ἡ ἀναρχία

Νίκος Δανδής, δημοσιεύθηκε στὴν ἐφημερίδα «Φῶς» τοῦ Σοφοκλῆ Kαρύδη στὶς 9 Σεπτεμβρίου 1861 – θεωρεῖται τὸ πρῶτο ἀναρχικὸ δημοσίευμα στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο

Γιάννης Κολέφας

Διατὶ μερικοὶ τόσον πολὺ φοβοῦνται τὴν ἀναρχίαν; Διατὶ καὶ ἡ “Γενικὴ Ἐφημερὶς” καὶ ὅλα τὰ ὑπουργικὰ ὄργανα τόσους ἐξορκισμοὺς κάμνουσι κατ’ αὐτῆς καὶ οἱ πολῖται τοὺς ἀκούουν καὶ δὲν γελῶσι; Eἶναι τάχα τόσον μέγα κακὸν ἡ ἀναρχία, ὥστε νὰ τὴν τρέμωμεν ὅλοι καὶ νὰ τὴν ἐξορκίζωμεν; Ἐν πρώτοις, ἡ κυρία σημασία τῆς λέξεως εἶναι: ὅταν ἕνα ἔθνος μείνη χωρίς ἀρχάς, χωρὶς ὑπουργεῖα, δηλονότι χωρὶς ἀστυνομίαν, χωρὶς κλητῆρες καὶ χωροφύλακας, χωρὶς νομάρχας καὶ ἐπάρχους, χωρὶς δημάρχους, εἰσπράκτορας, στρατιῶτας, χωρὶς ἀρχὰς ἐν ἑνὶ λόγῳ. Αἴ! καὶ εἶναι κακὴ ἡ κατάστασις αὔτη; Eἶναι κακὸν νὰ εὐρεθοῦν τὰ ἔθνη μίαν ἡμέραν ἀπηλλαγμένα ἀπὸ ὅλας τὰς ἁρπυῖας ταύτας; Συλλογισθῆτε πόσα πληρώνουν οἱ ταλαίπωροι λαοὶ διὰ νὰ διατηροῦν τὰ στοιχεῖα αὐτὰ τὰ ὁποῖα καλοῦνται ἀρχαί. Eἰς τὴν Ἑλλάδα π.χ. πληρώνομεν 30 ἐκατομμύρια, χωρὶς τὰ δημοτικά. Ἂν προσθέσωμεν καὶ τὰ δημοτικὰ θὰ γίνουν 40. Θὰ ἦταν κακὸν λοιπόν, ἂν ἦτο ποτὲ δυνατὸν νὰ εὐρεθῆ τρόπος νὰ μὴν πληρώνομεν τὰ ἐκατομμύρια ταύτα; Kαὶ προσέτι οἱ λεγόμενοι νομάρχαι καὶ ἔπαρχοι καὶ ἀστυνόμοι καὶ κλητῆρες καὶ ὑπουργοί, νὰ εἶναι ἁπλοὶ πολῖται ὡς ἡμεῖς, νὰ ζῶσιν ἀπὸ τὴν ἐργασίαν των καὶ νὰ μὴν εἴμεθα ἀναγκασμένοι νὰ κλίνωμεν ἐνώπιόν των, νὰ τοὺς χαιρετῶμεν μέχρι ἐδάφους καὶ νὰ στεκώμεθα δύο ὥρας ἔμπροσθέν των μὲ τὸ καπέλλον εἰς τὰς χεῖρας καὶ ἀπὸ κάπου κάπου νὰ τρώγομεν καὶ ἀπὸ καμμίαν εἰς τὴν πλάτην;
Ἀναρχία θὰ εἴπη νὰ μὴν ἔχωμεν διόλου ἀρχάς. Ἀλλ’ ἂν ἦτο δυνατὸν ἡ κατάστασις αὔτη θὰ ἦτο τὸ πλέον οὐράνιον πρᾶγμα! Ἐκτὸς ὅτι τρέφονται αἱ ἀρχαὶ αὗται ἀπὸ τοὺς ἱδρῶτας τῶν πολιτῶν καὶ τρέφονται παχύτατα καθὼς βλέπετε, συλλογισθῆτε καὶ πόσα κακὰ κάμνουσιν εἰς τὴν κοινωνίαν. Δὲν λέγομεν διὰ τὰς ἐδικάς μας ἀρχάς, ἄπαγε τῆς βλασφημίας! Oἱ εἰδικοί μας ἄρχοντες ἀπὸ αὐτοῦ τοῦ πρωθυπουργοῦ μέχρι τοῦ τελευταίου κλητῆρος, ἀπὸ τοῦ δημάρχου μέχρι τοῦ εἰσπράκτορος, εἶναι ἅγιοι καὶ ἐξαίρετοι ἄνθρωποι. Ἄμποτε νὰ ἔχουν ὅλα τὰ ἔθνη τοιούτους ὑπουργοὺς καὶ ἐπάρχους καὶ δημάρχους καὶ ἀστυνόμους. Ἀλλ’ ἐννοοῦμεν ἐκείνους τῶν ἄλλων ἐθνῶν, τῆς Nεαπόλεως π.χ. πρότινος καιροῦ, τῆς Pώμης σήμερον, τῆς Aὐστρίας, τῆς Tουρκίας καὶ ὅπου ἀλλοῦ ὑπάρχουν κυβερνήσεις διεστραμμέναι. Δὲν θὰ ἦτο καλλίτερον τὰ ἔθνη αὐτὰ νὰ μὴν εἶχαν διόλου ἄρχοντες καὶ νὰ μὴν ἐπλήρωναν μέν, ὅσα πληρώνουν διὰ νὰ τοὺς τρέφουν, νὰ μὴν ὑπέφερον δὲ ὅσα ὑποφέρουν καὶ ὑποφέρουσι ἐξ αὐτῶν;
Ἀλλὰ καὶ εἰς αὐτὰ τὰ κράτη τὰ ὁποῖα ἔχουσι τὰς καλλιτέρας κυβερνήσεις, εἰς τὴν Ἀγγλία π.χ. καὶ εἰς τὴν Ἐλβετίαν καὶ εἰς τὸ Bέλγιον καὶ εἰς τὰς Ἡνωμένας Πολιτείας καὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα ταύτην, διότι καὶ ἡ Ἑλλὰς πρέπει νὰ συγκαταριθμηθῆ μεταξὺ αὐτῶν, ἂν ἦτο δυνατὸν νὰ ἔλειπον διόλου αἱ κυβερνήσεις καὶ ὅλοι οἱ ὑπάλληλοί των, καὶ νὰ μὴν ὑπῆρχον ἀπὸ τῆς μιᾶς ἄκρας μέχρι τῆς ἄλλης εἰ μὴ μόνον πολῖται, ἴσοι καὶ ὅμοιοι καὶ ζῶντες ὅλοι ἀπὸ τὴν ἐργασίαν των, δὲν θὰ ἦτο ἀπειράκις καλλιτέρα

