ἐθνικισμός-ἀντιεθνικισμός, μιὰ κριτικὴ

Χρῆστος Μποκόρος

[…] ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ ἀποφεύγουμε τὸ Κίνημα τῶν Πλατειῶν ὡς μίασμα, ὑπὸ τὸ σκεπτικὸ πὼς ὅποιος καὶ ὅποια κρατᾶ ἑλληνική σημαία εἶναι ἐθνικιστὴς καὶ ἐθνικίστρια –δηλαδὴ «φασίστες» (παρ’ ὅλο ποὺ ἡ ΧΑ εἶχε βγάλει ἀνακοίνωση, ἤδη ἀπὸ τὶς πρῶτες μέρες τῶν κινητοποιήσεων, προτρέποντας τὸν κόσμο της νὰ μείνει «μακριὰ ἀπὸ τὸ Σύνταγμα» καὶ νὰ πάει γιὰ «ἀντίσταση» στὸν Ἅγιο Παντελεήμονα) - ἐνῶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ δὲν ἐνοχλούμαστε καθόλου (πολὺ σωστά, ἄλλωστε!) ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ στὴν ἐξέγερση τοῦ 2001 στὴν Ἀργεντινή, ὁ κόσμος κράταγε σημαῖες τῆς Ἀργεντινῆς, φοροῦσε φανέλες τῆς ἐθνικῆς ὁμάδας ποδοσφαίρου τῆς χώρας κ.λπ. -πράγμα, φυσικά, ποὺ συνέβη καὶ στοὺς ξεσηκωμοὺς τῆς λεγόμενης Ἀραβικῆς Ἄνοιξης, πρὶν ἀπὸ ἕνα χρόνο∙ ἀρνούμαστε νὰ ἀποκαλέσουμε τὴ χώρα στὴν ὁποία ζοῦμε μὲ τὸ καθιερωμένο της ὄνομα, δηλαδὴ «Ἑλλάδα» -ὅπως, ἀντίθετα, κάνουμε γιὰ τὸ σύνολο τῶν ὑπόλοιπων χωρῶν τοῦ πλανήτη!- ἀλλὰ προτιμᾶμε νὰ χρησιμοποιοῦμε ἀστεῖες ἐκφράσεις τοῦ τύπου «ἑλλαδικός χῶρος» κ.λπ.∙ ἔχουμε μετατρέψει τὸν ἀντιεθνικισμὸ καὶ τὸν «ἀντιφασισμό» στὸ Α καί τό Ω τῆς πολιτικῆς μας κρίσης, ἐνῶ τὴν ἴδια στιγμὴ κλείνουμε τὰ μάτια ἀπέναντι στὸν ἐθνικισμὸ τῶν μεταναστῶν καὶ στὶς ἀντιδραστικὲς ἀπόψεις (θρησκευτικὸς φανατισμός, σεξισμός κ.λπ.) τῶν ὁποίων εἶναι, γενικότερα, φορεῖς οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτούς, λόγω τῶν πολιτιστικῶν τους καταβολῶν. Τὰ παραδείγματα θὰ μποροῦσαν νὰ συνεχίσουν νὰ παρατίθενται ἐπ’ ἄπειρον. Αὐτὸ ποὺ ἔχει σημασία εἶναι νὰ προσπαθήσουμε νὰ ἑρμηνεύσουμε τὸ φαινόμενο. […]

[…] ἐνῶ, δηλαδή, οἱ ἀφελεῖς ἐθνολαϊκιστὲς θεωροῦν ὅτι εἴμαστε ἔθνος ἀνάδελφον, ἐπειδὴ κανεὶς δὲ μπορεῖ νὰ φτάσει τὰ ἐπιτεύγματά μας, οἱ ὑποστηρικτὲς τοῦ ἐστὲτ «ἀνθελληνισμοῦ» ρέπουν πρὸς μιὰ ἀνάλογη τάση νὰ θεωροῦν τὴν Ἑλλάδα ἀνάδελφο ἔθνος, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀνάποδη, ἐξαιτίας, ὑποτίθεται, τῆς ἀρνητικῆς της μοναδικότητας ὡς ἔθνους φασιστῶν, λωποδυτῶν, φοροφυγάδων κ.λπ. Αὐτὸ τὸ «ἀνθελληνικό» σύμπλεγμα συνιστᾶ τὴν πίσω ὄψη τῆς ναρκισσιστικῆς αὐτοθυματοποίησης, εἴτε ἐκφράζεται ἀπὸ ψευτο-ἐστὲτ φιλελεύθερους σὲ στὺλ Νίκου Δήμου, εἴτε ἀπὸ τὴν ἀναρχοπὰνκ κουλτούρα τῶν ἀναρχικῶν καὶ «ἀντιφασιστικῶν» ὁμάδων. Πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι εἶναι ἰδεολογικὸ μὲ τὴν ἀρνητικὴ ἔννοια τοῦ ὄρου καὶ ὡς ἐκ τούτου πολιτικὰ ἀποπροσανατολιστικό. Σὲ ἀμφότερες τὶς περιπτώσεις ἐκφράζει μιὰ ἀμηχανία ἀπέναντι στὸ γεγονὸς ὅτι γεννηθήκαμε σὲ αὐτὸ τὸ κομμάτι τῆς γῆς καὶ ὅτι ἀνήκουμε, ἐκ τῶν πραγμάτων, στὴν συγκεκριμένη κοινωνία, μὲ τὰ καλά της ἀλλὰ καὶ τά -τόσα- κακά της. Ὁ ἀποτελῶν σύμπτωμα Ν. Δήμου, ἐκφράζει μὲ τὸν καλύτερο τρόπο αὐτὴν τὴν ταυτοτικὴ δυσθυμία: «Ὅταν μπήκαμε στήν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση αἰσθάνθηκα ὁλοκληρωμένος. Καὶ τώρα μὲ πετᾶνε ἔξω ὡς ἀνεπιθύμητο, ἀποτυχημένο. Γεννήθηκα Εὐρωπαῖος καί, ὅπως φαίνεται, θὰ πεθάνω τριτοκοσμικός. Αὐτὸ μοῦ ἐπεφύλαξε ἡ μοίρα». Αὐτὴ ἡ τάση συνολικῆς καὶ ἰδεολογικοῦ τύπου ἀπόρριψης μιᾶς ὁλόκληρης κοινωνίας δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ δεῖγμα μιᾶς ὑπαρξιακῆς, κατὰ κάποιον τρόπο, ἀμηχανίας ἀπέναντι στὴν ἀνικανότητά μας νὰ ἀποδεχτοῦμε ἐλεύθερα καὶ δίχως ἐνοχὲς καὶ κόμπλεξ τὴν καταγωγή μας καὶ τὴν κοινωνική μας ἔνταξη. Καὶ καλά, στήν περίπτωση τῶν διάφορων φιλελεύθερων κάτι τέτοιο δὲν δημιουργεῖ ἰδιαίτερα προβλήματα καὶ πολιτικὲς ἀντιφάσεις, ἐφόσον δὲν πρόκειται γιὰ ἄτομα ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὸν δημοκρατικὸ αὐτομετασχηματισμὸ τῆς κοινωνίας. Ὡστόσο, σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ στοὺς ἀναρχικούς, αὐτὴ ἡ «ἀνθελληνική» στάση συνιστᾶ προσπάθεια ἐκλογίκευσης μιᾶς θεμελιώδους πολιτικῆς ἀνικανότητας: τῆς ἀδυναμίας τους νὰ ἀναλύσουν γιὰ ποιὸν λόγο οἱ ἰδέες τους δὲν βρίσκουν ἀπήχηση στὴν κοινωνία. […]

 

Πρόταγμα, περιοδικὸ γιὰ τὴν αὐτονομία καὶ τὴν ἄμεση δημοκρατία, τεῦχος 4, Ἰούνιος 2012, editorial, ἐκδίδεται ἀπὸ τὴν Πολιτικὴ ὁμάδα γιὰ τὴν Αὐτονομία