θρησκευτικὰ καὶ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ ἐνοχικὰ σύνδρομα

«ἄχ, παππούλη μου. Ἔχω κι αὐτὰ τὰ χαζοκούταβα, ποὺ μὲ στραβοβλέπουν καὶ σχολιάζουν ἄσχημα τὴν εὐλάβειά μου»

ὁ Ἄρης Βελουχιώτης πρὸς τὸν παπα-Ἀνυπόμονο

Χρύσα Ρωμανοῦ, χωρὶς τίτλο

Παρακάτω σταχυολογοῦνται κάποια ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διδακτικὰ ἐγχειρίδια τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Πρόθεση τῆς παράθεσής τους δὲν εἶναι ἡ μειονεκτικὴ ἀπολογητικὴ ἀλλὰ μόνο ἡ πληροφόρηση. Κι αὐτὸ γιατὶ ἡ φαιδρὰ μπανανία τῶν ἰδεοληψιῶν μᾶς ἔχει ἐθίσει στὴν ἔπαρση τοῦ ἀρχοντοχωριατισμοῦ. Ἡ ξιπασμένη θεσιθηρία σὲ κάθε τομέα -καὶ δὴ τῆς παιδείας- δὲν διαθέτει βεβαίως ὡς κίνητρα τὸ ὅραμα, τὴ σοβαρότητα καὶ τὴ συνέπεια ἄλλως τὴν πολιτικὴ βούληση γιὰ ἀπελευθερωτικὲς τομές. Στὴν πρασινομπλὲ μὲ ρὸζ βούλες ἐκδοχή της κίνητρο εἶναι τὰ ἐνοχικὰ σύνδρομα μιᾶς ξεπουπουλιασμένης ἐπαναστατικότητας.

Γιὰ τὴν ἀποφυγὴ παρεξηγήσεων ὅμως νὰ σημειωθεῖ ὅτι ὁ κουτσαβακισμὸς τῆς «προόδου» φτύνει τόσο τὴ δοκιμασμένη ἐμπειρία τοῦ λαϊκοῦ σώματος, ὅσο καὶ ἡ ρηχότητα τοῦ ἐθνολαϊκισμοῦ, ποὺ μαγαρίζει μὲ τὸν ἠθικισμό του κάθε ἔννοια ταυτότητας καὶ παράδοσης. Ἐπίσης εἶναι ἀνάγκη νὰ τονισθεῖ ὅτι ὄντως τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι ἀνάγκη νὰ ἐπικαιροποιηθεῖ μὲ βάση τὶς σύγχρονες συνθῆκες, ἀνάγκες καὶ ἀναζητήσεις τῶν μαθητῶν. Ἰδίως τὸ περιεχόμενό του στὶς τάξεις τοῦ Λυκείου -καὶ ἀκόμη εἰδικότερα αὐτὸ τῆς Α´ Λυκείου- εἶναι καταφανὲς ὅτι ἀπέχει ἀπὸ τὸν προσανατολισμὸ ποὺ πρέπει νὰ διαθέτει ἕνα σύγχρονο μάθημα.  Ἀπὸ τὸ σημεῖο αὐτὸ ὅμως μέχρι τὴ χρησιμοποίηση τῶν Θρησκευτικῶν γιὰ τὴν ἄγρευση διαπιστευτηρίων ἀριστεροφροσύνης μεσολαβεῖ ἡ ἄβυσσος τῆς ἰδιοτελοῦς προχειρότητας καὶ ἡ ἀσυνείδητη, στὴν καλύτερη περίπτωση, θωπεία τοῦ πιὸ φρικώδους συντηρητισμοῦ. Αὐτὸς εἶναι ποὺ τρέφεται ἀπὸ τοὺς κορδακισμοὺς τῆς ἀριστεροδέξιας Σουσοῦς καὶ μόνο…

«Δὲν πρέπει νὰ καταπιέζετε ξένο, οὔτε νὰ τὸν ἐκμεταλλεύεστε, γιατὶ κι ἐσεῖς ἤσασταν κάποτε ξένοι στὴν Αἴγυπτο. Ὅταν δανείζεις χρήματα σὲ ἕνα φτωχὸ συμπολίτη σου, μὴν τοῦ φέρεσαι ὅπως οἱ ἄλλοι δανειστές. Μὴν τοῦ ζητᾶς τόκο. Μὴν ἐκμεταλλεύεσαι ποτὲ τὸ μισθωτό, τὸ δυστυχισμένο καὶ τὸ φτωχὸ συμπατριώτη σου ἢ τὸν ξένο ποὺ ζεῖ σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς πόλεις τῆς χώρας σου. Νὰ τοῦ δίνεις κάθε μέρα τὸ ἡμερομίσθιό του πρὶν ἀπ’ τὴ δύση τοῦ ἥλιου. Γιατὶ εἶναι φτωχὸς καὶ τὸ ἔχει ἀνάγκη». (Θρησκευτικὰ Α´ Γυμνασίου)  

«Ὁ Ἰωάννης, ἀποκαλώντας τὸν Ἱησοῦ “ἀμνὸ τοῦ Θεοῦ”, δηλ. ἀρνὶ προορισμένο γιὰ θυσία, δείχνει ὅτι δὲν συμμερίζεται τὶς ἐθνικιστικὲς ἀπόψεις τῶν πολλῶν γιὰ τὸν Μεσσία· (ὅτι δηλ. θὰ ἦταν μιὰ ἔνδοξη καὶ ἀνίκητη μορφή, θὰ κατανικοῦσε τοὺς Ρωμαίους, θὰ ἀπελευθέρωνε τὸν λαό κ.λ.π.)».

(Θρησκευτικὰ Β´ Γυμνασίου)

   

«Αὐτὸ κάνουν οἱ πλούσιοι. Μαζεύουν τὰ ἀγαθὰ ποὺ εἶναι κοινὰ γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὰ θεωροῦν ἀποκλειστικὰ δικά τους. Τελειότατη κοινωνία ὀνομάζω αὐτήν, ὅπου ἔχει καταργηθεῖ ἡ ἰδιοκτησία, ἔχουν ἐκλείψει οἱ προσωπικὲς διαφορὲς καὶ ἔχουν ἐξαφανιστεῖ οἱ ἔιδες καὶ οἱ φιλονικίες. Εἶναι ἡ κοινωνία, ὅπου ὅλα εἶναι κοινά […]».

 (Θρησκευτικὰ Γ´ Γυμνασίου)   

«[…] (Κύριε) προστέτεψε τὶς χῆρες· ὑπεράσπισε τὰ ὀρφανά· λευτέρωσε τοὺς αἰχμαλώτους καὶ θεράπευσε τοὺς ἀρρώστους. Θυμήσου ἐσὺ ὁ σπλαχνικὸς Θεὸς αὐτοὺς ποὺ σύρονται στὰ δικαστήρια, τοὺς καταδικασμένους νὰ δουλεύουν σὲ μεταλλεῖα, αὐτοὺς ποὺ βρίσκονται σὲ ἐξορίες καὶ πικρὲς δουλεῖες […]».

 «[…] Ποιὰ ἕνωση ὑπάρχει, ὅταν ἡ γυναίκα τρέμει τὸν ἄνδρα; Ποιὰ ἡδονὴ θ’ ἀπολαύσει ὁ ἴδιος ὁ ἄνδρας, ὅταν ζεῖ μὲ τὴ γυναίκα του καὶ τῆς συμπεριφέρεται σὰν νὰ ἦταν δούλα;»

(Θρησκευτικὰ Α´ Λυκείου)

