φιλοσοφία, ποίηση καὶ τὸ φτηνὸ ὀξὺ τῆς λογικῆς

[…] Ὅποιος θέλει νὰ μιλήση ἀληθινὰ γιὰ τὸ μηδέν, πρέπει ἀπαραιτήτως νὰ γίνη ἀνεπιστήμων. Τοῦτο ὅμως ἰσοδυναμεῖ μὲ μιὰ μεγάλη ἀτυχία, μόνο στὸ βαθμὸ ποὺ κανεὶς πιστεύει πὼς ἡ ἐπιστημονικὴ σκέψη εἶναι ἡ μόνη καὶ ἡ γνήσια αὐστηρὴ σκέψη, καὶ πὼς μόνον αὐτὴ μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ ἀποτελέση τὸ κριτήριο καὶ τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης. Ἀλλὰ ἰσχύει τὸ ἀντίστροφο. Ὅλη ἡ ἐπιστημονικὴ σκέψη δὲν εἶναι παρὰ παράγωγος καὶ συνεπῶς, ὡς τοιαύτη, εἶναι μιὰ πηγμένη μορφὴ τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης. Ἡ φιλοσοφία δὲν γεννιέται ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη οὔτε διὰ τῆς ἐπιστήμης. Ἡ φιλοσοφία δὲν εἶναι τῆς αὐτῆς τάξεως μὲ τὴν ἐπιστήμη. Ἡ φιλοσοφία προηγεῖται στὴν τάξη· καὶ τοῦτο ὄχι μόνο «λογικῶς» ἢ σύμφωνα μὲ ἕνα πίνακα τοῦ συστήματος ἐπιστημῶν. Ἡ φιλοσοφία στέκεται σὲ μιὰν ἐντελῶς διαφορετικὴ περιοχὴ καὶ τάξη τοῦ πνεύματος. Μόνο μὲ τὴν ποίηση βρίσκεται ἡ φιλοσοφία καὶ ἡ σκέψη της στὴν αὐτὴ τάξη. Ὡστόσο, ἡ ποίηση καὶ ἡ σκέψη δὲν εἶναι ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ πρᾶγμα. Ὁ λόγος περὶ τοῦ μηδενὸς παραμένει γιὰ τὴν ἐπιστήμη πάντοτε κάτι τὸ φρικῶδες καὶ τὸ παράλογο. Ἀντίθετα, μπορεῖ νὰ μιλήσει γιὰ τὸ μηδέν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν φιλόσοφο καὶ ὁ ποιητὴς –καὶ βεβαίως ὄχι ἐπειδή, κατὰ τὴν κοινὴ ἀντίληψη, ἡ ποίηση δὲν διαθέτει αὐστηρότητα, ἀλλὰ ἐπειδὴ στὴν ποίηση (καὶ ἐννοῶ μόνον τὴ γνήσια καὶ μεγάλη ποίηση) βασιλεύει μιὰ οὐσιαστικὴ ἀνωτερότητα πνεύματος, σὲ σύγκριση μ’ αὐτὸ ποὺ εἶναι ἁπλῶς ἐπιστημονικό. Ὁ ποιητὴς μιλάει πάντοτε ξεκινώντας ἀπὸ μιὰ τέτοια ἀνωτερότητα, ὡσὰν τὰ ὄντα νὰ ἔβρισκαν τὴν ἔκφρασή τους καὶ νὰ ὀνοματίζωνταν γιὰ πρώτη φορά. Στὴν ποίηση τοῦ ποιητῆ καὶ στὴ σκέψη τοῦ διανοητῆ οἰκονομεῖται ἕνας τέτοιος κοσμικὸς χῶρος, ὅπου ἐντός του ὅλα τὰ πράγματα -ἕνα δένδρο, ἕνα βουνό, ἕνα σπίτι, μιὰ κραυγὴ πουλιοῦ- χάνουν παντελῶς τὸν ἀδιάφορο καὶ συνηθισμένο χαρακτῆρα τους.

 Ὁ ἀληθινὸς λόγος περὶ τοῦ μηδενὸς παραμένει πάντοτε κάτι τὸ ἀσύνηθες. Δὲν ἀφήνεται νὰ γίνει κοινός. Ἂν τοποθετηθῆ στὸ φτηνὸ ὀξὺ μιᾶς ἁπλῶς λογικῆς ὀξύνοιας διαλύεται. […]

Μάρτιν Χάιντεγκερ, Εἰσαγωγὴ στὴ Μεταφυσική, εἰσαγωγή, μετάφραση, ἐπιλεγόμενα Χρήστου Μαλεβίτση, Ἁρμὸς 2010