Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2016

κοινοτικὴ αὐτοδιαχείριση στὴν κατοχὴ

Τάσσος

Πρῶτος ὁ Ἄρης, σὲ χρόνο ἀνύποπτο, στὴν ἱστορικὴ σύσκεψη τῆς 14ης Μαΐου 1942 στὴ Λαμία -μία ἑβδομάδα προτοῦ βγεῖ στὸ βουνό- εἶχε θέσει τὸ θέμα τῆς αὐτοδιοίκησης τῶν περιοχῶν ποὺ θὰ ἐλευθερώνονταν, καὶ στὴ συνέχεια, μὲ μανικὴ σχεδὸν ἐπιμονή, προτρέπει τοὺς χωρικοὺς στὴν αὐτοδιαχείριση τῆς κοινοτικῆς ζωῆς τους. […]
Μπορεῖ ἡ εὐθύνη γιὰ τὴν τήρηση τῆς τάξης νὰ πέρασε στὸν ΕΛΑΣ, ἀλλὰ ὁ Ἄρης ἐπιδιώκει νὰ ἀποφασίζουν καὶ νὰ ἐνεργοῦν μόνοι τους οἱ χωρικοί. Τοὺς καλεῖ νὰ διακόψουν κάθε σύνδεση μὲ τὸν κρατικὸ μηχανισμὸ καὶ νὰ διαχειριστοῦν μόνοι τους τὶς ὑποθέσεις τους. Ἡ πρώτη, ἐμβρυώδης πράξη Λαϊκῆς Αὐτοδιοίκησης ἔγινε μὲ προτροπὴ τοῦ Ἄρη στὰ Βράχα Εὐρυτανίας· οἱ κάτοικοι συγκεντρώθηκαν καὶ ψήφισαν μὲ ἀνάταση χειρὸς τὸ Κοινοτικό τους Συμβούλιο. […]
Σὲ ἀνοιχτὴ συνέλευση οἱ κάτοικοι κάθε χωριοῦ ἐκλέγουν ἐλεύθερα μιὰ ἐπιτροπὴ ποὺ ἀναλαμβάνει τὴ διαχείριση ὅλων τῶν ὑποθέσεων τῆς κοινότητας. Ἔτσι ἡ προσωπικὴ ζωὴ τοῦ χωρικοῦ καὶ οἱ κοινὲς ὑποθέσεις συνδέονται· ἡ καθημερινότητα ἀρχίζει νὰ ἀποκτᾶ ἄλλο νόημα καὶ ἀξία. Ἡ λειτουργία τῶν πρώτων Λαϊκῶν Ἐπιτροπῶν καὶ τὰ θετικὰ ἀποτελέσματα ποὺ προέκυψαν βοήθησαν στὴ γρήγορη διάδοσή τους καὶ ἐπιπλέον στὴ συνειδητοποίηση τῆς δύναμης αὐτενέργειας τῶν ἀνθρώπων. […]
Ἡ Αὔρα Παρτσαλίδη ἀνεβαίνει ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα στὸ βουνὸ καὶ μαγεύεται: «Δὲν ὑπάρχει οὔτε τὸ πιὸ μικρὸ καὶ ὀρεινὸ μικροχώρι τῆς Ρούμελης ποὺ νὰ μὴν ἔχει τὴν αὐτοδιοίκησή του καὶ τὸ λαϊκὸ δικαστήριο –αὐτὸ γίνεται καὶ στὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα. (…) Ποιοὶ εἶναι στὴν αὐτοδιοίκηση, στὶς ἐπαρχιακὲς καὶ νομαρχιακὲς συνελεύσεις, ποιοὶ εἶναι οἱ δικαστές; Ἁπλοὶ ἄνθρωποι τοῦ λαοῦ, ἐργαζόμενοι. Εἶναι ἀγρότες, κτηνοτρόφοι, ἐργάτες, δάσκαλοι, διανοούμενοι, βιοπαλαιστές. Παρακολουθῆστε μιὰ ἐπαρχιακὴ συνέλευση, λ.χ. τῆς Εὐρυτανίας, καὶ θὰ νιώσετε τὴν ὠριμότητα τοῦ λαοῦ μας καὶ τὴν ἱκανότητά του νὰ κυβερνήσει».
Αὐτὴ ἡ κοινωνικὴ ὁμοθυμία ἀντιμετωπίστηκε ἀπὸ τοὺς παλιοὺς πολιτικοὺς τῆς Ἀθήνας σὰν μέγιστος κίνδυνος·