«[…] δὲ σημαίνει ὅτι λύθηκε ὁριστικὰ τὸ κοινωνικὸ πρόβλημα, τοῦ ὁποίου πυρῆνας εἶναι ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἐκμετάλλευση. Συλλογικὰ ὄργανα, συνδικαλιστικοὶ φορεῖς καὶ διεθνεῖς ὀργανισμοὶ ἐργάζονται καὶ συνεργάζονται μὲ σκοπὸ τὴ σμίκρυνση τῆς ἀπόστασης ἀνάμεσα σὲ πλούσιους καὶ φτωχούς, δυνατοὺς καὶ ἀδυνάτους. Ἡ ἐκμετάλλευση ἀνθρώπου ἀπὸ ἄνθρωπο ἔχει μὲν κάπως περιοριστεῖ, ἀλλὰ ἡ ἀπάλειψή της εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ αἰτήματα καὶ τοὺς στόχους τῶν σύγχρονων κοινωνιῶν καὶ τῶν κοινωνικοπολιτικῶν συστημάτων. […] Οἱ  μορφὲς τῆς σύγχρονης ἀδικίας συναρτῶνται μὲ τὴν οἰκονομικὴ διαστρωμάτωση τῶν κοινωνιῶν. Ἐπίσης, σχετίζονται μὲ τὴν ἡλικία, τὸ φύλο, τὴ φυλή, τὸ θρήσκευμα καὶ ἄλλες διακρίσεις.  […] Ὁ θρησκευτικὸς φανατισμὸς ἔχει πολλὲς μορφές: ἐμφανίζεται μὲ τὴ μορφὴ τῆς θρησκοληψίας (σχολαστικῆς τήρησης θρησκευτικῶν ἐντολῶν μὲ δεισιδαιμονικὰ καὶ ψυχοπαθολογικὰ χαρακτηριστικά), τοῦ πουριτανισμοῦ (ἄκριτης αὐστηρότητας στὴν ἠθικὴ καθαρότητα), ἢ τοῦ προσηλυτισμοῦ (στρατολόγησης ὁπαδῶν μὲ δόλια μέσα).

(Θρησκευτικὰ Β´ Λυκείου)

«Εἶναι ἐντυπωσιακὸ ὅτι πολλοὶ Πατέρες ἐπισημαίνουν ἕνα μεγάλο κίνδυνο σχετικὰ μὲ τὴν ἐλεημοσύνη. Φοβοῦνται μήπως γίνει ἄλλοθι τῆς κοινωνικῆς ἀδικίας. “Ποιὸ τὸ ὄφελος”, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης (4^ο αἰώνα), “ἂν δημιουργεῖς πολλοὺς φτωχοὺς μὲ τὴν ἐκμετάλλευση καὶ κατόπιν ἀνακουφίζεις ἕναν μὲ τὴν ἐλεημοσύνη; Ἂν δὲν ὑπῆρχε τὸ πλῆθος τῶν ἐκμεταλλευτῶν, δὲν θὰ ὑπῆρχε οὔτε τὸ πλῆθος τῶν ἐξαθλιωμένων”. […] Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς (14^ος αἰ.) αἰῶνες πρὶν ἀπὸ τὶς διαπιστώσεις τῆς σύγχρονης βιολογίας καὶ ψυχολογίας, σημείωνε ὅτι ἡ σεξουαλικότητα εἶναι φυσικὴ καὶ μάλιστα ἐκδηλώνεται ἤδη ἀπὸ τὴ βρεφικὴ ἡλικία τοῦ ἀνθρώπου. […] Ὁ Φαρισαῖος δὲ βαρύνεται μὲ ἁμαρτήματα καὶ ἀνηθικότητες. Παρόλα αὐτὰ ἀποδοκιμάζεται ἀπὸ τὸ Χριστό, ἐπειδὴ τυλίχτηκε στὸ στὸ ἀτομικιστικὸ σάβανο τῆς “ἠθικότητας” καὶ τῆς “εὐσέβειάς” του καὶ ἀπορρίπτει τοὺς ἄλλους. […] Στὴν καθημερινὴ ζωὴ ὁ Χριστιανὸς καλεῖται νὰ ὑπερασπιστεῖ τὴν ἐλευθερία ὡς βασικὸ χαρακτηριστικὸ τοῦ ἀνθρώπου σὲ κάθε ἐπίπεδο: προσωπικό, κοινωνικό, πολιτικό. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸν φέρει ἀναπόφευκτα σὲ σύγκρουση μὲ τυραννικὰ καθεστώτα.»

(Θρησκευτικὰ Γ´ Λυκείου)