στὸν τόπο τῆς ἀναρχίας

Μιχάλης Βασιλάκης, Σήμερον κρeμᾶται ἐπὶ ξύλου

Ὁ θάνατος εἶναι ἔλλειψη. Ἡ ἐξουσία ἁρπάζει καὶ κατακτᾶ γιατὶ δὲν διαθέτει τὴν πληρότητα τῆς ζωῆς. Ἀπαιτεῖ καὶ ὑποχρεώνει, γιὰ νὰ γεμίσει τὸ κενὸ ποὺ συνιστᾶ τὸν θάνατο. Γι’ αὐτὸ τροφὸς τοῦ θανάτου εἶναι ἡ ἐξουσία.

Ἡ ζωὴ «σὰρξ ἐγένετο». Ἀπέκτησε τόπο. Καὶ ὁ θάνατος κολάζεται γι’ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸ λόγο: Γιατὶ ἤθελε ἡ ζωὴ νὰ εἶναι ἐξορισμένη στὴν οὐ-τοπία καὶ νὰ καπηλεύεται τὸν χῶρο της. Τώρα εἶναι ἀναγκασμένος νὰ ζεῖ ὡς μερισμὸς στοὺς κόλπους τῆς καθολικότητας. Μὲ τὴν ἐξουσία ἐπιδιώκει νὰ διεκδικεῖ καὶ νὰ ὑποτάσσει γιὰ νὰ ὑπάρξει. Εἶναι παράσιτο, γιατὶ ὁ σφετερισμὸς δὲν συνιστᾶ τόπο. Τὸ δείχνει στὸν ὄρθρο τῆς Μεγάλης Δευτέρας ὁ Χριστὸς φανερώνοντας στοὺς μαθητὲς ὅτι ὁ Ἴδιος δὲν θέλησε νὰ εἶναι ἡ ἰσότητά Του μὲ τὸν Πατέρα προϊὸν νοσφισμοῦ.

Ἂν συνέβαινε ἡ ἰδιοποίηση τῆς Θεότητας ἀπὸ τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ, αὐτὸ θὰ ὑποδήλωνε τὴν ὑποταγή Του στὴν ἀπρόσωπη ἀρχὴ τῆς Θεότητας. Ποτὲ δὲν θὰ ὑπερχείλιζε ἡ πληρότητα τῆς ἀνάρχου ὑπάρξεώς Του, ὥστε κενούμενος νὰ συν-χωρέσει τὸ δημιούργημά Του. Πῶς νὰ βρεθεῖ ἐκτὸς ἑαυτοῦ «δι’ ὑπερβολὴν ἐρωτικῆς ἀγαθότητος» ὁ προσδιορισμένος ἀπὸ μία ἀρχή; Ἡ ἀναγκαιότητα αὐτὴ σημαίνει ἄτεγκτη ὑποχρέωση νὰ εἶμαι αὐτὸ ποὺ εἶμαι. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ Υἱὸς Τοῦ Θεοῦ ἐνδύθηκε τὸν τρόπο τοῦ κτιστοῦ. Γιὰ νὰ τοῦ παραχωρήσει τόπο, γιὰ νὰ φανερώσει τὴν ἀναρχία Του καὶ νὰ προσκαλέσει στὴ μετοχή της.

Ἡ ἀνάβαση λοιπὸν στὸ Γολγοθὰ γίνεται γιὰ νὰ δοῦμε ἀπὸ ψηλὰ τὸν τόπο ποὺ μᾶς χάρισε ἡ κένωση τοῦ Λόγου. Θὰ τὸν κατοικήσει ὅποιος κατέλθει ἀπὸ τὸν Σταυρὸ νεκρὸς γιὰ τὸν θάνατο. Ὄντες μὴ αὐτόνομοι ἀπὸ τὸν θάνατο, τὸ μόνο ποὺ μποροῦμε νὰ κάνουμε εἶναι νὰ «ζοῦμε» ὡς αὐτονομιστές, ἔχοντες τὴν ψευδαίσθηση ὅτι τὸ φέουδο τῆς ἰδιωτείας μας συνιστᾶ τόπο καὶ μάλιστα τὸν κατεξοχήν. Γι’ αὐτὴ τὴν αἰχμαλωσία στὴ μεταφυσικὴ λυπᾶται ὅποιος ὑψώνεται στὸ Σταυρὸ καὶ κατοπτεύει τὴν Ἀνάσταση.

