|
Νίκος Κασκούρας, Ἀρχιτέκτονας |
[…] τὶ σχέση
μπορεῖ νὰ ἔχει ἡ δολοφονία προσώπων μὲ τὸν ἀναρχισμό, μὲ τὴ διδασκαλία μιᾶς μὲ
πάθος ἐπιδιωκώμενης κοινωνίας χωρὶς κράτος καὶ χωρὶς αὐταρχικὸ καταναγκασμό, μὲ
τὸ κίνημα ἐνάντια στὸ κράτος καὶ τὴ νομιμοποιημένη βία; Ἀπολύτως καμία. Ὅμως οἱ
ἀναρχικοὶ θεωροῦν ὅτι οἱ διδασκαλίες καὶ οἱ ἐξαγγελίες δὲν ἐπαρκοῦν· τὸ
καινούριο κοινωνικὸ οἰκοδόμημα δὲν μπορεῖ νὰ πραγματοποιηθεῖ, διότι τὸ ἐμποδίζει
ἡ βία τῶν ἐξουσιαστῶν· ἔτσι βγάζουν τὸ συμπέρασμα ὅτι μαζὶ μὲ τὴν προφορικὴ καὶ
γραπτὴ προπαγάνδα, καθὼς καὶ μὲ τὸν σχεδιασμό, συμβαδίζει καὶ ἡ καταστροφή.
Αὐτοὶ ἀδυνατοῦν πάρα πολὺ στὸ νὰ θέτουν ὅρια· ἔτσι τουλάχιστον προπαγανδίζουν
τὴν πράξη καὶ κάνουν προπαγάνδα μέσῳ τῆς πράξης. […]
Ἡ πολιτικὴ τῶν
δολοφονικῶν ἐπιθέσεων τῶν ἀναρχικῶν, ἐξαιτίας τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖο
ἀγωνίζεται μιὰ μικρὴ ὀμάδα, καταλήγει ἐν μέρει νὰ ἐξομοιωθεῖ μὲ αὐτὴ τῶν
μεγάλων κομμάτων. Αὐτὴ ὑποκρύπτει μιὰ ἀλαζονεία. […]
Αὐτὸ εἶναι καὶ
τὸ βασικὸ σφάλμα τῶν ἐπαναστατῶν ἀναρχικῶν, τὸ ὁποῖο συμμεριζόμουν κι ἐγὼ γιὰ
ἀρκετὸ μαζί τους, τὸ ὅτι πιστεύουν δηλ. ὅτι μποροῦν νὰ πετύχουν τὸ ἰδανικὸ τῆς
μὴ βίας μέσῳ τῆς βίας. […] Καὶ ἡ ἀναρχικὴ βία εἶναι μιὰ αὐταρχικὴ βία. Συνεπῶς
κάθε βία εἶναι ἢ δεσποτισμὸς ἢ αὐταρχισμός.
Οἱ ἀναρχικοὶ
θὰ ἔπρεπε νὰ ἀντιληφθοῦν τὸ ἑξῆς: ἕνας σκοπὸς ἐπιτυγχάνεται μονάχα ὅταν τὸ μέσο
ἔχει ἤδη βαφτεῖ μὲ τὸ χρῶμα αὐτοῦ τοῦ σκοποῦ. Ποτὲ δὲν φτάνει κάποιος στὴ μὴ
βία μέσῳ τῆς βίας. Ἡ ἀναρχία ὑπάρχει ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχουν ἀναρχικοί, πραγματικοὶ
ἀναρχικοί, ἄνθρωποι ποὺ δὲν ἀσκοῦν πλέον καμιὰ βία. […]
Ἡ ἀναρχία ποτὲ
δὲν θὰ εἶναι μιὰ ὑπόθεση τῶν μαζῶν, ποτὲ δὲν θὰ ἔρθεῖ στὸν κόσμο μέσῳ τῆς
ἐπιδρομῆς ἢ τῆς ὁπλισμένης ἐξέγερσης. Καὶ ἀκόμη περισσότερο, τὸ ἰδανικὸ τοῦ
ὁμοσπονδιακοῦ σοσιαλισμοῦ δὲν μπορεῖ νὰ πραγματοποιηθεῖ μὲ τὸ νὰ περιμένουμε
μέχρις ὅτου τὸ ἤδη συσσωρευμένο κεφάλαιο καὶ ἡ κυριότητα τῆς γῆς νὰ περιέλθουν
