τὸ ἀντιεξουσιαστικὸ παράδοξο τοῦ Σταυροῦ

Ἡ θεωρία τῆς αὐθεντικῆς ἐξουσίας ποὺ ἔχει διαδραματίσει ἕνα τόσο μεγάλο ρόλο στὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ, εἶναι μιὰ ἄρνηση τοῦ μυστηρίου τῆς χριστιανικῆς ἐλευθερίας, τοῦ μυστηρίου τοῦ ἐσταυρωμένου Θεοῦ. Τὸ μυστήριο τῆς χριστιανικῆς ἐλευθερίας εἶναι τὸ μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ καὶ τοῦ σταυροῦ. Ἡ σταυρωθεῖσα ἀλήθεια δὲν βιάζει κανέναν, δὲν ὁδηγεῖ κανέναν στὸν ἐξαναγκασμό. […] Ὁ ἐσταυρωμένος δὲν κατέβηκε ἀπὸ τὸ σταυρό, ὅπως ἤθελαν καὶ τὸν προκαλοῦσαν οἱ ἄπιστοι κι ὅπως ὡς σήμερα οἱ ἴδιοι ἔχουν τὴν ἴδια ἀπαίτηση, γιατὶ «ἐπιθυμοῦσε ἔντονα τὴν ἐλεύθερη ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου κι ὄχι τὸν δουλικὸ φόβο ἑνὸς σκλάβου μπροστὰ στὸν ἰσχυρὸ ποὺ τὸν τρέμει πάντοτε».

Ἡ θεία ἀλήθεια ἦλθε στὸν κόσμο, ταπεινώθηκε, ποδοπατήθηκε, σταυρώθηκε ἀπὸ τὶς δυνάμεις αὐτοῦ τοῦ κόσμου καὶ γι’ αὐτὸ τελικὰ προβάλλεται ὡς ἡ ἐλευθερία τοῦ πνεύματος. Μιὰ θεία ἀλήθεια ποὺ τρομοκρατεῖ τοὺς ἀνθρώπους μὲ τὴ δύναμή της, θριαμβεύει στὸν κόσμο καὶ μὲ τὴ βία ὑποτάσσει τὶς ἀνθρώπινες ψυχές, ποτὲ δὲν ἔχει ἀνάγκη τῆς ἐλυεθρίας γιὰ νὰ ἀναγνωρισθῆ. Γι’ αὐτὸ λοιπὸν τὸ μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ εἶναι τὸ μυστήριο τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος.

[…] πάντοτε, ὅταν στὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ προσπαθοῦσαν νὰ μεταβάλλουν τὴ σταυρωθεῖσα ἀλήθεια, ποὺ ἀπευθύνεται μόνο στὴν ἐλευθερία τοῦ πνεύματος, σὲ μιὰ αὐθεντικὴ ἐξουσία καὶ σὲ μιὰ ἀλήθεια ποὺ βιάζει τὸ πνεῦμα, τότε ἀρνοῦνταν τὸ ἀρχέγονο χριστιανικὸ μυστήριο. Ἡ ἰδέα τῆς αὐθεντικῆς ἐξουσίας στὴ θρησκευτικὴ ζωὴ ἀντιτίθεται ριζικὰ στὸ μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ, στὸ μυστήριο τῆς σταυρώσεως. Ἐπιδιώκει νὰ μεταβάλλη τὴ σταύρωση σὲ μιὰ ἀναγκαστικὴ δύναμη αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Σ’ αὐτὸν τὸν δρόμο ἡ Ἐκκλησία παίρνει πάντοτε τὴ μορφὴ τοῦ κράτους, πιάνει στὸ χέρι της τὸ ξίφος τοῦ Καίσαρος. Τότε ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση ἀποκτᾶ δικανικὸ χαρακτήρα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ ὑποτάσσεται σὲ ἀναγκαστικοὺς κανόνες.

[…] Στὸ παράδοξο τοῦ σταυροῦ, στὸ μυστήριο τῆς ἀλήθειας, ποὺ σταυρώθηκε, δὲν ὑπάρχει καμιὰ ἀναγκαστικὰ πειστικὴ δύναμη δικαίου καὶ λογικῆς. Ἡ λογικοποίηση τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας εἶναι ἀπόκλιση ἀπὸ τὸ δρόμο τῆς ἐλευθερίας στὸ δρόμο τῆς βίας.

Ν. Μπερδιάγιεφ, Τὸ πνεῦμα τοῦ Ντοστογιέφσκι, μτφρ. Ν. Ματσούκα, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1999