κοινότητα καὶ θνητότητα

• Δύση και Ελλάδα: ο προτεσταντισμός –που ως τρόπος σκέψης και δράσης θέτει την ατζέντα σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία 400 χρόνια– ισχυρίζεται ότι εμφορείται από το γνήσιο αρχαιοελληνικό πνεύμα. Ισχύει κάτι τέτοιο;

«Ο προτεσταντισμός συνδέθηκε με μια σειρά από πράγματα, όπως η γέννηση και η άνοδος του καπιταλισμού και οι φιλελεύθερες αξίες. Από την άλλη, αυτό που λένε, πως μάθανε φιλοσοφία διαβάζοντας Πλάτωνα και Αριστοτέλη είναι αλήθεια. Το δυτικό ιδεώδες είναι η πίστη στη λογική συνέπεια. Εκεί που υπάρχει σημαντική διαφορά –και εδώ έχουν δίκιο όσοι επιχειρούν να βρουν σχέση ορθοδοξίας και αρχαιοελληνικής σκέψης (και όχι Δύσης)– είναι ότι η Δύση κάποια στιγμή ανακαλύπτει το υποκείμενο, προτάσσει το Εγώ, το ατομικό ον. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καθόλου αυτό. Υπάρχει μεν το άτομο, αλλά σε έντονη διάδραση με το Εμείς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Ελληνες δεν ανέπτυξαν ποτέ την Ψυχολογία, παρ’ όλο που ανέπτυξαν όλες τις επιστήμες. Το προσωπικό δράμα του καθενός, η θνητότητα και ο θάνατος αφήνουν εντυπωσιακά αδιάφορο τον Ελληνα φιλόσοφο, ακόμα και τον ποιητή. Τα προβλήματα που προτάσσει η ελληνική Φιλοσοφία είναι η σχέση σου με τη Φύση και η σχέση σου με την Πόλη. Γι’ αυτό και θα έλεγα ότι η Ψυχανάλυση είναι δυτικής προέλευσης. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο που πρώτος το επισήμανε καίρια ο Καστοριάδης, ότι δηλαδή καινοτομία της αρχαίας ελληνικής σκέψης είναι ότι ο πολίτης της αρχαίας Ελλάδας είναι απόλυτα συμφιλιωμένος με τη θνητότητά του. Και δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω, του αρκεί η ενσωμάτωση σε κάποιες κοινότητες που τον υπερβαίνουν. Να ένας τρόπος για να ξεπεράσεις τη θνητότητά σου».

Β. Κάλφας (πρόεδρος τοῦ τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικῆς Α.Π.Θ.)

ἀπόσπασμα συνέντευξης στὴν Ἐφημερίδα τῶν Συντακτῶν 21/08/2013

 σχόλιο Domenico: μήπως οἱ Ἕλληνες ἔγιναν χριστιανοὶ γιατὶ ἡ ἔνταξη στὴ Λογικὴ (τοῦ σαρκωμένου Θεοῦ Λόγου) ἐκκλησιαστικὴ κοινότητα δώριζε ρεαλιστικότερες προϋποθέσεις ὑπέρβασης τῆς θνητότητας; Ἀπὸ τὴν ἄλλη, τὸ δυτικὸ ἰδεῶδες τῆς λογικῆς (μὲ μικρὸ λάμδα) πού, κατὰ τὸν Β. Κάλφα, προτάσσει τὴν ὑποκειμενικότητα τοῦ ἀτόμου, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ἀρχαιοελληνικὴ πρόκριση τοῦ κοινωνεῖν, μπορεῖ νὰ συγκροτήσει κοινότητα ἱκανὴ νὰ ἀπαντήσει στὸ πρόβλημα τῆς θνητότητας;