Γουλιέλμος Ὄκκαμ - dominium commune

    […] προϋπόθεση τῆς τελειότητας εἶναι ἡ φτώχεια. Αὐτὴ ἡ οὐσιαστικὴ προϋπόθεση γιὰ τὸν ἄνθρωπο ὑπῆρξε οὐσιαστικὴ καὶ γιὰ τὸν Χριστό: «Ὁποιοσδήποτε ἀπὸ σᾶς δὲν ἀπαρνηθεῖ ὅλα τὰ ὑπάρχοντά του, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι μαθητής μου». Τὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο δὲν ἐπιδέχεται ἑρμηνευτικὲς ταχυδακτυλουργίες. Δὲν σημαίνει ἁπλῶς παραίτηση ἀπὸ τὴ χρήση μιᾶς περιουσίας στὴν ὁποία ὑπάρχουν δικαιώματα. Ἀποτελεῖ, τὸ δίχως ἄλλο, π λ ή ρ η παραίτηση ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν περιουσία ὡς τ έ τ ο ι α. Ὁ Χριστὸς δὲν δίδαξε τὴν (ἀφηρημένη) θεωρία τῆς πενίας: ἔδωσε στὴ θεωρία τῆς ἀπόλυτης paupertas συγκεκριμένο νόημα, πραγματώνοντας καὶ ὁ ἴδιος τὴν πενία ὡς βασικὴ ἀξία. […] Οἱ Ἀπόστολοι, ἀρνούμενοι νὰ σφετεριστοῦν ὁτιδήποτε, ἀκολούθησαν καὶ μιμήθηκαν τὸν Ἰησοῦ. Ἔτσι, υἱοθέτησαν ἕνα παρόμοιο τρόπο ζωῆς (ἀνάλογο, ὄχι ἴδιο) μὲ ἐκεῖνον ποὺ οἱ ἄνθρωποι θὰ εἶχαν ἀκολουθήσει, καὶ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶχαν ἀκολουθήσει, ἂν ὁ Ἀδὰμ δὲν εἶχε ὑποπέσει στὸ ἁμάρτημα: μιὰ ζωὴ χωρὶς ἰδιοκτησίες, χωρὶς δικαιώματα ἰδιοκτησίας ἐκ μέρους ἰδιωτῶν ἢ κάποιων ὀμάδων ἀνθρώπων, μὲ ταυτόχρονο ἀποκλεισμὸ τῶν ὑπολοίπων. Δηλαδή, ὅπως ὁ Ἰησοῦς, ἔτσι καὶ οἱ Ἀπόστολοι, -ἡ ἀρχικὴ ἐκκλησία-κοινότητα- χρησιμοποίησαν αὐτὴ τὴ μοναδικὴ νόμιμη ἐξουσία στὰ ἀγαθά, ποὺ εἶναι κοινὴ σὲ ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος, τὴν ὁποία ὁ Θεὸς στὴν ἀρχὴ παραχώρησε σὲ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα καὶ συνίσταται στὴν κοινή, σὲ ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος, ἐξουσία τῆς χρήσης τῶν ἀγαθῶν. Ἀντίθετα δὲν συνίσταται καθόλου, πέρα ἀπ’ αὐτό, στὴ δυνατότητα τοῦ καθενὸς (ἢ κάποιων) νὰ ἰδιοποιοῦνται πράγματα ἀποκλείοντας ἄλλους, δηλαδή, νὰ κατέχουν κάτι ὡς προσωπικὴ περιουσία. Ἐκεῖνο, ἑπομένως, ποὺ ὑπάρχει πράγματι στὴν ἀρχὴ εἶναι ἡ κοινὴ χρήση τῶν ἀγαθῶν (dominium commune), καὶ ὄχι ἡ ἴδια ἡ ἰδιοκτησία (proprietas, dominium proprium). Ἡ τελευταία προστίθεται στὴν πρώτη, ἀρχέγονη καὶ μοναδικὴ νόμιμη dominium commune ὡς κάτι καινούργιο ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἐξαχθεῖ ἀπὸ τὴ μοναδικὴ νόμιμη dominium commune. Πρόκειται γιὰ ἀδικαιολόγητη καινοτομία ποὺ ἐμφανίζεται, ὄχι ἐξαρχῆς, ἀλλὰ ἀργότερα καὶ ἀποτελεῖ συνέπεια τοῦ π ρ ο π α τ ο ρ ι κ ο ῦ  ἁ μ α ρ τ ή μ α τ ο ς. Ἡ ἰδιοποίηση, ποὺ εἶναι σφετερισμός, ἀπέχει πολὺ ἀπὸ τὴ θεμελίωση καὶ δικαιολόγησή της μὲ βάση τὴ Βούληση τοῦ Θεοῦ. Ἀποτελεῖ ὑβριστικὴ διαστροφὴ τῶν παραινέσεων τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖες καθιστοῦν ὅλους τοὺς ἀνθρώπους εὐργετούμενους καὶ κανέναν συγκεκριμένα ἰδιοκτήτη ἀγαθῶν. […]

 

Franco Alessio, Ἱστορία τῆς μεσαιωνικῆς φιλοσοφίας, μτφρ. Ἀναστασία Μεσσάρη, Γιάννης Καροῦζος, ἐκδ. Τραυλός, Ἀθήνα 2007