Σταυρός, κράτος καὶ ἐλευθερία

Κωνσταντίνος Παρθένης, Θρῆνος

Πρέπει νὰ τὸ ὁμολογήσωμε ὅτι ἡ αὐτοκρατορία ποὺ διακηρύχθηκε χριστιανικὴ χτίζεται πάνω στὶς τρεῖς λύσεις τοῦ Σατανᾶ, βέβαια ὄχι ἐξ ὁλοκλήρου καὶ συνειδητά, ἀλλὰ ἀναμειγνύοντας τὸ φῶς καὶ τὸ σκοτάδι, τὸν Θεὸ καὶ τὸν Καίσαρα, τὶς ὑποβολὲς τοῦ Σατανᾶ καὶ τὶς ἀρνήσεις τοῦ Χριστοῦ. Ἡ αὐτοκρατορία εἶναι διφορούμενη, γιατὶ παρακάμπτει τὸν Σταυρό· κανένα «χριστιανικὸ κράτος», ὡς κράτος, δὲν ὑπῆρξε ποτὲ ἕνα κράτος σταυρωμένο. Μόνο γιὰ τὴν Ἐκκλησία ὁ Ἰάκωβος τοῦ Σαρούγκ θέτει τὸ ἐρώτημα: «ποιὰ σύζυγος διάλεξε ποτὲ ἕνα σταυρωμένο;». Ἀντιστρόφως, ἡ ὑποτίμησις τῆς προστατευτικῆς δυνάμεως τοῦ Σταυροῦ παραδίδει τοὺς ἡγεμόνες καὶ τοὺς πολιτικοὺς χωρὶς ἄμυνα στὶς εὐκολίες τῶν τριῶν πειρασμῶν. Ὁ Κωνσταντῖνος ἐθεμελίωσε μιὰν αὐτοκρατορία, τῆς ὁποίας τὸ μέγεθος τῆς ἀσφαλείας καὶ τῆς εὐημερίας ἦταν πιὸ ἐπικίνδυνο ἀπὸ τοὺς αἰκισμοὺς τοὺς Νέρωνος.

Αὐτὴ τὴ στιγμὴ ὁ μοναχισμὸς εἰσέρχεται στὸ προσκήνιο τῆς ἱστορίας. Εἶναι τὸ πιὸ κατηγορηματικὸ ὄχι σὲ κάθε συμβιβασμό, σὲ κάθε κονφορμισμό, σὲ κάθε συνένοχο τοῦ Πειρασμοῦ, μετεμφιεσμένο πότε μὲ τὸ αὐτοκρατορικὸ στέμμα, πότε μὲ τὴν ἐπισκοπικὴ μίτρα. Εἶναι τὸ ἠχηρὸ ναὶ στὸν Χριστὸ τῆς ἐρήμου. Δὲν ἐπιμένομε ποτὲ ἀρκετὰ στὸν σωτήριο γιὰ τὴν χριστιανωσύνη χαρακτῆρα τοῦ ἁπλοῦ γεγονότος τῆς ἐμφανίσεως τοῦ μοναχισμοῦ. […]

Ἂν ἡ αὐτοκρατορία κατασκευάζῃ τὸν κρυφὸ πειρασμό της ἀπὸ τὶς προσκλήσεις τοῦ Σατανᾶ, ὁ μοναχισμὸς οἰκοδομεῖται ἀνοιχτὰ πάνω στὶς τρεῖς ἀθάνατες ἀπαντήσεις τοῦ Χριστοῦ.

[…] Αὐτὸ τὸ ἐπιπεδο ἐλευθερίας ὑπερβαίνει τὰ ὅρια τῶν θεσμῶν καὶ προσφέρεται μέσα στὴν καθολικὴ σημασία της ὡς λύσις τοῦ ἀνθρωπίνου πεπρωμένου.

Παύλου Εὐδοκίμωφ, Ἡ πάλη μὲ τὸν Θεόν, μτφρ. Ἰ. Κ. Ππαπαδοπούλου, Θεσσαλονίκη, ⁵1991,