Διονύσης Χαριτόπουλος, Ἄρης, ὁ ἀρχηγὸς τῶν ἀτάκτων, ἐκδ. Ἑλληνικὰ Γράμματα, Ἀθήνα 2003

Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2016

πλοῦτος-προϊὸν ἁρπαγῆς καὶ ἀδικίας

Jean-Michel Basquiat

[…] δὲν βλέπεις τοὺς ἐπιτυχημένους οἰκονομικά, αὐτοὺς ποὺ μὲ λίγους κόπους ἀπέκτησαν πολλὰ ἀγαθά; Χρήματα καὶ σπίτια καὶ στρέμματα γῆς τόσα καὶ τόσα καὶ κοπάδια ἀπὸ δούλους καὶ ἀσήμι καὶ χρυσάφι σὲ μεγάλες ποσότητες; Αὐτὰ ὀνομάζεις ἀγαθὰ καὶ δὲν σκεπάζεις τὸ πρόσωπό σου ἀπὸ ντροπὴ καὶ δὲν ζητᾶς νὰ χωθεῖς βαθιὰ μέσα στὴ γῆ, πού, ἐνῶ σὰν ἄνθρωπος ἔχεις ὁρισθεῖ νὰ φιλοσοφεῖς γιὰ τὸν οὐρανό, χάσκεις μὲ ἀνοιχτὸ τὸ στόμα γιὰ πράγματα τῆς γῆς καὶ ἀποκαλεῖς ἀγαθὰ αὐτὰ ποὺ εἶναι ἀνάξια λόγου; Ἂν αὐτὰ εἶναι ἀγαθά, τότε θὰ πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ ἀποκαλοῦμε ἀγαθοὺς καὶ τοὺς κατόχους αὐτῶν· γιατὶ αὐτὸς ποὺ ἔχει κάτι ἀγαθό, πῶς μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι ἀγαθός; Τὶ λοιπόν, πές μου. Ὅταν οἱ κάτοχοί τους πλεονεκτοῦν, ἁρπάζουν, θὰ τοὺς ὀνομάσουμε ἀγαθούς; Ἂν λοιπὸν εἶναι ἀγαθὸ ὁ πλοῦτος, ἐνῶ συγκεντρώνεται ἀπὸ πλεονεξία, ὅσο αὐξάνεται, τόσο περισσότερο ἀγαθὸς κάνει νὰ νομίζεται αὐτὸς ποὺ τὸν κατέχει. Ἂν λοιπὸν ὁ πλοῦτος εἶναι ἀγαθὸ πρᾶγμα, ἐνῶ ἀὐξάνεται ἀπὸ τὴν πλεονεξία, ὅσο πλεονεκτεῖ ὁ κάτοχός του, τόσο πιὸ ἀγαθὸς εἶναι. Εἶδες τὸν παραλογισμό; Ἀλλά, κάποιος θὰ πεῖ, ἂν δὲν πλεονεκτεῖ; Καὶ πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ συμβεῖ κάτι τέτοιο; Διότι τὸ πάθος τοῦ πλούτου εἶναι ὀλέθριο καὶ δὲν εἶναι δυνατὸ μὲ κανένα τρόπο νὰ πλουτήσει κάποιος χωρὶς νὰ ἀδικήσει. Αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς τὸ ἐπιβεβαίωσε λέγοντας «ποιήσατε ὑμῖν φίλους ἐκ τοῦ μαμωνᾶ τῆς ἀδικίας». Τὶ λοιπόν, θὰ πεῖ κάποιος, ἀδίκησε αὐτὸς ποὺ κληρονόμησε τὸν πατέρα του; Ναί, γιατὶ κληρονόμησε τὰ προϊόντα τῆς ἀδικίας. Γιατὶ βέβαια δὲν ἦταν πλούσιος ὁ πρόγονός του ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀδάμ, ἀλλὰ εἶναι φυσικὸ νὰ ποῦμε ὅτι πολλοὶ ἄλλοι ὑπῆρξαν πρὶν ἀπὸ αὐτὸν καὶ κατόπιν ἀνάμεσα στοὺς πολλοὺς βρέθηκε κάποιος ποὺ παρέλαβε καὶ καρπώθηκε ἄδικα τὰ ἀγαθὰ τῶν ἄλλων.

Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ΙΒ´ στὴν Πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολή, PG 62, 562


        

Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2016

ἐπιστήμη καὶ ἐξουσία

φωτογραφία Ἀντρέι Ταρκόφσκι
Φαντάσου μιὰ πολυμαθῆ ἀκαδημία ἀποτελούμενη ἀπὸ τοὺς πιὸ λαμπροὺς ἐκπροσώπους τῆς ἐπιστήμης. Ὑπόθεσε πὼς ἡ ἀκαδημία αὐτὴ ἐπιφορτιζόταν μὲ τὸ καθῆκον νὰ βγάζει νόμους καὶ νὰ ὀργανώνει τὴν κοινωνία καὶ ὅτι, ἐμπνευσμένη ἀπὸ τὴν ἀγνότερη ἀγάπη γιὰ τὴν ἀλήθεια, ἐπέβαλε στὴν κοινωνία μόνο νόμους ποὺ εἶναι σὲ ἀπόλυτη ἁρμονία μὲ τὶς πιὸ πρόσφατες ἀνακαλύψεις τῆς ἐπιστήμης. Ὑποστηρίζω πὼς μιὰ τέτοια νομοθεσία καὶ ὀργάνωση θὰ ἦταν τερατωδία κι αὐτὸ γιὰ δύο λόγους:
Πρῶτον, ἐπειδὴ ἡ ἀνθρώπινη ἐπιστήμη εἶναι πάντα καὶ ἀναγκαστικὰ ἀτελής, καὶ ὅταν συγκρίνουμε αὐτὸ ποὺ ἔχει ἀνακαλύψει μ’ αὐτὸ ποὺ μένει νὰ ἀνακαλύψει, μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι ἀκόμη στὰ σπάργανά της. Αὐτὸ εἶναι ἀλήθεια σὲ τέτοιο βαθμὸ πού, ἂν ἀναγκάζαμε τὴν πρακτικὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων –τόσο τὴν συλλογικὴ ὅσο καὶ τὴν ἀτομική- νὰ συμφωνεῖ αὐστηρὰ καὶ ἀποκλειστικὰ μὲ τὰ πιὸ πρόσφατα δεδομένα τῆς ἐπιστήμης, θὰ καταδικάζαμε τόσο τὴν κοινωνία ὅσο καὶ τὰ ἄτομα νὰ ὑποφέρουν μαρτύρια πάνω σὲ ἕνα κρεβάτι τοῦ Προκρούστη, ποὺ σύντομα θὰ τοὺς διαμέλιζε καὶ θὰ τοὺς ἔπνιγε, ἐπειδὴ ἡ ζωὴ εἶναι πάντα ἀπείρως μεγαλύτερο πρᾶγμα ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη. […]
Εἶναι χαρακτηριστικὸ τοῦ προνομίου καὶ κάθε προνομιούχας θέσης νὰ καταστρέφει τὰ πνεύματα καὶ τὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. […]
Ἕνα ἐπιστημονικὸ σῶμα στὸ ὁποῖο ἔχουν ἐμπιστευθεῖ τὴ διακυβέρνηση τῆς κοινωνίας θὰ καταλήξει σύντομα νὰ ἀφιερωθεῖ ὄχι πιὰ στὴν ἐπιστήμη ἀλλὰ σὲ κάποια ἄλλη προσπάθεια. Κι ἡ προσπάθεια αὐτή, ὅπως στὴν περίπτωση ὅλων τῶν καταστημένων δυνάμεων, θὰ εἶναι ἡ διαιώνιση τοῦ ἑαυτοῦ του καθιστώντας τὴν κοινωνία τὴν ὁποία τοῦ ἔχουν ἐμπιστευθεῖ νὰ φροντίσει ἀκόμη πιὸ ἠλίθια καί, συνεπῶς, κάνοντάς την νὰ χρειάζεται ἀκόμη περισσότερο τὴν καθοδήγηση καὶ τὴν διακυβέρνησή του.


