ἐλευθερία καὶ δύο ἀκόμα

[…] Πῶς ἀπειλεῖται ἡ ἐλευθερία; Ἔτσι ὅπως μπορεῖ νὰ ἀπειληθεῖ καὶ τὸ ψωμί, καὶ κάθε περιουσία, καὶ ἡ ἀξιοπρέπεια ἑνὸς ἀνθρώπου ἢ ἑνὸς λαοῦ ἀπὸ ἄλλους ἀνθρώπους ἢ λαούς. Ἕνας ἄνθρωπος ἀπειλεῖ τὸ ψωμὶ τοῦ γείτονά του ὅταν, ἁρπάζοντας τὸ ψωμὶ τοῦ γείτονά του, αὐξάνει τὸ δικό του· ἔτσι αὐτὸς εἶναι χορτάτος, ἐνῶ ὁ γείτονάς του πεινάει. Τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὴν περιουσία. Ἕνας ἰδιοποιεῖται περισσότερα, ἐνῶ ὁ ἄλλος μένει χωρὶς στέγη καὶ ἐστία. Τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὴν ἀξιοπρέπεια, τὴν ἐξουσία καὶ τὴν τιμή. Ἔτσι, λοιπόν, καὶ μὲ τὴν ἐλευθερία. Ἡ ἀπώλεια τῆς ἐλευθερίας σημαίνει πέρασμα τῆς ἐλευθερίας ἀπὸ τοὺς πολλοὺς στὸν ἕναν. Καὶ ὅσο αὐτὸς ὁ ἕνας εἶναι τύραννος, πιὸ ἀπεριόριστος, τόσο διαθέτει προσωπικὰ περισσότερη ἐλευθερία ἀπὸ ὅ,τι ὁ ὑπόλοιπος λαός. Καὶ ὅταν εἶναι πλήρως ἀπεριόριστος, τότε αὐτὸς διαθέτει ὅλη τὴν ἐλευθερία, ἐνῶ ὁ λαὸς καμία. Ὅπως ὁ Φαραὼ ποὺ εἶχε ὁλόκληρη τὴ χώρα τῆς Αἰγύπτου ὡς προσωπική του ἰδιοκτησία καὶ ὁ λαὸς τίποτα. Καὶ ὅποιος ἔχει ὅλη τὴν ἰδιοκτησία, ἔχει κι ὅλη τὴν ἐλευθερία, καὶ ἀντιστρόφως. Τέτοια κατάσταση -εἴτε κατασκευασμένη νόμιμα εἴτε αὐθαίρετα- οἱ λαοὶ δὲν μποροῦσαν νὰ τὴν ἀνεχτοῦν γιὰ πολὺ καιρό. Ἀπὸ ἐκεῖ ξεκινοῦν οἱ δολοφονίες τῶν σουλτάνων καὶ τῶν βασιλιάδων, τῶν παπῶν καὶ τῶν δικτατόρων κάθε τύπου. Ἀπὸ ἐκεῖ προέρχονται οἱ ἀμέτρητοι ξεσηκωμοί, οἱ ἐπαναστάσεις καὶ οἱ αἱματηρὲς συγκρούσεις κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἱστορίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους.

Οἱ δημοκρατίες, οἱ παλαιὲς καὶ οἱ νέες, ἦρθαν ὡς φάρμακο ἀπὸ τὶς τυραννίες. Ἤθελαν νὰ ἀντικαταστήσουν τὴν ἐξουσία τοῦ ἑνὸς μὲ τὴν ἐξουσία τῶν πολλῶν ἢ καὶ ὅλων. Ἡ διεύρυνση τῆς ἐλευθερίας σὲ πολλοὺς ἢ σὲ ὅλους ἦταν ἡ ἀρχὴ τῆς δημοκρατίας. Ἀλλὰ οὔτε στὶς δημοκρατίες ἡ ἐλευθερία ὅλων δὲν εἶναι ἐξασφαλισμένη. Ὅπως ἡ καρέκλα δὲ στέκεται στὸ ἕνα πόδι, ἔτσι κι ἡ ἐλευθερία δὲ μπορεῖ νὰ σταθεῖ στὸ ἕνα πόδι. Ὑπάρχει ἀνάγκη τουλάχιστον γιὰ δύο ἀκόμα.  Καὶ αὐτὰ τὰ δύο εἶναι ἡ ἀλήθεια καὶ τὸ ἔλεος (γιὰ τὴν ἀκρίβεια ἡ ἀγάπη, ἂν ἐπιτρέπεται νὰ χρησιμοποιήσουμε αὐτὴ τὴ λέξη στὴν ἐποχὴ ποὺ βρισκόμαστε). […]

Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Στὴ χώρα τῆς ἀνέφικτης εὐτυχίας- Τὸ ἀπάνθρωπο πρόσωπο τοῦ ναζισμοῦ, μτφρ. Ἠλίας Σαραγούδας, ἐκδ. Παρρησία, Ἀθήνα 2017