ἡ κατάστασις αὕτη παρὰ τὴν σήμερον; Oὐδεμία ἀμφιβολία. Oὐδεὶς θέλει πείση τὸν γάϊδαρον, ὅσο καλὸς καὶ ἂν εἶναι ἡ εὐθεντικότης του καὶ ὅσο ἐλαφρότερον σαμάρι καὶ ἂν τοῦ βάλη, ὅτι εἶναι καλλιτέρα ἡ κατάστασίς του αὕτη, παρὰ ἐὰν δὲν ἔφερε διόλου σαμάρι, ἐὰν δὲν ἐφορτώνετο διόλου, ἀλλὰ ἐπεριφέρετο ἐλεύθερος καὶ ἔβοσκεν εἰς τὰ δάση καὶ τὰ ὄρη. Kαὶ αἱ κυβερνήσεις λοιπόν, ὅσον καλαὶ καὶ ἐγκρατεῖς καὶ δίκαιοι καὶ ἂν εἶναι, πάντοτε εἶναι ἕνα σαμάρι, πάντοτε τρέφονται ἐκ τῆς ἐργασίας τῶν ἄλλων, καθὼς ὁ κύριος ἐκ τῆς ἐργασίας τοῦ γαϊδάρου καὶ εὐτυχὴς καὶ ἁγία θὰ ἦτο ἡ ἡμέρα, καθ’ ἣν θὰ κατορθώναμε νὰ μὴν ἔχωμεν διόλου ἀνάγκην κυβερνήσεων καὶ ἀρχῶν, ἀλλὰ να ζῶμεν πάντες ἐν ὁμονοίᾳ καὰ ἀδελφότητι, ἴσοι ὅλοι καὶ τρεφόμενοι ἐκ τῶν χειρῶν μας.

Ἡ ἀναρχία λοιπόν, ἤτοι ἡ παντελὴς ἔλλειψις ἀρχῶν, δὲν εἶναι διόλου κακόν, ἀπεναντίας εἶναι μέγιστον ἀγαθόν, εἶναι ἡ κατάστασις ἐκείνη εἰς τὴν ὁποίαν προώρισε ὁ Θεὸς τὰ ἔθνη νὰ φτάσουν μιὰν ἡμέραν καὶ εὐτυχεῖς οἱ λαοί, ὅσοι φθάσουν προτύτερα!

Πῶς εἶναι δυνατὸν τοῦτο; Πῶς δύνανται νὰ φθάσουν αἱ κοινωνίαι εἰς τὸ σημεῖον ἐκεῖνο, ὥστε νὰ μὴν ἔχουν ἀρχὰς ἢ νὰ ἔχουν ὅσον τὸ δυνατὸν ὀλιγοτέρας καὶ ἀσθενεστέρας; Tοῦτον θέλομεν ἀποδείξει εἰς ξεχωριστὸν ἄρθρον, ἐὰν θὰ ἔχωμεν τὴν τιμὴν ν’ ἀναπληρώνομεν ἐπὶ τινὰς ἡμέρας τὸν κύριον τοῦ “Φωτός” συντάκτην.
Ἀλλὰ διατὶ τόσον πολὺ φοβοῦνται τινὲς τὴν ἀναρχίαν, ἀφοῦ αὕτη δὲν εἶναι διόλου κακόν; Ἄλλο τι φοβοῦνται βεβαίως ὑπὸ τὴν λέξιν αὕτην οἱ πολῖται. Φοβοῦνται τὴν λεηλασίαν, τὴν ἁρπαγήν, τὰς αἱματηρὰς συγκρούσεις, τὴν κοινωνικὴν ἀταξίαν ἐν ἑνί λόγῳ καὶ ὄχι τὴν ἀναρχίαν. Δὲν εἶναι αὐτό, φίλοι συμπολῖται; Eἴμεθα μέσα εἰς τὴν καρδίαν σας. Ἐὰν ἦτο δυνατόν, λέγει ἕκαστος μὲ τὸν ἑαυτόν του, νὰ μὴν γίνουν διαρπαγαὶ καὶ συγκρούσεις καὶ φόνοι καὶ ἀταξίαι, ἂν ἦτο δυνατὸν ἐγὼ νὰ ἔχω ἐξησφαλισμένην τὴν ζωήν, τὴν τιμὴν καὶ τὴν περιουσίαν μου, εἰς κόρακας ἂς ἐπήγαιναν ὅλα τὰ ὑπουργεῖα, δὲν θὰ ἐδυσαρεστούμην. Τὴν διαρπαγὴν λοιπόν, τὰς βιαιοπραγίας καὶ τὰς αἱματηρὰς συγκρούσεις φοβοῦνται καὶ ἀποστρέφονται οἱ πολῖται. Ἀλλ’ εἶναι δυνατὸν νὰ συμβῶσι ταῦτα εἰς τὴν Ἑλλάδα, ἔστω καὶ ἐν καιρῷ ἀναρχίας καὶ ἂν ἐπὶ ἡμέρας πολλὰς παραταθῆ αὕτη; Tοῦτο θέλωμεν ἐξετάσει εἰς τὸ προσεχές φύλλον. Πρέπει νὰ τὸ ἐξετάσωμεν διότι ὑπάρχουσιν ἐπὶ τοῦ ἀντικειμένου τούτου φόβοι πολλοί, φόβοι μάταιοι καὶ παράλογοι, οἱ ὁποῖοι πρέπει νὰ λείψουν, πρέπει νὰ φυγαδευθοῦν, ἐὰν θέλωμεν διόρθωσιν τῆς παρούσης καταστάσεώς μας, τὴν ὁποίαν ὅλοι συναισθανόμεθα, ὅλοι ὁμολογοῦμεν ὅτι δὲν εἶναι καλή, οὔτε ἀξία λαοῦ ἐλευθέρου.