Μιχαὴλ Μπακούνιν, Κριτικὴ τῆς ὑπάρχουσας κοινωνίας, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, ἐκδ. Πανοπτικόν, Θεσσαλονίκη 2007

Σάββατο 1 Οκτωβρίου 2016

αὐτονομία-γένεση καὶ παρέκκλιση

Τάκης Κατσουλίδης, Τοπίο στὸ ἡλιοβασίλεμα

Ὅμως, ἂν ὁ ἐλεύθερος ἀνταγωνισμὸς σημαίνει ἀνταγωνιστικὴ ἐλευθερία, συσχετικὰ ἡ ἐλεύθερη ἀσυδοσία τῆς ἀγορᾶς συνεπάγεται καὶ ἀσύδοτη ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου, μιὰν ἐλευθερία προτεινόμενη γενικὰ ὡς αὐτονομία καὶ συνεχὴς διεύρυνση αὐτονομίας, ποὺ ὑπ’ αὐτὲς τὶς συνθῆκες συνιστᾶ ἐλευθερία τῆς δυνάμεως, ἡ ὁποία τείνει στὴν ἀτέρμονη ἐπέκτασή της, ἀποβαίνοντας κτητικὴ καὶ κατακτητικὴ καὶ ἐκβάλλοντας σὲ σκληρότερη ἑτερονομία: αὐτὴν τοῦ νόμου τοῦ ἰσχυρότερου ἐν μέσῳ γενικευμένης συνθήκης ἀλληλομαχίας […]
(ὁ Μαρσὲλ Γκωσέ) ὑποστηρίζει πὼς ἡ μετάβαση ἀπὸ τὴν ἑτερονομία στὴν αὐτονομία ἐνεργήθηκε ἀπὸ τὸν χριστιανισμό, ὁ ὁποῖος ἐνεῖχε τὴ δυνατότητα κριτικῆς τῆς θρησκείας στὸ ἴδιο τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ θρησκευτικοῦ κόσμου, κι ἔτσι εἰσήγαγε στὴ θρησκευτικὴ λογικὴ μιὰ ριζικὰ νέα σχέση μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ θείου: Σ’ ἀντίθεση δηλαδὴ μὲ τὶς πρωτόγονες θρησκεῖες, ὑποστηρίζει ὁ Γκωσέ, ποὺ ἐστιάζονταν στὴν καταγωγή, ὁ χριστιανισμὸς θραύει τὴν ἀμετακίνητη ἐξάρτηση ἀπὸ ἕνα μυθικὸ παρελθόν, παρουσιάζοντας ἕναν θεὸ δημιουργό (Γένεση) ποὺ ἐνσαρκώνεται στὴν Ἱστορία (Χριστός). Ὄντας ἔτσι καταγωγὴ καὶ πρόσβαση στὴν Ἱστορία, «ἐνεργεῖ σὲ ἕνα παρόν, σὲ ἕναν χρόνο ἐνεστωτικὸ ἀντὶ νὰ ἔχει πράξει ἅπαξ διὰ παντός», ἔτσι ποὺ ὁ ἀνθρώπινος χρόνος δὲν εἶναι ἀγκυροβολημένος στὸ παρόν, διότι τὸ πέρασμα τοῦ Θεοῦ στὴ γῆ ἀναγγέλλει μιὰ προοπτικὴ μελλοντικῆς σωτηρίας εἰσάγοντας τὴν ἰδέα τῆς Ἱστορίας.  




Γιάννης Καλλιόρης, Ὅλα ἢ τίποτα, ἀντιεξουσιαστικὸς λόγος καὶ συνείδηση τῶν ὁρίων, ἐκδ. ἁρμός, Ἀθήνα 2014