ἡ ἐναλλακτικὴ κοινωνία τῆς Εὐχαριστίας

 

     […] Ὁ Παῦλος ζήτησε ἀπὸ τοὺς ἄλλους χριστιανούς, ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς ἐν Χριστῷ, νὰ ἔχουν γεῦμα ἐν ἑνότητι καὶ μὲ πνεῦμα ἀλληλεγγύης, παρὰ τὶς κοινωνικὲς ἢ ἄλλες διαφορές τους. Ἡ ρίζα «ἀδελφ-» ἐδῶ δὲν σημαίνει μόνο τὸν ἀδελφό/τὴν ἀδελφή, ἀλλὰ τὸν συμμέτοχο στὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ὁ Ἀπόστολος ἀντιτάσσεται στὴν κυρίαρχη πολιτικὴ καὶ τὸν πολιτισμὸ τῆς ἐποχῆς του. Ὁ Παῦλος δὲν διέδωσε μία νέα λατρεία, ἀλλὰ μία νέα ἐναλλακτικὴ κοινωνία. Αὐτὴ ἡ νέα ἐναλλακτικὴ κοινωνία θὰ μποροῦσε νὰ λειτουργήσει ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ἑνότητας καὶ τῆς ἀλληλεγγύης ὅλων τῶν μελῶν της.

[…] ἡ Εὐχαριστία ὑπῆρξε κλήση γιὰ τὴ διάλυση τῶν κοινωνικῶν κανόνων καὶ εἴσοδος στὴ νέα κοινότητα/πραγματικότητα. Ἡ τροφὴ καὶ τὸ ποτὸ ἀποτελοῦν τὶς ὑλικὲς βάσεις τῆς ζωῆς. Ὑπ’ αὐτὴ τὴν ἔννοια τὸ Δεῖπνο τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ πολιτικὴ κριτικὴ τῆς κοινωνίας καὶ οἰκονομικὴ πρόκληση στὴν κοινωνία ποὺ ἀντιπροσωπεύεται μέσῳ τῆς κοινωνικῆς δομῆς τοῦ οἴκου.

Ἡ κριτικὴ τοῦ Παύλου στὸ Α´ Κορ. 11, 18-34 εἶναι ἐπίσης κριτικὴ τῶν ἐπικρατουσῶν δομῶν τῆς κοινωνίας στὴν Κόρινθο. Τὸ σύστημα τῆς ἀνισότητας πρέπει νὰ καταργηθεῖ στὴ Σύναξη τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου καὶ τὶς νέες πολιτικὲς περιστάσεις οἱ διαφορὲς ποὺ διαχωρίζουν τὴν κοινότητα πρέπει νὰ ὑπερνικηθοῦν ὄχι μόνο στὴν Εὐχαριστία, ἀλλὰ ἐπίσης στὴν εὐρύτερη κοινωνία. Καὶ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι ποὺ ἀποκαλέσαμε «περιορισμένη ἐπανάσταση». Ὁ Παῦλος θέλει νὰ ἀνατρέψει τὶς δεδομένες ἀξίες τῆς κοινωνίας μέσῳ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας. Καὶ ὁ τόπος ὅπου αὐτὴ ἡ διαδικασία πρέπει νὰ ἀρχίσει, βρίσκεται στὸ κέντρο τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, εἶναι ἡ Εὐχαριστία. […]

Ἡ Εὐχαριστία συχνὰ ἔχει γίνει κατανοητὴ στὴν προοπτικὴ μιᾶς ὑπερβάλλουσας πνευματικότητας, καὶ ἔχει μειωθεῖ σὲ πράξη καθήκοντος καὶ προσωπικῆς ἀφοσίωσης καὶ λατρείας, καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἔχει ἀλλοτριωθεῖ ἀπὸ τὴν μεταμορφωτικὴ κοινωνικὴ καὶ πολιτική της πράξη. […]

Ἡ ἐλπίδα του (ἐν. τοῦ Παύλου) εἶναι αὐτή, ἡ νέα τάξη βαθμιαία νὰ ἐπικρατήσει σὲ ὅλη τὴν κοινωνία, ποὺ σημαίνει ὅτι ἡ νέα νοοτροπία ποὺ ὁ Παῦλος ἤθελε νὰ ἀναπτύξει ἐντὸς τῆς κοινότητας, ἔπρεπε νὰ ἀρχικὰ νὰ ἐφαρμοστεῖ στὰ πλαίσια τοῦ Δείπνου τοῦ Κυρίου. Μετὰ ἀπὸ αὐτό, ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ συγκεντρώνονταν μαζὶ καλοῦνταν νὰ μαρτυρήσουν αὐτὸ τὸ νέο ἦθος στὴν κοινωνία. Αὐτὴ ἡ μέθοδος εἶναι ἀκριβῶς ἐκεῖνο ποὺ ὁρίσαμε ὡς «περιορισμένη ἐπανάσταση». Πρόκειται γιὰ μιὰ ἐπανάσταση, ποὺ στὰ πλαίσια τῆς συνηγμένης κοινότητας βρίσκει τὸν τρόπο νὰ ὑπερβεῖ, καὶ κατὰ κάποιο τρόπο νὰ διαμαρτυρηθεῖ ἐναντίον τῆς ἐπικρατούσας κοινωνικῆς τάξης, ποὺ ἀντανακλᾶται στὸν οἶκο. […]

 

Ratco Jovits, Ἡ «περιορισμένη ἐπανάσταση» τοῦ Παύλου (Α´ Κορ. 11, 18-34), περ. Θεολογία, τόμος 85, τεῦχος 4^ο, Ὀκτ.-Δεκ. 2014