κοινότητα - ἡ ζωὴ ἐκτὸς ἐργαστηρίου

Μιλώντας γιὰ τὸν «σοσιαλισμὸ» τῶν κρατικοποιήσεων (ἐν. ὁ Κ. Δ. Καραβίδας), ἔλεγε: ἡ φύση αὐτοῦ τοῦ σοσιαλισμοῦ εἶναι ἡ αὐτὴ μὲ ἐκείνην τοῦ καπιταλισμοῦ. Καὶ στὰ δύο αὐτὰ συστήματα, ὁ ἄνθρωπος ἀντιμετωπίζεται νομικά, διοικητικά, οἰκονομικά, δηλαδὴ ἀφηρημένα καὶ δογματικά. Ὁ κρατικὸς σοσιαλισμὸς λύνει μόνον τὰ προβλήματα ποὺ δημιούργησε ὁ καπιταλισμός, ὄχι ὅμως καὶ τὰ προβλήματα τῆς πραγματικῆς ζωῆς.

[…] στὸν κίνδυνο τῆς γραφειοκρατίας καὶ τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ ὁ Κ. Δ. Καραβίδας ἀντιπαραθέτει τὴν προβληματικὴ μὲ βάση τὴ μικρὴ ὁμάδα. Τὰ ἄτομα γιὰ τὸν Κ. Δ. Καραβίδα δὲν εἶναι μεταφυσικὲς οὐσίες πανομοιότυπες, ἀλλὰ μεταβλητὰ καὶ μεταβαλλόμενα δημιουργήματα, ἀνόμοια προϊόντα τῶν ἑκάστοτε ἱστορικῶν συνθηκῶν. Ἡ ὁμάδα συντίθεται ὄχι ἀπὸ τὸ ἄθροισμα τῶν ἀτομικῶν βουλήσεων, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἑνότητα μεταξὺ διαφορετικῶν παραγωγικῶν ἔργων, μὲ σκοπὸ τὴ βελτίωση τῆς ζωῆς τοῦ συνόλου. […] Ἡ «μάζα» τῶν μαρξιστῶν, λέει ὁ Κ. Δ. Καραβίδας, εἶναι ἕνα ἄθροισμα ὁμοίων, ἐνῶ ἡ «ὁμάδα» τῶν κοινοτιστῶν ἀποτελεῖ ἕνα ὀργανικὸ σύνολο ἀνόμοιων στοιχείων, ἕνα σύνολο ποὺ λειτουργεῖ μὲ βάση τὶς ἀρχὲς τῆς αὐτονομίας καὶ τοῦ ἀποκεντρωτισμοῦ.

[…] Ὁ καπιταλισμός, πιστεύει, εἶναι ἔνοχος πολλῶν ἐγκλημάτων: διαμέλισε τὸν πολιτισμό μας, κατακερμάτισε τὶς παλαιὲς σύνθετες κοινωνικὲς σχέσεις, ὁδηγεῖ σὲ μιὰ κοινωνικὴ πόλωση, ἡ ὁποία παρουσιάζει τὸν κρατικὸ σοσιαλισμὸ σὰν «λύση» τῶν προβλημάτων.

 […] Τὸ ἐργατικὸ συμβούλιο ἔρχεται νὰ δώσει ἁπλῶς ἀντικαπιταλιστικὴ λύση στὰ προβλήματα ποὺ δημιούργησε ὁ καπιταλισμός, ἐνῶ ἡ κοινότητα συνιστᾶ κυρίως ἕναν αὐτόνομο τρόπο βίωσης τῶν πραγματικῶν προβλημάτων τῆς ζωῆς. Γιὰ τοῦτο καὶ ἡ κοινότητα ἔχει σύνθετο χαρακτήρα, ὅπως ἡ ἴδια ἡ ζωή.

[…] ἡ κοινότητα «εἶναι βίωμα καὶ ὅρος ὑπάρξεως» τῶν ἰδίων τῶν παραγωγικὰ ἐργαζομένων. Γιὰ τοῦτο καὶ ἡ κοινότητα διαμορφώνεται κι ἐπιβάλλεται ἀπὸ τὰ κάτω, ἀπὸ τὴν ζωή, ἀπὸ καταστάσεις ποὺ γεννιοῦνται αὐθόρμητα καὶ αὐτόνομα, χωρὶς κανεῖς νὰ γνωρίζει ἢ νὰ μπορεῖ νὰ διεκδικήσει τὴν πατρότητα. Ἡ κοινοτικὴ αὐτονομία, λέει ὁ Καραβίδας, εἶναι ἡ μήτρα ὄχι τῆς διεκδικητικῆς, ἀλλὰ τῆς ἔμπρακτης βιωματικῆς ἐλευθερίας. 

[…] Ἡ ἰδέα γιὰ μιὰ ἀνάπτυξη τῆς κοινωνίας ἔξω ἀπὸ τὸ Κράτος καὶ ἀπὸ τὶς μορφὲς τοῦ κρατισμοῦ ἐπανεμφανίσθηκε ἐντυπωσιακὰ μὲ τὸ γαλλικὸ κίνημα τοῦ Μαΐου τοῦ 1968. Τὸ παλαιὸ αἴτημα τῆς «τρίτης ὁδοῦ» ἔλαβε ἔτσι τὴν ἐκσυγχρονισμένη μορφὴ τοῦ αἰτήματος γιὰ τὴν «αὐτοδιαχείριση».

[…] τὸ ἔργο αὐτὸ (τοῦ Κ. Δ. Καραβίδα), παρὰ τὶς ἐπὶ μέρους τυχὸν ἀδυναμίες ἢ ἀνεπάρκειες, συνιστᾶ, μιὰν αὐθεντικὴ ὑπεράσπιση ἑνὸς ἄλλου τρόπου ζωῆς. Τὸ ἔργο αὐτὸ εἶναι κυρίως ἕνα ντοκουμέντο βιωμάτων, μιὰ μαρτυρία ζωῆς, παρὰ μιὰ ἁπλὴ θεωρητικὴ σύλληψη ἐργαστηρίου.  

Κώστας Βεργόπουλος, εἰσαγωγὴ στὸ ἔργο τοῦ Κ. Δ. Καραβίδα, Τὸ πρόβλημα τῆς αὐτονομίας, σοσιαλισμὸς καὶ κοινοτισμός, ἐκδ. Παπαζήση 1981