ἐλευθερία, ἀγωνία καὶ μιὰ πίστη ποὺ δὲν σώζει

Ἀντρέι Ταρκόφσκι, Νοσταλγία

[…] ἡ ἐνθυμικὴ κατάσταση τῆς ἀγωνίας μᾶς προσφέρει πρωτογενῶς μιὰ εἴδηση περὶ τοῦ ὑπάρχοντος, ποὺ μὲ ἄλλο τρόπο δὲν θὰ μπορούσαμε νὰ τὴν ἀποκτήσουμε. […] Ἡ ἀγωνία μπροστὰ στὸ μηδέν, στὸν θάνατο, στὸ παράδοξο τῆς ὑπάρξεως, στὴν ἐνοχή, στὸ μέλλον, στὸν προορισμὸ ἀποτελεῖ παιδεμὸ καὶ παιδεία τῆς ὑπάρξεως, μὲ τὴν ὁποία ἡ τελευταία κερδίζει τὴν ἀλήθεια ὡς γέρας προσωπικό, ποὺ προέκυψε ἀπὸ ἐναγώνιο ἀγῶνα στὰ μαρμαρένια ἁλώνια τῆς δυσχεροῦς ἐλευθερίας.

Μὲ τὴν ἀγωνία ὁ ἄνθρωπος καθίσταται πραγματικὰ ἀτομικὴ καὶ μοναδικὴ καὶ μοναξιασμένη ὕπαρξη, ποὺ πρέπει μὲ προσωπικὸ ἀγῶνα νὰ κερδίση τὴ σωτηρία της. Διότι καθὼς ἡ ἀγωνία ἔχει ἄρει κάθε στήριγμα, πρέπει μόνος ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀποφασίση γιὰ τὴ στήριξή του. Ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νὰ μὴ προέρχεται ἀπὸ τὸν Θεό, μοῦ λέει ἡ ἀγωνία. Ἐγὼ θὰ ἀποφασίσω ἂν θὰ τὴν ἀποδώσω στὸν Θεὸ ἢ ὄχι. Ἡ τελικὴ ἀπόφαση ἔγκειται σ’ ἐμένα. Συνεπῶς καὶ ἡ ἐλευθερία μου εἶναι ἔσχατη καὶ τραγική.

[…] Ἡ ἐπιστήμη, ποὺ ἀνάγει τὰ πάντα στὶς ποσότητες, ἔκαμε νὰ ἀφανισθῆ τὸ ποιοτικὸ βάθος τοῦ ὄντος ἀπὸ ὅλες τὶς συνειδήσεις ποὺ πιστεύουν μόνον σ’ αὐτήν. Ἰδοὺ μιὰ πίστη ποὺ δὲν σώζει.

[…] Στὸν αἰῶνα μας γίνεται πολὺς λόγος γιὰ τὴν ἀπομύθευση. Τοῦτο ἀκριβῶς μαρτυρεῖ τὴν πτώση τοῦ ἱστορικοῦ ἐπιπέδου τῆς ὀμαδικῆς ἐνθυμίας μέχρι τὴ χαμηλὴ γραμμὴ τῆς αἰσθαντικότητας. Δηλαδὴ ὅλο κι ὅλο τὸ βάθος τῆς εἰδήσεως τοῦ ἀνθρώπου ἔπεσε στὸ ἐπίπεδο τῆς ἁπλῆς πληροφόρησης τῶν αἰσθήσεων. Εἶναι ὁ αἰῶνας τῆς βασιλείας τῶν αἰσθήσεων (καὶ ὄχι τοῦ πνεύματος).

[…] Ἡ ἀνάμνηση ἢ ἡ λησμονιὰ τοῦ Ὄντος δὲν εἶναι περιστατικὸ τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ εἶναι αὐτὴ τούτη ἡ ὕπαρξή του, στὴν πλέον μοιραία της ἔκβαση.

Χρήστου Μαλεβίτση, Λόγος προοιμιακός, στὸ «Εἰσαγωγὴ στὴ Μεταφυσικὴ» τοῦ Μάρτιν Χάιντεγκερ, ἐκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα 2010