ἡ τέχνη κι ὁ φασισμὸς τῆς εὐτυχίας

[…] Μὰ τὶ περίεργη χώρα εἶναι αὐτή, ποὺ δὲν ἐπιθυμεῖ οὔτε τὴ διεθνῆ ἀναγνώριση τῆς τέχνης της, οὔτε τὴν κυκλοφορία νέων ταινιῶν καὶ νέων βιβλίων; Ἡ ἀληθινὴ τέχνη τοὺς τρομάζει. Αὐτὸ εἶναι φυσιολογικό. Γιατὶ ἡ τέχνη τοὺς ἀντιστέκεται, ἐπειδὴ εἶναι ἀνθρώπινη. Αὐτοὶ ὅμως καταπνίγουν καθετὶ ζωντανό, κάθε σπέρμα οὐμανισμοῦ, ἀπὸ τὴν τάση τοῦ ἀνθρώπου γιὰ ἐλευθερία ἕως τὴ λάμψη τῆς τέχνης στὸν σκοτεινιασμένο μας οὐρανό.

Δὲν θὰ ἡσυχάσουν μέχρι νὰ δολοφονήσουν καὶ τὸ τελευταῖο ἴχνος ἀνεξαρτησίας καὶ νὰ ὑποβιβάσουν τὴν ἀνθρώπινη προσωπικότητα στὸ ἐπίπεδο τοῦ κτήνους. Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ὅμως θὰ καταστρέψουν τὰ πάντα – καὶ αὐτοὺς τοὺς ἴδιους καὶ ὁλόληρη τὴ Ρωσία. […] (23 Φεβρουαρίου 1972)

 Τὶ θὰ γινόταν ἄραγε ἂν κατέστρεφα τελείως τὴ μορφή (εἰκόνα) τοῦ Στάλκερ στὴν ἑπόμενη ταινία μου, ποὺ θὰ γυριζόταν μὲ τοὺς ἴδιους ἠθοποιούς;

Ὁ Στάλκερ ἀρχίζει νὰ ὁδηγεῖ μὲ τὴ βία τοὺς ἀνθρώπους στὸ δωμάτιο, καὶ μεταμορφώνεται ἔτσι σ’ ἕναν φανατικὸ μυημένο, σ’ ἕναν φασίστα. Νὰ ἐπιβάλλεις τὴν εὐτυχία χρησιμοποιώντας κάθε βίαιο μέσο…

Ὑπάρχει ὅμως ἕνας τέτοιος τρόπος: Νὰ ἀναγκάζεις τοὺς ἄλλους νὰ εὐτυχήσουν; Βλαντ. Οὐλιάνοφ; Πῶς γεννιούνται οἱ ἄνθρωποι ποὺ συγκλονίζουν συθέμελα τὴν ἀνθρωπότητα; - Ὑπάρχει ἀναμφίβολα κάποιο κρυφὸ νόημα σ’ αὐτό.

Πρέπει νὰ τὸ σκεφτῶ. (28 Ἰανουαρίου 1979)

Ἀντρέι Ταρκόφσκι, Μαρτυρολόγιο- Ἡμερολόγια 1970-1986, ἐκδ. Ἴνδικτος, Ἀθῆναι 2006