 |
| σκηνὴ ἀπὸ τὴν ἕβδομη σφραγίδα τοῦ Μπέργκμαν |
Ἡ γνώση
λειτουργεῖ μὲ τὶς κατηγορίες τῆς ἐξωτερικότητας: αἴτιο καὶ ἀποτέλεσμα, φυσικὸς
χῶρος καὶ χρόνος κ.λπ. Συνεπῶς, νοεῖ τὴν ἐσωτερικότητα ὡς προϊὸν τῆς ἐξωτερικότητας:
ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀποκλειστικὸ δημιούργημα τοῦ περιβάλλοντος, ὁ νοῦς εἶναι ἡ ἀνώτερη
μορφὴ ὀργάνωσης τῆς ὕλης, ἡ ἐσωτερικότητα εἶναι ἀντανάκλαση τῶν ἐξωτερικῶν
συνθηκῶν τῆς ζωῆς. Ἔτσι, μέσα στὸν ὁρίζοντα τῆς γνωστικῆς συνείδησης, ὁ Θεὸς εἶναι
ἡ ἀπωθημένη εἰκόνα τοῦ πατέρα στὴν ψυχὴ τοῦ παιδιοῦ· τὰ ἔργα τέχνης εἶναι ἀλλοτριωμένες
ἐκδηλώσεις ἀπωθημένων ἐπιθυμιῶν γιὰ δύναμη,
γιὰ ἐπιβίωση, γιὰ σέξ· τὰ ἔργα τοῦ πνεύματος εἶναι ἀλλοτριωμένες μορφὲς τῶν ἐξωτερικῶν
παραγωγικῶν σχέσεων· ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα καὶ ὁμοίωση ὄχι τῆς ἐσωτερικότητάς
του (τοῦ Θεοῦ), ἀλλὰ τῶν ἐξωτερικῶν φυσικῶν διαδικασιῶν (τοῦ ζώου).
Πόση ἀνεκλάλητη
βία καὶ ἀπανθρωπία καὶ βαρβαρισμὸ κλείνουν αὐτὲς οἱ προτάσεις, ὁλοένα καὶ σαφέστερα
τὸ δείχνει ἡ σύγχρονη ἱστορία μας. Τὸ κράτος ποὺ ἐνσάρκωσε ἐπισήμως αὐτοῦ τοῦ εἴδους
τὸν «ἐπιστημονικὸ ἀνθρωπισμὸ» τὸ ζοῦν ἤδη ἑκατομμύρια ἀνθρώπων, ὡς κράτος ζόφου.
[…] «Ὁ Θεὸς
δημιούργησε τὸν κόσμο ἐκ τοῦ ΜΗΔΕΝΟΣ». Ὅταν ὁ Θεὸς ἐκλείψη καὶ ἀτονίση ἡ
δημιουργικὴ ὁρμή, ποὺ τείνει πρὸς τὴν ἔσχατη ἐσωτερικότητα, τότε ὁ κόσμος βυθίζεται
στὸ μηδέν. Μηδὲν εἶναι ἡ τέλεια ἐξωτερικότητα. Πρῶτοι ἀντίκρυσαν τὸ μηδὲν ποὺ ἔρχεται
ὁ Κίρκεγκωρ καὶ ὁ Νίτσε. Τώρα τὸ βλέπουμε κι ἐμεῖς νὰ εἰσέρχεται στὴ ζωή μας. Στὴν
ἀρχὴ ἀθόρυβα, ἀνυποψίαστα. Καὶ φθάνει ἡ στιγμή, ὅπου αἰφνίδια ἀντιλαμβανόμαστε
πὼς τὰ πάντα ἔχουν ἀδειάσει. Ὅ,τι ἦταν θεμέλιο τῆς ὕπαρξής μας ἔγινε σαθρό, ἀδιάφορο
ἀντικείμενο.Ὅλα ἔγιναν ἐξωτερικὰ καὶ εὐθύγραμμα. Τὸ παρελθόν μας καὶ τὸ μέλλον μας,
μιὰ εὐθεῖα ἀνεόρταστη γραμμή. Δὲν ὠριμάζομε πλέον, οὔτε ἔχομε ἡλικία.
[…] Δὲν μᾶς μένει,
λοιπόν, τίποτε ἄλλο, παρὰ ὁ λογισμός μας.Ἕνας λογισμὸς χωρὶς ὄνειρο. Μόνη
περιουσία μας ἡ ἱστορία λίγων χιλιετιῶν καὶ ὁ ἑαυτός μας. Ἐπιβάλλεται νὰ σκεφθοῦμε
ἐκ νέου, ἐν ὄψει πλέον τοῦ μηδενός, τὶ συνέβη, γιατὶ συνέβη, τὶ μπορεῖ νὰ συμβῆ,
ποιὲς εἶναι οἱ βαθύτερες πηγές μας ἀπὸ τὶς ὁποῖες μποροῦμε νὰ ἀντλήσωμε νέες
δυνάμεις. Ἐσήμανε ἡ ὥρα τοῦ φιλοσοφικοῦ λογισμοῦ.
Χρῆστος Μαλεβίτσης,
Λόγος προοιμιακός, στὸ Κὰρλ Γιάσπερς, εἰσαγωγὴ στὴ φιλοσοφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου