ἡ κοινοκτημοσύνη στὴν πρώτη Ἐκκλησία

[…] (οἱ χριστιανοὶ) οἱ ὁποῖοι ἐνῶ μὲ λαχτάρα περίμεναν τὸν νέο κόσμο, συγχρόνως πίστευαν πὼς ἡ καινὴ κτίση ἤδη ἄρχισε τὴν πορεία της μέσα στὴν ἱστορία μὲ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Ἰησοῦ. Ἡ μορφὴ αὐτοῦ τοῦ κόσμου παρέρχεται, καὶ μαζὶ παρέρχονται ὅλες οἱ ἁμαρτωλὲς δομές του. Τὸ χαρακτηριστικὸ τοῦ Νέου Κόσμου, ποὺ ἤδη σὲ κάποια μορφὴ εἶναι παρών, θὰ εἶναι ἡ πλήρης «κοινωνία» τῶν ἀνθρώπων. Αὐτὴ βέβαια ἡ «κοινωνία» θὰ πραγματοποιηθεῖ μετὰ τὴν Κρίση καὶ τὴν ἐπάνοδο τοῦ Ἰησοῦ γιὰ νὰ κρίνει ζῶντες καὶ νεκρούς. Ἡ πραγματικότητα ὅμως καὶ ὁ χαρακτήρας αὐτῆς τῆς κοινωνίας ἐντὸς τοῦ νέου κόσμου προτυπώνεται κιόλας στὶς ἀπαρχές του, δηλαδὴ στὸ «κοινὸ» τῆς ζωῆς τοῦ Ἰησοῦ μὲ τοὺς μαθητές του, στὸ «κοινὸ» τῆς ἀρχικῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων. Ἡ ἐσχατολογία δημιουργεῖ ἱστορία, καὶ ἡ ἱστορία μὲ τὴ σειρά της ἐπιβεβαιώνει τὴ μελλοντικὴ ἐλπίδα. Ὑπῆρχαν πολλοὶ ἄνθρωποι στὴν Παλαιστίνη, ἰδιαίτερα στὰ Ἱεροσόλυμα, ποὺ ζοῦσαν τὴ μεγάλη οἰκονομικὴ κρίση στὴν πόλη αὐτή, καὶ ὅλοι αὐτοὶ ἦσαν ἄνθρωποι ποὺ γνώριζαν τὸ πρότυπο τῆς ὀργάνωσης τῶν Ἐσσαίων δὲν ξεκίνησαν ὅμως νὰ κάμουν αὐτὸ ποὺ ἐπιτέλεσαν οἱ χριστιανοί. Κι αὐτὸ γιατὶ τοὺς χριστιανούς, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν οἰκονομικὴ πίεση καὶ τὸ πρότυπο τῶν Ἐσσαίων, ὠθοῦσε καὶ τὸ παράδειγμα τῆς ἀπὸ κοινοῦ ζωῆς τοῦ Ἰησοῦ μὲ τοὺς Μαθητές του, τὰ δεῖπνα ποὺ παρακάθονταν, μετατρέποντάς τα ἔτσι σὲ «κοινὰ» δεῖπνα ἀγάπης. Οἱ πράξεις αὐτὲς «κοινωνίας» τοῦ Ἰησοῦ ἢ τῆς ἀρχικῆς Ἐκκλησίας δὲν ἦσαν παρὰ ἀποκρυσταλλώσεις, ἐκφάνσεις τῆς μεγάλης ἐλπίδας γιὰ τὸ κοινὸ τραπέζι τῆς ἀνθρωπότητας στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι καταλάβαινε τὸν ἑαυτό της ἡ ἀρχικὴ κοινότητα στὰ Ἱεροσόλυμα, σὰν μιὰ πρόγευση τῆς ἀπὸ κοινοῦ ζωῆς μέσα στὸν Νέο Κόσμο. Ὁ Λουκᾶς, λοιπόν, μὲ ὅσα γράφει γιὰ τὴν ἀπὸ «κοινοῦ» ζωὴ τῶν πρώτων χριστιανῶν στὰ Ἱεροσόλυμα δὲν ἐξιδανικεύει, ἁπλῶς περιγράφει. Αὐτὴ ἡ «κοινοκτημοσύνη», μὲ κέντρο τουλάχιστο τὸ κοινὸ δεῖπνο, διατηρήθηκε σὲ ὅλες τὶς χριστιανικὲς κοινότητες, γιατὶ παντοῦ παρουσιαζόταν τὸ ἴδιο σύμπλεγμα κινήτρων: ἡ οἰκονομικὴ δυσπραγία καὶ ἡ ἀπὸ κοινοῦ ζωὴ σὰν πρόγευση τῆς ἐρχόμενης «κοινωνίας» ὅλων τῶν ἀγαθῶν, ὑλικῶν καί πνευματικῶν. Τὰ στοιχεῖα «κοινοκτημοσύνης» ὑποχώρησαν ἐντελῶς καὶ μετατράπηκαν σὲ φιλανθρωπία, ἀρχικὰ ἐκτεταμένη καὶ ἀξιόλογη, ὅταν ἀπὸ τὸν 2ο αἱ. μ.Χ. καὶ ἑξῆς οἱ οἰκονομικὰ ἀσθενέστερες τάξεις δὲν ἀποτελοῦσαν τὴ μεγαλύτερη μερίδα μέσα στὶς κοινότητες. Συγχρόνως, ὑποχώρησε καὶ ὁ ἐνθουσιασμὸς καὶ ἡ ἀγωνιώδης ἀναμονὴ τῆς Β' Παρουσίας, καὶ ἀντικαταστάθηκε ἀπὸ τὴν ἄποψη πὼς βέβαια θὰ ἔλθει ὁ Κύριος ξανά, ἀλλὰ δὲν ξέρει κανεὶς πότε ἀκριβῶς. Ἡ ἐσχατολογία ἔπαψε νά προσδιορίζει τήν ἱστορία.

Αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ τονιστεῖ, τελικά, εἶναι πὼς τὴν «κοινωνία» μεταξὺ τῶν μελῶν τῆς ἀρχικῆς Ἐκκλησίας δὲν δημιουργοῦσε μόνο ἡ οἰκονομική κρίση· τὴν ἔτρεφε ἐπίσης ἡ οὐσία τῆς χριστιανικῆς πίστης γιὰ τὸν ἐπερχόμενο Νέο Κόσμο, τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Διερωτᾶται κανεὶς ποιὸ ρόλο οἱ δύο αὐτοὶ παράγοντες θά ’πρεπε νὰ παίζουν πάντοτε στὴ σκέψη καὶ τὴν τοποθέτηση τῶν χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν μπροστὰ στὰ μεγάλα οἰκονομικοκοινωνικὰ προβλήματα.

      Σάββα Ἀγουρίδη, Ὁ χαρακτήρας τῆς κοινοκτημοσύνης στὴν ἀρχικὴ Ἐκκλησία καὶ ἡ μαρτυρία τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, Ἐπιθεώρηση Κοινωνικῶν Ἐρευνῶν 1983