τὸ ὕψιστο χρέος τῆς ἀγάπης

 

«Πρέπει νὰ δράσουμε ὄχι μόνο πολιτικὰ ἀλλὰ καὶ θρησκευτικὰ μέσα στὴν πολιτική μας. Αὐτὸ σημαίνει νὰ ἔχουμε σὰν θρησκεία μας τὴν ἐλευθερία, ποὺ ἡ μόνη αὐθεντικὴ ἔκφρασή της εἶναι ἡ δικαιοσύνη καί ἡ ἀγάπη. Ναί, γιὰ μᾶς –ποὺ θεωρούμαστε ἐχθροὶ τῆς χριστιανικῆς θρησκείας- καὶ μόνο σὲ μᾶς μένει αὐτὸ τὸ ἔργο ποὺ τὸ θεωροῦμε ὕψιστο χρέος: νὰ ἀσκοῦμε οὐσιαστικὰ τὴν ἀγάπη ἀκόμα καὶ στὶς πιὸ λυσσαλέες μάχες μας, αὐτὴν τὴν ἀγάπη ποὺ εἶναι ἡ ὕψιστη ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀληθινὴ ἀρχὴ τοῦ ἀληθινοῦ χριστιανισμοῦ».

Μ. Μπακούνιν, Ἡ ἀντίδραση στήν Γερμανία, σσ. 18-19.

ἡ ἐνανθρώπηση ὡς εἰσαγγελικὴ πράξη

Κύριε καὶ Θεέ μου, Γενέθλιον ὕμνον, καὶ προεόρτιον, ᾠδήν σοι ᾂσομαι, τῷ τῇ Γεννήσει σου θείαν, ἀναγέννησιν διδόντι μοι, καὶ εἰς τὴν προτέραν με, εὐγένειαν ἀνάγοντι.

(Ὄρθρος παραμονῆς Χριστουγέννων) 

 […] ἂν ὁ Ἄνσελμος κάνει λόγο γιὰ ἀναγκαιότητα τῆς ἐνανθρωπήσεως, τὸν κάνει οὐσιαστικά, γιατὶ θεωρεῖ τὴν ἐνανθρώπηση ὡς τὴν ἀναγκαία προϋπόθεση τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἔχει τὸ λόγο καὶ τὸ σκοπό της κατ’ ἀποκλειστικότητα στὸ θάνατο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. Καὶ τοῦτο, ἐπειδὴ μόνον ὁ θάνατος ἑνὸς Θεανθρώπου θὰ μποροῦσε νὰ ἱκανοποιήσει πλήρως τὸν ἀπείρως προσβληθέντα ἀπὸ τὴν ἁμαρτία Θεό. Ἡ ἀναγκαιότητα δηλαδὴ τοῦ σωτηριώδους θανάτου τοῦ Χριστοῦ θεμελιώνεται κατὰ τὴν ἄποψή του στὴν ἀναγκαιότητα μιᾶς παροχῆς ἱκανοποιήσεως γιὰ τὴν ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ θεία δικαιοσύνη «ἀναγκάζει» τὸ Θεὸ νὰ ἀπαιτήσει πλήρη ἱκανοποίηση, τὴν ὁποία παρέχει μόνον ὁ βίαιος θάνατος τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι ἀποκαθίσταται κατὰ πρώτιστο λόγο καὶ κύριο λόγο ἡ τιμὴ τοῦ Θεοῦ.

[…] Στὸ προκλητικὸ ἐρώτημά του, ἂν «ὁ Θεὸς εὐχαριστεῖται τόσο πολὺ μὲ τὸ αἷμα ἑνὸς ἀθώου ἢ ἂν τοῦ εἶναι ἀναγκαῖο γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ συγχωρεῖ τὸν ἔνοχο μόνον μετὰ ἀπὸ αὐτὸν τὸν θάνατο», ὁ Ἄνσελμος ἀπαντᾶ καταφατικῶς. Τὸ πιὸ σκανδαλώδες ὅμως στὴν προκειμένη περίπτωση εἶναι τὸ γεγονὸς ὅτι ἕνας τέτοιου εἴδους θάνατος ἐμφανίζεται ἀπὸ αὐτὸν ὡς σύμφωνος μὲ τὴ λογικὴ καὶ κατὰ συνέπεια ὡς λογικὰ ἀναγκαῖος. […]

 

Δημητρίου Ἰ. Τσελεγγίδη, Ἡ ἱκανοποίηση τῆς θείας δικαιοσύνης κατὰ τὸν Ἄνσελμο Καντερβουρίας, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ, Θεσαλονίκη 1995

τὸ Εὐαγγέλιο κατὰ Νίτσε

 

    Τὸ εὐαγγέλιο: ἡ εἴδηση ὅτι ὑπάρχει ἀνοιχτὴ μιὰ θύρα ποὺ ὁδηγεῖ στὴν εὐτυχία γιὰ τοὺς φτωχοὺς καὶ τοὺς ταπεινοὺς - ὅτι δὲν ἔχει νὰ κάνει κανεὶς τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τοὺς θεσμούς, τὶς παραδόσεις, τὴν κηδεμονία τῶν ἀνώτερων τάξεων: σ’ αὐτὸ τὸν βαθμὸ ἡ ἄνοδος τοῦ χριστιανισμοῦ δὲν εἶναι τίποτα παραπάνω ἀπὸ τυπικὴ σοσιαλιστικὴ διδασκαλία.

Ἰδιοκτησία, κέρδος, πατρίδα, κοινωνικὴ θέση, καὶ βαθμίδα, δικαστήρια, ἀστυνομία, κράτος, ἐκκλησία, ἐκπαίδευση, τέχνη, στρατός: ὅλα αὐτὰ εἶναι ἐμπόδια στὴν εὐτυχία, πλάνες, μπερδέματα, ἔργα τοῦ διαβόλου, τὰ ὁποῖα καταδικάζει τὸ εὐαγγέλιο…

Ὅλα τυπικὰ τῆς σοσιαλιστικῆς διδασκαλίας.

Φρίντριχ Νίτσε, Ἡ θέληση γιὰ δύναμη, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, ἐκδ. Πανοπτικόν, Θεσσαλονίκη 2014

 

ὁ εξουσιαστικὸς βιασμὸς τῆς πίστης

    […] Καὶ ὁ διευθυντὴς τῆς φυλακῆς καὶ οἱ φύλακες, μόλο ποὺ ποτὲ δὲν ἤξεραν καὶ δὲν καταλάβαιναν ποιὰ εἶναι τὰ δόγματα τῆς πίστης αὐτῆς καὶ τὶ σημαίνουν ὅλα ὅσα γίνονται στὴν ἐκκλησία πίστευαν πὼς ἔτσι κι ἀλλιῶς πρέπει νὰ πιστεύουν σ’ αὐτὴ τὴ θρησκεία, γιατὶ οἱ προϊστάμενοί τους καὶ ὁ ἴδιος ὁ τσάρος πιστεύουν σ’ αὐτή. Πέρα ἀπ’ αὐτό, ἂν καὶ ἀόριστα, (μὲ κανένα τρόπο δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ ἐξηγήσουν πῶς γίνεται αὐτὸ) ἔβλεπαν πὼς ἡ πίστη αὐτὴ δικαίωνε τὸ σκληρό τους ἐπάγγελμα. Χωρὶς αὐτὴ θὰ τοὺς ἦταν ὄχι μόνο δύσκολο, ἀλλὰ σίγουρα καὶ ἀδύνατο νὰ χρησιμοποιοῦν ὅλες τους τὶς δυνάμεις γιὰ νὰ ταλαιπωροῦν ἀνθρώπους, ὅπως τὸ ἔκαναν καλὴ ὥρα μὲ ἥσυχη τὴ συνείδησή τους. […]

(Λ. Τολστόι, Ἀνάσταση, μτφρ. Ἀντρέας Σαραντόπουλος, ἐκδ. Ζαχαρόπουλος, 1990)

ὁ Θεὸς φονεύθηκε ἀπὸ τοὺς πιστοὺς

 

σκηνὴ ἀπὸ τὸ Χειμερινὸ φῶς τοῦ Ἴνγκμαρ Μπέργκμαν

    […] ὁ λόγος «ὁ Θεὸς εἶναι νεκρὸς» δὲν ἔχει τίποτα κοινὸ μὲ ὅσους περιφέρονται διαδίδοντας τὸν κοινότοπο ἰσχυρισμὸ ὅτι «δὲν πιστεύουν στὸν Θεό». […]

Τὸ τελικὸ χτύπημα κατὰ τοῦ Θεοῦ καὶ κατὰ τοῦ ὑπεραισθητοῦ κόσμου συνίσταται στὸ ὅτι ὁ Θεός, τὸ ὂν τῶν ὄντων, ἐξευτελίζεται σὲ ἀνώτατη ἀξία. Τὸ πιὸ σκληρὸ χτύπημα κατὰ τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς θεωρεῖται ἄγνωστος, οὔτε ὅτι ἡ ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καταδείχνεται ὡς μὴ - ἀποδείξιμη, ἀλλὰ τὸ ὅτι ὁ θεωρούμενος ὡς πραγματικὸς Θεὸς ἀνυψώνεται σὲ ἀνώτατη ἀξία. Διότι αὐτὸ τὸ χτύπημα δὲν προέρχεται ἀπὸ «τοὺς παρευρισκόμενους ποὺ δὲν πιστεύουν στὸν Θεό», (Φ. Νίτσε, Χαρούμενη ἐπιστήμη) ἀλλ’ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς καὶ τοὺς θεολόγους τους, οἱ ὁποῖοι μιλοῦν γιὰ τὸ ἀνώτερο ὅλων τῶν ὄντων […].

[…] «ὁ Θεὸς εἶναι νεκρὸς». Αὐτὸς ὁ λόγος δὲν σημαίνει: δὲν ὑπάρχει Θεός· κάτι τέτοιο θὰ ἐξέφραζε μιὰ ἀπάρνηση κι ἕνα πρόστυχο μίσος. Ὁ λόγος σημαίνει κάτι χειρότερο: ὁ Θεὸς σκοτώθηκε. […] Ὁ ἴδιος ὁ Νίτσε ἐκπλήσσεται μὲ αὐτὴ τὴ σκέψη. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀμέσως μετὰ τὸν ἀποφασιστικὸ λόγο: «Ἐμεῖς τὸν σκοτώσαμε - ἐσεῖς κι ἐγώ! Ὅλοι ἐμεῖς εἴμαστε οἱ φονιάδες του!» βάζει τὸν τρελὸ νὰ ρωτάει: «Μὰ πῶς κάναμε αὐτὴ τὴν πράξη;»

[…] Ἴσως τώρα δὲν εἴμαστε πιὰ τόσο βαρήκοοι καὶ βιαστικοί, γι’ αὐτὸ ποὺ λέγεται στὴν ἀρχὴ τοῦ σχολιασμένου χωρίου, ὅτι ὁ τρελὸς «φώναζε ἀσταμάτητα: Ζητῶ τὸν Θεό! Ζητῶ τὸν Θεό!»

 

Μάρτιν Χάιντεγκερ, Ὁ λόγος τοῦ Νίτσε «ὁ Θεὸς εἶναι νεκρός», στό: Γιάννη Τζαβάρα, Ἡ ἀπαξίωση τῶν ἀξιῶν- Νίτσε καὶ Χάιντεγκερ, ἐκδ. Ἴνδικτος, Ἀθήνα 2005