Ἡ ἐξουσία κάνει μεροκάματα στὸ θάνατο. Ἂν πάψει νὰ ὑπάρχει ἡ ἀπόσταση ἀπὸ τὸν ἄλλον -αὐτὸ ἐργάζεται ὁ Σταυρὸς ποὺ ἑνώνει τὰ πρώην διεστῶτα- ἡ ἐξουσία μαίνεται αὐτοκολαζόμενη. Ὁ Νυμφίος στὸ αἴτημα τῆς μάνας τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου νὰ ἀποκατασταθοῦν τὰ τέκνα της στὴ βασιλεία Του, ἀντιτείνει τὸν Σταυρὸ διδάσκοντας τοὺς μαθητὲς «μὴ ὁμοιοῦσθαι τοῖς ἔθνεσιν εἰς τὸ κατάρχειν τῶν ἐλαχιστοτέρων» (ὄρθρος Μ. Δευτέρας). Γι’ αὐτὸ ὁ Ἰούδας ἑτοιμάζεται νὰ προδώσει καὶ οἱ Φαρισαῖοι νὰ συγκαλέσουν τὸ συνέδριο τῆς ἀνομίας (ὄρθρος Μ. Τρίτης). Γι’ αὐτὸ ὁ προδότης μαθητὴς φθονεῖ τὴν πόρνη. Γιατὶ δὲν ἔχει μάθει νὰ ἀναζητᾶ τόπο σὰν ἐκείνη, παρὰ μόνο νὰ τὸν λεηλατεῖ. Ὅμως ὁ «φθόνος οὐκ οἶδε προτιμᾶν τὸ συμφέρον» (ὄρθρος Μ. Τετάρτης). Κορεσμένος ἀπὸ τὴ ματαιοπονία τῆς ἐξουσιαστικῆς πειρατείας του σκοτώνει τὸν ἑαυτό του, γιατὶ δὲν τὸν ἀντέχει πεθαμένο. Ζώντας «ἀλλήλοις ὑποταγέντες καὶ ἀλλήλων τοὺς πόδας ἐκπλύνοντας» (ὄρθρος Μ. Πέμπτης) τανυόμεθα σταυρικὰ γιὰ νὰ ἀλληλοπεριχωρούμαστε. Ἐν ἀντιθέσει μὲ τὸν ἐγκιβωτισμένο στοὺς ἰδίους ὅρους ποὺ «ὤρυξεν ἑαυτῷ φρέαρ συντετριμμένον» (ὄρθρος Μ. Παρασκευῆς) καὶ κατεπόθη ὑπὸ τῆς πεισματώδους ἀσθένειας νὰ αὐτοπραγματώνεται, δηλαδὴ νὰ ἐξουσιάζει.

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα εἶναι ὁδοιπορία στὸν τόπο τῆς ἀναρχίας. Ἐκεῖ ὅπου παύεται ἡ ἀρχὴ τῆς ἑτερονομίας μου νὰ ζῶ ἀποστασιοποιημένος ἀπὸ τὸν ἄλλον· ἐκεῖ ὅπου πεθαίνει ἡ ἀρχὴ τῆς ἀναγκαίας μου ὕπαρξης. Σταυρώνοντας τὴν προσδιοριστική μου ἀρχὴ νὰ συγκεφαλαιώνω στὸ σαρκίο μου τοὺς ὅρους καὶ τὰ κριτήρια τῆς ζωῆς, βρίσκω θέση στὸν τόπο τῆς καθολικότητας. Ἀνασταίνομαι ἀπὸ τὴν αὐτονομιστικὴ οὐ-τοπία τῆς ἐξουσίας στὴν αὐτονομία τῆς ἀγαπητικῆς ὁλοκληρίας. Ἐκεῖ ἡ ἐξουσία εἶναι ἁπλῶς περιττή, ἀφοῦ ἡ μήτρα της, ἡ ἀνάγκη νὰ ὑπ-άρχω, θανατώθηκε καὶ μπορῶ πιὰ νὰ εἶμαι δωρεάν.    

Ἀνδρέας Γ. Βιτούλας