ἡ ἀναγκαιότητα γιὰ τὸ ἐκκλησιαστικὸ μπόλιασμα τοῦ κομμουνισμοῦ

Οἱ χριστιανοὶ θὰ ἔπρεπε νὰ ἐνδιαφερθοῦν, μὲ τὸ θρησκευτικό τους ζῆλο, γιὰ τὶς βασικὲς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων, τῆς μεγάλης μάζας τῶν ἀνθρώπων, ἀντὶ νὰ προσποιοῦνται ὅτι τὶς περιφρονοῦν ἀπὸ τὰ ὕψη τῆς πνευματικότητάς τους. Γι’ αὐτοὺς ὁ κομμουνισμὸς εἶναι ἕνα μεγάλο μάθημα, μιὰ ἔκκληση γιὰ ὅ,τι ὑπῆρξε τὸ προφητικὸ στοιχεῖο τοῦ χριστιανισμοῦ.

Δυὸ ἀντίθετες ἀρχὲς μποροῦν νὰ ρυθμίσουν τὴν οἰκονομικὴ ζωή: ἡ πρώτη καλεῖ τὸ ἄτομο νὰ ἀκολουθήσει τὸ δικό του συμφέρον ποὺ ταυτίζεται τάχα μὲ τὸ συμφέρον τοῦ συνόλου καί, κατὰ συνέπεια, τῆς κοινωνίας, τοῦ ἔθνους, τοῦ κράτους. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀστικὸς ὁρισμὸς τῆς οἰκονομίας. Ἡ ἄλλη ἀρχὴ λέει: ὑπηρέτησε τοὺς ἄλλους μέσα στὴν καθημερινὴ οἰκονομία, ὑπηρέτησε τὴν κοινωνία, ὑπηρέτησε τὴν κολλεκτιβοποίηση, καὶ θὰ βρεῖς τότε ὅ,τι εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὴ ζωή σου.

Ὁ κομμουνισμός, γιὰ νὰ εἴμαστε δίκαιοι, ἐπιβεβαίωσε αὐτὴ τὴ δεύτερη ἀρχὴ πού, φανερά, ἀνταποκρίνεται ˗καὶ μόνον αὐτή˗ στὸν χριστιανισμό. Ἡ βιοθεωρία ποὺ προτείνεται ἀπο τὴν πρώτη δὲν συμβιβάζεται μὲ τὸ χριστιανικὸ γράμμα οὔτε κὰν μὲ τὴ ρωμαϊκὴ ἀντίληψη γιὰ ίδιοκτησία. Ἀναμφισβήτητα ἡ ἀστικὴ πολιτικὴ οἰκονομία τὸν ἀντιποιεῖται· θεωρεῖ βέβαια, ὅτι οἱ νόμοι της εἶναι αἰώνιοι. Γιατὶ αὔριο μπορεῖ νὰ δημιουργηθεῖ ἕνα νέο «κίνητρο» ἐργασίας, περισσότερο ἐναρμονισμένο μὲ τὴν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια. Δὲν πρόκειται ἐδῶ μόνο γιὰ μιὰ νέα ὀργάνωση τῆς κοινωνίας, πρόκειται γιὰ μία νέα δομὴ τοῦ ὄντος, τοῦ προβλήματος ἑνὸς νέου ἀνθρώπου. Καὶ γιὰ νὰ δημιουργήσουμε αὐτὸν τὸν νέο ἄνθρωπο, ἐπιβάλλεται ν’ ἀκολουθήσουμε δρόμους διάφορους ἀπὸ τὸ μηχανιστικὸ ποὺ ἀκολουθοῦμε, ἐπιβάλλεται μιὰ πνευματικὴ ἐπανεκπαίδευση, μιὰ ἀνακαίνιση τοῦ πνεύματος. Σ’ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν χῶρο ὁ μπολσεβικισμὸς εἶναι πάμφτωχος. Ὅ,τι πέτυχε εἶναι μιὰ γραφειοκρατοποίηση, ὄχι μιὰ σοσιαλιστικοποίηση τῆς οἰκονομίας: μὲ τὴ μορφὴ ποὺ πῆρε στὴ Ρωσία, ὁ κομμουνισμὸς δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο παρὰ ἡ ἀκρότατη περίπτωση τοῦ κρατισμοῦ, μιὰ ἐνσάρκωση τοῦ τέρατος Λεβιάθαν ποὺ ἐκτείνει τὰ γαμψά του νύχια παντοῦ. Τὸ σοβιετικὸ Κράτος, ὅπως τὸ ἀπόδειξε ἤδη, εἶναι τὸ μοναδικὸ παράδειγμα «ὁλοκληρωτικοῦ» Κράτους στὸν κόσμο: ἀνάπλασε τὴν ἰδέα τοῦ Ἰβὰν τοῦ Τρομεροῦ, τὴν τρομακτικὴ ὑπερτροφία τοῦ Κράτους μέσα στὴ ρωσικὴ ζωή. Ἀλλὰ ἡ ἀντίληψη ποὺ θέλει τὴν οἰκονομικὴ ζωὴ μιὰ κοινωνικὴ ὑπηρεσία, δὲν προϋποθέτει τὸ μετασχηματισμὸ κάθε μέλους της σὲ ὑπάλληλο. […]

Ὁ μονισμὸς στὸ μαρξιστικὸ σύστημα εἶναι ἡ κυριότερή του ἀτέλεια. […] Τὸ σύνολο τῶν προβλημάτων ποὺ θέτει (ὁ κομμουνισμὸς) μπορεῖ, ἀντίθετα, νὰ ξυπνήσει τὴ χριστιανικὴ συνείδηση καὶ νὰ ὁδηγήσει στὴν ἀνάπτυξη ἑνὸς κοινωνικοῦ χριστιανισμοῦ -ποὺ σὲ καμία περίπτωση δὲ σημαίνει νὰ γίνει ὁ χριστιανισμὸς κοινωνικὴ θρησκεία, ἀλλὰ ἡ ἀποκάλυψη τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας νὰ συσχετιστεῖ στενὰ μὲ τὴ ζωή. Θὰ ἦταν τέλειο σημεῖο ἐξόδου ἀπὸ τὴ σκλαβιὰ ὅπου ἡ χριστιανικὴ συνείδηση βρίσκεται ἀκόμα τυλιγμένη. […]

Ν. Μπερδιάγιεφ, Οἱ πηγὲς καὶ τὸ νόημα τοῦ ρωσικοῦ κομμουνισμοῦ, μτφρ. Ε. Δ. Νιάνιος, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