κατ’ εἰκόνα καὶ εἴδωλα

Ἡ κατ’ εἰκόνα Θεοῦ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου ἰσοδυναμεῖ μὲ κάποιαν ὑπερφυῆ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Θεὸς χάρισε στὸ πλάσμα του ἕνα εἰδικὸ κάτοπτρο, ἕνα κινητό-κάτοπτρο. Κινητό: δηλαδὴ ἠμπορεῖ νὰ περιστραφεῖ κατὰ τὴν προαίρεση ἢ τὴν ἐλευθερία τοῦ δωρολήπτη. Τὸ κάτοπτρο ἐκφράζει τὸ πλήρωμα τῆς προίκας ἢ δωρεᾶς ποὺ ἔλαβε τὸ ἀνθρώπινο δημιούργημα: Ὅλα τὰ θεῖα χαρίσματα ἠμποροῦν λοιπὸν νὰ χωροῦν σὲ μιὰ κεφαλίδα γένους ποὺ λέγεται Λογικόν. […]

Ἡ ἐν ἀρχῇ πρόβλεψη γιὰ κάτοπτρο κινητὸ δοκιμάζει τὴν ἀνθρώπινη ἐλευθερία: οἱ πρωτόπλαστοι ἔστρεψαν τὸν κυρτὸ δέκτη τῆς φωτοδοσίας, τὸν νοῦν, ἀπὸ τὴν θεωρία τῶν ἄνω πρὸς ἑαυτούς, εἰς τὰ πρόσγεια. Αὐτὴ ἡ ἀναστροφὴ τοῦ κατόπτρου εἶναι ἡ γενέθλια συνθήκη τῶν εἰδώλων. […]

Μὲ τὴν ἀπουσία τοῦ ἄνωθεν φωτὸς ὁ νοῦς ἀδυνατεῖ νὰ λειτουργήσει ὡς θεωρὸς τῶν ὄντων καὶ καλῶν. Τότε ὑπεισέρχεται ἡ ἐπί-νοια: ὑπὸ συνθῆκες συσκίασης καὶ σταδιακῆς συσκότισης τοῦ νοῦ ἡ ἐπίνοια, αὐτὸ τὸ «κατ’ εὐφημισμὸν ἐπίθεμα τοῦ νοῦ» (στὴν πράξη, αὐτὸ τὸ ἀνάπλασμα τῆς διανοίας, τὸ ἐκ συμπλοκῆς αἰσθήσεως καὶ φαντασίας), φαντάζεται τύπους ἀνύπαρκτους, ἀναπλάττει ἐν ἑαυτῇ τὰ οὐκ ὄντα ὡς ὄντα. […] Τὸ πρῶτο πλάσμα αὐτῆς τῆς ὑπὸ συσκότιση τυχοπλασίας εἶναι ἡ ἀνυπόστατη κακία. Καὶ μετ’ αὐτὴν ἢ ἐξ αὐτῆς ἀρχίζει ἡ ἀτελεύτητη διαδοχὴ εἰδώλων καὶ οὐκ ὄντων: τὰ εἴδωλα εἶναι οἱ ἀτελεῖς καὶ θολὲς ἀναπλάσεις τῶν ὄντων ποὺ σχηματίζονται στὸν συνεσκιασμένο κυρτὸ δέκτη τοῦ νοός· τὰ εἴδωλα εἶναι τὰ ὑπεναντία τῆς ἐν τῷ φωτὶ θείας εἰκόνος! […]

Τὸ κυρτὸ κάτοπτρο τοῦ νοῦ, ἐστραμμένο περὶ τὰ πρόσγεια, λαμβάνει ἀτελεῖς καὶ τμηματικὲς μορφὲς ὄντων, τὶς σωρεύει στὸ ἐσωτερικό του, τὶς ἀναπλάθει ὑπὸ συνθῆκες ἀνεπαρκοῦς φωτισμοῦ καὶ τὶς ἀναδιατάσσει ὡς ὄντα, ἐνῶ ἀποτελοῦν οὐκ ὄντα. […]

Λάμπρου Χρ. Σιάσου, Ἀπὸ τὴν μετανεωτερικὴ φιλοκαλία στὶς παρωχημένες μικροοθόνες τῆς σύγχρονης μικροηλεκτρονικῆς (2 Κορ. 3, 18), στὸ Η´ Παύλεια, Ὁ ἄνθρωπος κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, Πρακτικὰ Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου, Ἱερὰ Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας 2002