πεθαίνοντας ἀντικειμενικὰ

Κώστας Λουδοβίκος, Ἡ διαλεκτικὴ τρυφερότητα τοῦ πραγματικοῦ

[…] μέσῳ τοῦ ἀφηρημένου καὶ ἀβαροῦς «ἀντικειμενικοῦ» στοχασμοῦ, ἡ αὐτονομημένη ἐσωτερικότητα (Ἐγώ) ταυτίζει αὐθαίρετα τὸν ἑαυτό της μὲ τὴν ὁλότητα τῶν πραγμάτων. […]

Εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ διαπιστώσουμε πὼς ἡ γνωσιολογικὴ ἔννοια τῆς ἀντικειμενικότητας συνδέεται δομικὰ μὲ μιὰ κλειστὴ ἀνθρωπολογία καὶ νὰ σταθμίσουμε τὶς συνέπειες μιᾶς τέτοιας διαπίστωσης. Ἡ ἀντικειμενικὴ σκέψη ἀκινητοποιεῖ τὰ γεγονότα τῆς ζωῆς, τὰ περικλείει καὶ τὰ συνοψίζει σὲ ἕνα σταθερὸ καὶ πυκνὸ σημεῖο –μιὰν οὐσία. Ἔτσι, τὰ ὁρᾶται ὄχι ὡς συμμέτοχος, ἀλλὰ ἀπὸ τὴ σκοπιὰ ἐκείνου ποὺ τὰ ἀνάγει σὲ μιὰ νομοτέλεια ἡ ὁποία στέκεται πάνω ἀπ’ αὐτὰ καὶ τὰ καθορίζει. Ἡ ἴδια ἡ νομοτέλεια δὲν εἶναι γεγονός, δὲν εἶναι ζωή, εἶναι φύση ἢ οὐσία· εἶναι ἐν ἑαυτῷ, ἄρα ἐκτὸς κίνησης καὶ ζωῆς. Ἡ ἀντικειμενικὴ σκέψη ἐξέρχεται τῆς ζωῆς καὶ τοῦ κόσμου μὲ τὴν πρόφαση ὅτι δι’ αὐτῆς τῆς χειρονομίας κατανοεῖ πληρέστερα τὴν ἀλήθεια τους – δὲν παύει ὅμως νὰ εἶναι μιὰ ἀλήθεια ποὺ τὰ μηδενίζει καὶ ἑπομένως νὰ αὐτομηδενίζεται. […]

Μόνο ὁ κλειστὸς ἄνθρωπος γνωρίζει μὲ τὸν τρόπο τῆς ἀντικειμενικότητας, κι ὅ,τι μπορεῖ νὰ γνωρίσει εἶναι, βέβαια, μόνο τὸ μηδέν του. Ἐφόσον ἡ κλειστότητα δὲν μπορεῖ νὰ ἀληθεύσει ὀντολογικά, τὸ νοησιαρχικὸ ἄτομο δὲν ζεῖ κι εἶναι ἔμπλεο θανάτου. Ἡ «ἀντικειμενικὴ πραγματικότητα» δὲν μπορεῖ τελικὰ νὰ εἶναι, παρὰ ἡ μὴ-πραγματικότητα, τὸ ὀντολογικὸ χάος τοῦ θανάτου.

  

Ἠλία Παπαγιανόπουλου, Ἔξοδος θανάτου, δοκίμιο ὀντολογίας μὲ πλοηγὸ τὸν Μόμπυ-Ντὶκ τοῦ Χ. Μέλβιλ, ἐκδ. Ἴνδικτος, Ἀθήνα 2000