Ὁ Χέγκελ δὲν
γνωρίζει τὴν κόλαση. Ἀπὸ τὴ μιά, συγκρινόμενος μὲ τὸν Ντοστογιέφσκι, εὐνοήθηκε
ἀπὸ τὴ μοίρα του. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, τὴν ἀγνοοῦσε γιὰ λόγους ἀρχῆς. Στὸ ὄνομα τῆς ὀρθολογικότητας, ἡ ἐκκοσμικευμένη
προσέγγιση τῆς ἱστορίας στερεῖ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ κάθε ὑπερβατικότητα. […] (Ὁ
Ντοστογιέφσκι) τὴν Εὐρώπη τὴν ἔβλεπε σὰν κόλαση, ἐπειδὴ ἡ ἀπώθηση ποὺ ἐπέβαλλε
ὁ νεωτερικὸς πολιτισμὸς ἦταν φρικτή: ἦταν ἡ ἀπώθηση τῆς ἀγιότητας, τοῦ πόνου,
τοῦ θανάτου, τῆς προσδοκίας τῆς σωτηρίας. Μπόρεσε νὰ διακρίνει τὴν κόλαση στὴν
καθημερινότητα, στὴ μονοτονία, στὸ κοινὸ […].
 |
| Ἀλέκος Κοντόπουλος |
Ὁ εὐρωπαϊκὸς
πολιτισμὸς δὲν εἶχε ποτὲ τόσο μεγάλη ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτό του ἀπ’ ὅ,τι ἔχει στὶς
μέρες μας […]. Ποτὲ ἄλλοτε δὲν εἶχε ὁ ἄνθρωπος ἕνα παρόμοιο αἴσθημα
αὐτοϊκανοποίησης ˗ μοιάζει μὲ ἀνεύθυνο παιδὶ ἐγκαταλελειμμένο, τὸ ὁποῖο
δικαιοῦται ἐπιτέλους νὰ κάνει τὰ πάντα, ἀλλά, ὅταν πέσει τὸ βράδυ, δὲν ξέρει τὶ
νὰ κάνει τὴν ἐλευθερία του καὶ τὸ μόνο ποὺ νιώθει εἶναι φόβος καὶ ἀγωνία. […] Ὁ
σύγχρονος πολιτισμὸς ἐμπιστεύεται ἀπόλυτα τὶς πρακτικὲς λύσεις καὶ βάζει σιωπηρὰ στὴν ἄκρη ὁτιδήποτε θὰ μποροῦσε νὰ
τοῦ χαλάσει τὴ μόνιμη αἰσιοδοξία του.
[…] Ἡ Κόλαση
ἀναδύεται ὅταν ἡ ἀκεραιότητα τοῦ Εἶναι, τὸ κοσμικὸ Ὅλον, συρρικνώνεται σὲ ἕναν
κόσμο τὸν ὁποῖο μπορεῖ νὰ χειραγωγεῖ ἡ τεχνική. Δὲν χρειάζονται διάβολοι,
φλόγες ποὺ ὑψώνονται στὸν οὐρανὸ οὔτε λίμνες μὲ πίσσα ποὺ βράζει. Ἀρκεῖ ἡ λήθη
καὶ ἡ παραίσθηση ὅτι τὸ ὅριο τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι τὸ θεῖο ἀλλὰ τὸ
χειροπιαστό, ὅτι τὸ πνεῦμα δὲν τρέφεται ἀπὸ τὸ ἀπίθανο ἀλλὰ ἀπὸ ἕνα ἐνδεχόμενο
ἐκπληκτικὰ ἀνιαρὸ καὶ λογικό.
Λάζλο Φ.
Φολντένυι, Ὁ Ντοστογιέφσκι διαβάζει
Χέγκελ καὶ κλαίει, μτφρ, Εὐάγγελου Δ. Νιάνου, ἐκδ. Ἁρμὸς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου