βάπτισμα - ἡ σπορὰ τοῦ ἔρωτα

Ὅτι λοιπὸν δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ βρεθεῖ στὴ φύση τῶν ἀνθρώπων αὐτὴ ἡ δύναμη (τοῦ μαρτυρίου) μὲ τὴν ὁποία ἔδειξαν ἐκείνη τὴν τόλμη καὶ ἐκείνη τὴν προθυμία καὶ κατόρθωσαν νὰ πραγματοποιήσουν ὅσα προθυμοποιήθηκαν, δὲν χρειάζεται καμία συζήτηση. Ἀφοῦ δὲ ἀναγκαστικὰ μένει νὰ δεχθοῦμε ὡς αἰτία τούτων τὴ χάρη τοῦ βαπτίσματος, ἂς ζητήσουμε τώρα τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο τὸ λουτρὸ αὐτὸ ἐργάστηκε σὲ αὐτούς. Εἶναι λοιπὸν φανερὸ ὅτι ἐκεῖνοι οἱ κόποι καὶ οἱ ἀγῶνες ἦταν ἀνθρώπων ἐρωτευμένων καὶ ὅτι τοὺς ὁδήγησαν σ’ αὐτὸν τὸν ριζοσπαστισμὸ τὰ βέλη καὶ τὰ θέλγητρα τοῦ Χριστοῦ. Ἂς ἐξετάσουμε ἤδη ποιὸ εἶναι τὸ αἴτιο τοῦ ἔρωτα, τὶ ὑπέστησαν ὥστε νὰ ἀγαπήσουν ἔτσι, ἀπὸ ποῦ δέχθηκαν τὸ πῦρ.

Βέβαια αἴτιο τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ γνώση, αὐτὴ γεννᾶ ἐκείνη καὶ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ καταληφθεῖ κανεὶς ἀπὸ ἔρωτα γιὰ ὁποιοδήποτε καλό, ἂν δὲν ἐξακριβώσει πόσο κάλλος ἔχει. Ἐπειδὴ δὲ αὐτὴ ἡ γνώση συμβαίνει ἄλλοτε νὰ εἶναι τελεία, ἄλλοτε δὲ ἀτελής, εἶναι εὔλογο ὁμοίως νὰ εἶναι καὶ τὸ θέλγητρο. Ἔτσι ἀπὸ τὰ καλὰ καὶ ἀγαθὰ ὅσα γνωρίζονται τελείως ἀγαπιοῦνται καὶ τελείως, ὅπως ἁρμόζει σὲ τόσο κάλλος. Ἐνῶ γιὰ ἐκεῖνα ποὺ δὲν εἶναι πολὺ φανερὰ στοὺς ἐραστὲς καὶ ὁ ἔρως εἶναι ἀσθενής. Ἀποδεικνύεται λοιπὸν ὅτι τὸ βάπτισμα τοὺς ἐνέβαλε κάποια ἐπίγνωση καὶ αἴσθηση τοῦ Θεοῦ κι ἔτσι γνώρισαν σαφῶς τὸ καλό, αἰσθάνθηκαν τὴν ὡραιότητα καὶ γεύθηκαν τὸ κάλλος Ἐκείνου. […]

Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ τὸ νὰ γεννηθεῖ κανεὶς στὴ νέα γέννηση, νὰ βιώσει τὸν μακάριο βίο καὶ νὰ ἐξασφαλίσει τὴν ὑγεία, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ νὰ πιεῖ ἀπὸ αὐτὸ τὸ φάρμακο καὶ κατὰ τὸ δυνατὸ σὲ ἀνθρώπους νὰ ὁμολογήσει τὴν ὁμολογία, νὰ ὑποβληθεῖ στὰ πάθη καὶ νὰ ν’ ἀποθάνει τὸν θάνατο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὴ εἶναι ἡ δύναμη τοῦ νέου νόμου, ἔτσι γεννᾶται ὁ χριστιανός. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο φθάνει στὴ θαυμαστὴ φιλοσοφία, ἐπιδιδόμενος σὲ ἄριστα ἔργα καὶ ἔχοντας ἀκλόνητη πίστη πιστεύοντας ὄχι ἀπὸ καταναγκαστικὴ πειθὼ καὶ διατηρώντας τὸ ἦθος του ὄχι ἀπὸ τοὺς νόμους, ἀλλὰ δεχόμενος μὲ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦτο κι ἐκεῖνο καὶ μορφούμενος μὲ τὰ δύο αὐτὰ στὸ μακάριο εἶδος τοῦ Χριστοῦ. […]

Σ’ αὐτοὺς ποὺ γεύθηκαν τὸν Σωτῆρα εἶναι παρὸν τὸ ἴδιο τὸ ποθούμενο, πρὸς τὸ ὁποῖο κατασκευάσθηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ὁ ἀνθρώπινος ἔρως σὰν σὲ κανόνα καὶ μέτρο, σὰν θησαυρὸς τόσο μεγάλος καὶ τόσο εὐρύς, ὥστε νὰ δυνηθεῖ νὰ ὑποδεχθεῖ τὸν Θεό.    

Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, Λόγος Β´, Τίνα συντέλειαν τὸ θεῖον παρέχεται βάπτισμα