Νίτσε - ὁ σταυρωμένος νοσταλγὸς

Ὁ Νietzsche θεωρεῖται ὑπό τινων ὡς ἄθεος, τοῦτο ὅμως εἶναι μία ἀφελὴς καὶ ἐπιπολαία κρίσις, ἡ ὁποία ἀποδεικνύει ὅτι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ὁμιλοῦν κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον περὶ τοῦ Νietzsche, δὲν ἔχουν κατανοήσει σαφῶς, ὅτι ἡ συνείδησις καὶ αἱ συνειδηταὶ ἰδέαι δὲν ἐξαντλοῦν ὅλον τὸ βάθος ἑνὸς ἀνθρώπου. Πλήρης σκληρότητος καὶ μὲ αἴσθημα πόνου ὁ Νietzsche διακηρύττει ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει φονευθῆ. Ὑπάρχει μεγάλη διαφορὰ μεταξὺ τοῦ ἀθεϊσμοῦ τοῦ Νietzsche καὶ τοῦ Feurbach. Ὁ Νietzsche νοσταλγεῖ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ κόσμῳ, «ὤ γύρισε, ἄγνωστε θεέ μου, ἡ ὀδύνη μου καὶ ἡ τελευταία τύχη μου», λέγει ὁ Ζαρατούστρας. Ὅπως καὶ τοὺς ἥρωας τοῦ Dostoievski, τὸν βασανίζει συνεχῶς καὶ ἀκαταπαύστως τὸ πρόβλημα τοῦ Θεοῦ. Πλησιάζει τὸ θέμα τοῦ Κirilov. Ἐζήτει τὸν ὑπεράνθρωπον, ἐνῶ οὗτος ἦτο θνητὸς ἄνθρωπος. Ἠγνόει, ὅτι τὸν ὑπεράνθρωπον πρέπει νὰ τὸν ἐπιζητῇ τις ἐν τῇ τελειότητι τοῦ ἀνθρώπου. […]

Ὁ Νietzsche ὑπῆρξε θύμα τῶν συνεπειῶν τῆς ἀρνήσεως τῆς δημιουργικῆς δυνάμεως τοῦ ἀνθρώπου ὑπὸ τοῦ ἱστορικοῦ Χριστιανισμοῦ. […]

Ἠγωνίσθη ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ’ ἠγωνίσθη ἐναντίον ἑνὸς ἀνθρώπου, ποὺ ᾐσθάνθη ἐντὸς αὐτοῦ τὴν θερμοτέραν συμπάθειαν διὰ τὸν Χριστόν. Ὅταν κατελήφθη ὑπὸ τῆς παραφροσύνης, ὑπέγραφε τὰ γράμματά του μὲ τὴν λέξιν ὁ «ἐσταυρωμένος». Κι ὅταν ἀκόμη παρεμορφώθη ὑπὸ τῆς ἀσθενείας του, διεκρίνετο παρ’ αὐτῷ ἀπεριγράπτως ἰσχυρὸν τὸ χριστιανικὸν στοιχεῖον. Ὁ Νietzsche, ὁ ἐχθρὸς τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἐπλησίασεν ἀσφαλῶς πολὺ περισσότερον τὸν Χριστὸν παρὰ ὁ εὐθυμος καὶ τόσον εὐνοηθεὶς Goethe, ὁ ὁποῖος οὐδόλως ἔθιξε τὴν χριστιανικὴν υπόθεσιν καὶ ἔλαβε μάλιστα ἔναντι αὐτοῦ μίαν τελείως ἀδιάφορον στάσιν.  […]

Ἡ περίπτωσις τοῦ  Νietzsche μᾶς ὑποδεικνύει τὴν δυνατότητα καὶ τὴν ἀναγκαιότητα μιᾶς νέας ἀποκαλύψεως, σχετιζομένης μὲ τὸν ἄνθρωπον καὶ περιβεβλημένης τὸ ἀνθρώπινον στοιχεῖον ὡς προϋπόθεσιν διὰ τὴν τελείωσιν καὶ ὁλοκλήρωσιν τῆς διαλεκτικῆς τοῦ θείου καὶ τοῦ ἀνθρωπίνου.

Νικολάου Μπερδιάγιεφ, Θεῖον καὶ Ἀνθρώπινον, ἡ ὑπαρξιακὴ διαλεκτική των σχέσις, μτφρ. εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια Προδρόμου Π. Ἀντωνιάδου, εκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη, ἀνατ. 2000