅτι μπορεῖ ἐπὶ πλέον ν’ ἀποτελεῖ μιὰ ἀκραία μορφὴ ἐκμετάλλευσης τῶν ἐργαζομένων τάξεων. […]

«Ὅσο περισσότερες παραγωγικὲς δυνάμεις περνᾶν στὴν ἰδιοκτησία τοῦ κράτους, ἔλεγε ὁ Engels τὸ 1877, τόσο περισσότερο τὸ κράτος γίνεται ἕνας πραγματικὸς συλλογικὸς καπιταλιστὴς (Gesamtkapitalist) καὶ τόσο περισσότερο ἐκμεταλλεύεται τοὺς πολῖτες του. Γιατὶ οἱ ἐργαζόμενοι μένουν μισθωτοὶ προλετάριοι».

[…] πρὶν ἀπὸ τὸ 1930, γιὰ τοὺς μαρξιστὲς ὅλων τῶν ἀποχρώσεων, ἡ κρατικοποίηση τῆς ὁλότητας τῶν παραγωγικῶν μέσων ὄχι μόνο δὲν ἦταν ἀπόδειξη ἢ ἐγγύηση τοῦ σοσιαλιστικοῦ χαραχτήρα τῆς οἰκονομίας, ἀλλὰ τοὐναντίον σήμαινε μιὰ ριζικὴ ἐπιδείνωση τῶν ταξικῶν ἀνταγωνισμῶν. Ἀντίθετα, τὸ 1930, στὴν ἐποχὴ ὅπου ἡ ὁλοκληρωτικὴ κρατικοποίηση τῶν παραγωγικῶν μέσων ἔγινε πραγματικὰ ἕνα τετελεσμένο γεγονός, ὅταν ὁ Burnham ἔδειξε ὅτι τὸ γεγονὸς αὐτὸ σήμαινε τὴ μεταμόρφωση τῆς γραφειοκρατίας σὲ ἄρχουσα τάξη, μιὰ ριζικὴ ἀλλαγὴ τῆς κοινωνικῆς ὀργάνωσης, τοῦ τρόπου τῆς παραγωγῆς καὶ τῆς δυναμικῆς τῆς οἰκονομίας, οἱ «ὀρθόδοξοι» μαρξιστές, ἀπὸ τοὺς «συμπαθοῦντες» μέχρι τὸν Τρότσκι, εἶδαν μέσα στὴν ἰδέα τῆς managerial revolution μιὰ ἀπαράδεκτη «ἀποστασία»!... […]

Κώστας Παπαϊωάννου, Ὁ μαρξισμὸς σὰν ἰδεολογία, ἐκδ. Κομμούνα, Ἀθήνα 1988