ἀναρχία καὶ ἐπιστημονισμὸς

 

Δὲν πιστεύω στὸ ἀλάθητο τῆς ἐπιστήμης ἢ στὴ δυνατότητά της νὰ ἐπεξηγεῖ τὰ πάντα…

Ξέρω ὅμως πολὺ καλὰ ὅτι οἱ ἀποδείξεις εἶναι σχετικὲς καὶ συνεχῶς ἀκυρώνονται ἢ ξεπερνιοῦνται ἀπὸ ἄλλες…

(Errico Malatesta) 

"Anarchy" Sorina Peia

    Στὴν ἐπιστήμη, οἱ θεωρίες εἶναι πάντα ὑποθετικὲς καὶ ἀποτελοῦν μιὰ βολικὴ μέθοδο συνδυασμοῦ καὶ ταξινόμησης γεγονότων καὶ ἐπίσης χρήσιμο ἐργαλεῖο ἔρευνας γιὰ τὴν ἀνακάλυψη καὶ τὴν ἑρμηνεία νέων γεγονότων. Δὲν εἶναι ὅμως ἡ ἀλήθεια. Στὴ ζωή – τὴν κοινωνικὴ ζωή – οἱ θεωρίες ἀποτελοῦν γιὰ μερικοὺς ἀνθρώπους τὸν ἐπιστημονικὸ μανδύα μὲ τὸν ὁποῖο ἐνδύουν τὶς ἐπιθυμίες καὶ τὴ θέλησή τους. Ὁ επιστημονισμὸς (δὲν λέω ἡ ἐπιστήμη), ποὺ κυριαρχοῦσε στὸ δεύτερο μισὸ τοῦ δέκατου ἕνατου αἰώνα, δημιούργησε τὴν τάση νὰ θεωρεῖται ὡς ἐπιστημονικὴ ἀλήθεια αὐτὸ ποὺ δὲν ἦταν παρὰ μόνο ἡ ἰδέα, ἀνταποκρινόμενη στὰ διαφορετικὰ συμφέροντα καὶ φιλοδοξίες ποὺ εἶχε τὸ κάθε ἄτομο. […]

Ὁ ἐπιστημονισμός, τὸν ὁποῖο ἀπορρίπτω, καὶ ὁ ὁποῖος ἐξαιτίας τοῦ ἐνθουσιασμοῦ ποὺ ἀκολούθησε τὶς θαυμαστὲς ἀνακαλύψεις σὲ διάφορους τομεῖς, ἦταν ἡ κυρίαρχη τάση στὸ δεύτερο μισὸ τοῦ περασμένου αἰώνα, εἶναι ἡ πεποίθηση πὼς ἡ ἐπιστήμη εἶναι τὰ πάντα καὶ εἶναι ἱκανὴ γιὰ τὰ πάντα. Κάθε μερικὴ ἀνακάλυψη ἐμφανίζεται ὡς δόγμα, ὡς μοναδικὴ ἀλήθεια. Ἡ Ἐπιστήμη μπερδεύεται μὲ τὴν Ἠθική. Ἡ Δύναμη – μὲ τὴ μηχανικὴ ἔννοια τοῦ ὅρου – μὲ τὴ Σκέψη. Ὁ Φυσικὸς Νόμος μὲ τὴ Θέληση. Ὁ επιστημονισμὸς ὁδηγεῖ λογικὰ στὴ μοιρολατρία, στὴν ἄρνηση τῆς ἐλεύθερης βούλησης καὶ τῆς ἐλευθερίας […].

Οἱ ζωές μας ὅπως καὶ ἡ ἀνθρώπινη κοινωνία θὰ ἦταν προβλέψιμες καὶ προδιαγεγραμμένες ἐκ τῶν προτέρων καὶ γιὰ πάντα, ἐνῶ ἡ ἐλεύθερη βούληση θὰ ἦταν μόνο ψευδαίσθηση ὅπως ἡ πέτρα, γιὰ τὴν ὁποία μίλησε ὁ Σπινόζα, ἡ ὁποία ὅταν πέφτει συνειδητοποιεῖ τὴν πτώση καὶ πιστεύει ὅτι πέφτει ἐπειδὴ τὸ θέλει. […]

Ὑπὸ αὐτὸ τὸ πρίσμα, ἡ ἀποστολὴ τῆς ἐπιστήμης εἶναι νὰ ἀνακαλύπτει τοὺς φυσικοὺς νόμους καὶ νὰ προσδιορίσει τὰ ὅρια ποὺ τελειώνει τὸ ἀναπόφευκτο καὶ ἀρχίζει ἡ ἐλευθερία. […]

 

 

The method of freedom, an Errico Malatesta reader, edited by Davide Turcato