 |
| Ἀντρέι Ταρκόφσκι, Ἀντρέι Ρουμπλιὸφ |
[…] Πῶς ὅμως εἶναι
δυνατὸ νᾶ παραστήσει ἡ τέχνη μὲ τὴ βοήθεια τοῦ φυσικοῦ ὑλικοῦ ἕναν τρόπο ὑπάρξεως, ποὺ ἐνῶ δὲν ἀναιρεῖ τὴν ὑλικὴ
ἀτομικότητα, καταργεῖ ὡστόσο τὴν ὑπαρκτική της αὐτονόμηση, τὸν διαστατὸ χῶρο τῶν
ἀτομικῶν ἀπο-στάσεων, τὸν μετρητὸ χρόνο τῆς διαδοχῆς προτέρου καὶ ὑστέρου; Ὁπωσδήποτε,
αὐτὸ τὸ κατόρθωμα δὲν εἶναι ἄσχετο μὲ τὴν καλλιτεχνικὴ ἰδιοφυΐα τῶν μεγάλων
βυζαντινῶν «μαστόρων», ἀλλὰ οὔτε καὶ μὲ τὸ ἀσκητικὸ ἰδεῶδες τοῦ βίου τῶν
Βυζαντινῶν. Καταρχὴν ἡ τεχνικὴ τῆς Εἰκόνας (περιορισμὸς σὲ δυὸ διαστάσεις, ἀντιστροφὴ
τῆς «προοπτικῆς», ἄρνηση τοῦ διαστατοῦ βάθους καὶ τῆς χρονικῆς διαδοχῆς τῶν εἰκονιζόμενων
γεγονότων, χρήση χρωμάτων, στάσεις, μορφικὲς ἐκφράσεις) ὁδηγεῖ τὴν ἑλληνικὴ ἀφαίρεση σὲ ἕνα ἐκπληκτικὸ ἐπίπεδο ἐκφραστικῆς,
ὅπου τὸ συγκεκριμένο λειτουργεῖ ὡς σύμβολο
τῆς «κατ’ ἀλήθειαν» ζωῆς ποὺ εἶναι ἡ ἀγαπητικὴ σχέση καὶ κοινωνία: Συν-βάλλει,
βάζει μαζί, συντονίζει καὶ ἑνοποιεῖ τὶς ἐπιμέρους ἐμπειρίες προσωπικῆς μέθεξης
στὴ ζωή.
[…] Ἡ Εἰκόνα δὲν
προτείνει μιὰ νοητικὰ τετελεσμένη καὶ ἰδεατὴ θέα τοῦ ὄντος, ἀλλὰ καλεῖ[1] στὴν ἄμεση κοινωνία καὶ σχέση μὲ τὰ εἰκονιζόμενα,
σὲ μιὰ δυναμικὴ διάβαση στὸ πρωτότυπο[2],
δηλαδὴ στὴν προσωπικὴ ἢ ἐνεργητικὴ ὑπόσταση
τοῦ εἰκονιζομένου. Καὶ αὐτὴ ἡ διάβαση
προϋποθέτει τὴν ὑποταγὴ τῶν ἀτομικῶν ἀντιστάσεων (ἀτομικῶν συναισθημάτων, ἀτομικῶν
αἰσθητικῶν συγκινήσεων, ἀτομικῶν νοητικῶν ἀναγωγῶν) προκειμένου νὰ ἐλευθερωθεῖ ἡ
δυνατότητα τῆς προσωπικῆς σχέσης καὶ
μέθεξης. Ὁ δεδομένος ἁγιογραφικὸς τύπος λειτουργεῖ ἀκριβῶς σὰν ἀφορμὴ καὶ βοήθεια
γιὰ τὴν ὑπέρβαση τῶν ἀτομικῶν θεωρήσεων καὶ τὴν πραγματοποίηση τῆς προσωπικῆς διάβασης στὴν ὑπόσταση καὶ ὄχι στὴν
φαινομενικότητα τῶν εἰκονιζομένων. […]
Χρήστου
Γιανναρᾶ, Σχεδίασμα εἰσαγωγῆς στὴ φιλοσοφία,
ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 21988
[1] Οἱ Ἀρεοπαγιτικὲς
Συγγραφὲς προτείνουν καὶ μιὰ ἐτυμολόγηση τῆς λέξης κάλλος ἀπὸ τὸ ρῆμα καλῶ… ὡς
πάντα πρὸς ἑαυτὸ καλοῦν (ὅθεν καὶ κάλλος λέγεται)… Περὶ θείων Ὀνομάτων IV, P.G. 3, 701C
[2] Ἡ γὰρ
τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει. Μεγ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Περὶ Ἁγίου Πνεύματος 18, 45, P.G. 32 149C.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου