Τρότσκι αὐτοκρινόμενος

[…] Ἂν καὶ ποτὲ δὲν θὰ τὸ ὁμολογοῦσε δημόσια, ἦταν ἀρκετὰ χρόνια ποὺ ὁ Λιὲφ Νταβίντοβιτς εἶχε ἀρχίσει νὰ μετανιώνει γιὰ τὶς στιγμὲς πού, ἀπὸ τὸν θῶκο τῆς ἐξουσίας, εἶχε ἐπιτρέψει νὰ κυριαρχήσει μέσα του ἡ γοητεία τῆς δύναμης, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τοὺς ἐπιδιωκόμενους σκοπούς. Ἡ σωτήρια στρατιωτικοποίηση τῶν σιδηροδρομικῶν συνδικάτων, τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ τύχη τοῦ ἐμφυλίου πολέμου ἐξαρτιόταν ἀπὸ τὶς ἀτμομηχανὲς ποὺ βρίσκονταν σταματημένες σὲ κάθε γραμμὴ τῆς χώρας, τώρα τοῦ φαινόταν ὑπερβολική, ἀκόμα κι ἂν στὴν ἐπιτυχία ἐκείνου τοῦ μέτρου εἶχε ἐναποτεθεῖ ἡ μοίρα τῆς Ἐπανάστασης. Ἤξερε πιὰ πὼς ποτὲ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ συγχωρήσει στὸν ἑαυτό του τὴν ἀπόπειρα νὰ ἐφαρμοστοῦν τὰ ἴδια μέτρα ἐξαναγκασμοῦ καὶ στὴ μεταπολεμικὴ ἀνοικοδόμηση, ὅταν ἔγινε προφανὲς ὅτι ἡ χώρα βρισκόταν στὸ χεῖλος τῆς ἀποσύνθεσης καὶ ὅτι δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ πείσει κανεὶς κάποιους ἀπογοητευμένους ἐργάτες χωρὶς νὰ ἐφαρμόσει σ’ αὐτοὺς τέτοια σκληρὰ μέτρα. Κουβαλοῦσε στὴν πλάτη του τὴν εὐθύνη ὅτι εἶχε ἀντικαταστήσει συνδικαλιστὲς ἡγέτες, ὅτι εἶχε σβήσει τὴ δημοκρατία στὶς ἐργατικὲς ὀργανώσεις καὶ εἶχε συμβάλει στὸ νὰ μετατραποῦν στὶς ἄμορφες ὀντότητες τὶς ὁποῖες τώρα χρησιμοποιοῦσαν κατὰ βούληση οἱ σταλινικοὶ γραφειοκράτες γιὰ νὰ παγιώσουν τὴν ἡγεμονία τους. Κι αὐτός, ὡς κομμάτι τοῦ μηχανισμοῦ ἐξουσίας, εἶχε ἐξίσου συμβάλει στὴ δολοφονία τῆς δημοκρατίας τὴν ὁποία τώρα, ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἀντιπολίτευσης διεκδικοῦσε. […]

Ἤξερε ὅτι, ἂν τὸν Μάρτιο τοῦ 1921 οἱ μπολσεβίκοι εἶχαν ἐπιτρέψει ἐλεύθερες ἐκλογές, πιθανότατα θὰ εἶχαν χάσει τὴν ἐξουσία. Ἡ μαρξιστικὴ θεωρία, ποὺ ὁ Λένιν κι αὐτὸς χρησιμποποιοῦσαν γιὰ νὰ δίνουν κύρος σὲ ὅλες τους τὶς ἀποφάσεις, ποτὲ δὲν εἶχε ἀντιμετωπίσει τὴν περίπτωση ποὺ οἱ κομμουνιστές, ὄντας στὴν ἐξουσία, μπορεῖ νὰ ἔχαναν τὴν στήριξη τῶν ἐργατῶν. Γιὰ πρώτη φορὰ ἀπὸ τὸν θρίαμβο τοῦ Ὀκτώβρη, ἔπρεπε νὰ ἀναρωτηθοῦν (ἀναρωτηθήκαμε ἄραγε καμιὰ φορὰ γι’ αὐτό; θὰ τοῦ ἐξομολογιόταν ἡ Ναταλία Σεντόβα) ἂν ἦταν σωστὸ νὰ ἐγκαθιδρύσουν τὸν σοσιαλισμὸ ἐναντίον ἢ ἐρήμην τῆς βούλησης τῆς πλειοψηφίας. Ἡ δικτατορία τοῦ προλεταριάτου θὰ ἐξάλειφε τὶς ἐκμεταλλεύτριες τάξεις, ὡστόσο θὰ ἔπρεπε ἄραγε νὰ καταστέλλει καὶ τοὺς ἐργάτες;Τὸ δίλημμα εἶχε γίνει δραματικὸ καὶ μανιχαϊστικό: δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ ἐπιτραπεῖ ἡ ἔκφραση τῆς λαϊκῆς βούλησης, γιατὶ θὰ μποροῦσε νὰ ἀναστρέψει τὴν ἴδια τὴ διαδικασία. Ὅμως ἡ κατάπνιξη αὐτῆς τῆς βούλησης στεροῦσε ἀπὸ τὴν κυβέρνηση τῶν μπολσεβίκων τὴν οὐσιαστική της νομιμοποίηση: ὅταν ἔφτασε ἡ στιγμὴ ποὺ οἱ μάζες ἔπαψαν νὰ πιστεύουν, ἐπικράτησε ἡ ἀναγκαιότητα νὰ τὶς κάνουν νὰ πιστέψουν διὰ τῆς βίας. Καὶ ἀφάρμοσαν τὴ βία. Στὴν Κρονστάνδη -ὁ Λιὲφ Νταβίντοβιτς τὸ ἤξερε καλὰ αὐτό- ἡ Ἐπανάσταση εἶχε ἀρχίσει νὰ τρώει τὰ παιδιά της καὶ σὲ αὐτὸν εἶχε λάχει ὁ θλιβερὸς κλῆρος νὰ εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἔδωσε τὴ διαταγὴ νὰ ξεκινήσει τὸ συμπόσιο. […]

Λεονάρδο Παδούρα, Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀγαποῦσε τὰ σκυλιά, μτφρ. Κώστας Ἀθανασίου, ἐκδ. Καστανιώτη, Ἀθήνα 2009