στὰ χέρια τοῦ λαοῦ. Ἡ ἀναρχία δὲν εἶναι μιὰ ὑπόθεση τοῦ μέλλοντος, ἀλλὰ τοῦ
παρόντος· εἶναι μιὰ ὑπόθεση τῆς ζωῆς κι ὄχι τῶν ἀπαιτήσεων. […]
Ὅποιος
δολοφονεῖ, βαδίζει πρὸς τὸν θάνατο. Αὐτοὶ ποὺ θέλουν νὰ δημιουργήσουν τὴ ζωὴ πρέπει
νὰ εἶναι ἐκ νέου ζωντανοὶ καὶ ἀπὸ μέσα τους ἀναγεννημένοι. […]
Ἡ κατάσταση
τῆς ἀναρχίας μπορεῖ νὰ δημιουργηθεῖ μονάχα σ’ ἕνα καινούριο κόσμο, σὲ μιὰ χώρα
ποὺ δὲν ἔχει ἀκόμη ἀνακαλυφθεῖ. Αὐτὴ τὴ χώρα κι αὐτὸν τὸν πλούσιο κόσμο θὰ τὰ
βροῦμε ὅταν θ’ ἀνακαλύψουμε, ὁ καθένας μέσα στὸν ἑαυτό του, μέσῳ τοῦ χάους καὶ
τῆς ἀναρχίας, μέσῳ τῆς πρωτόφαντης, σιωπηρῆς καὶ βαθιᾶς ζωῆς, ἕναν καινούργιο
ἄνθρωπο. Μόνο τότε θὰ ὑπάρξει ἀναρχία, μόνο τότε θὰ ὑπάρξουν ἀναρχικοί, ἐδῶ κι
ἐκεῖ, μεμονωμένοι, διασκορπισμένοι· αὐτοὶ τότε θὰ συναντοῦν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο καὶ
δὲν θὰ σκοτώνουν τίποτε ἄλλο παρὰ μονάχα τὸν ἑαυτό τους, ἕνας μυστικὸς θάνατος,
ὁ ὁποῖος ὁδηγεῖ μέσῳ τῆς πιὸ βαθιᾶς ἐνδοσκόπησης στὴν ἀναγέννηση· […]
Ἡ μεγάλη ἐποχὴ
θὰ ἔρθει γιὰ ’κείνους τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι δὲν θὰ ἀνέχονται πιὰ ὄχι μόνο
καταστάσεις καὶ θεσμούς, ἀλλὰ οὔτε τὸν ἴδιο τους τὸν ἑαυτό: γι’ αὐτοὺς ὁι
ὁποῖοι δὲν θὰ σκοτώνουν ἄλλους ἀνθρώπους, ἀλλὰ τὸν ἴδιο τους τὸν ἑαυτό. […]
Μόνο ὅποιος
λογαριάζει τὸ ἄγνωστο, λογαριάζει σωστά. Διότι ἡ ζωὴ καὶ ὁ πραγματικὸς ἄνθρωπος
ποὺ βρίσκεται μέσα μας εἶναι ἀκόμη ἄγνωστα κι ἀκατονόμαστα γιὰ μᾶς. […]
Καὶ θέλω νὰ πῶ
μονάχα τὸ ἑξῆς: αὐτὴ ἡ ἐλευθερία ποὺ ἐγὼ προτάσσω, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ
ἐμφανιστεῖ ὡς μιὰ ἐξωτερικὴ πραγματικότητα, πρέπει ἀρχικὰ νὰ γεννηθεῖ καὶ νὰ καλλιεργηθεῖ
στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ἀνθρώπου. Σήμερα ὁ σοσιαλισμὸς κατέληξε μὲ ἀνεπαίσθητο τρόπο
νὰ γίνει μιὰ κακομεταχειρισμένη λέξη· συμπεριέλαβε ἕνα σωρὸ πράγματα, τὰ ὁποῖα
τώρα εἶναι ἄσχετα μεταξύ τους. Ὁ δογματισμὸς καὶ ὁ ἀγώνας τῶν συνθημάτων, τὰ
ὁποῖα κάποιος εἶχε θέσει ὡς οὐτοπικὰ ὁρόσημα γιὰ τὴν ἀρχὴ μιᾶς νέας περιόδου,
βαίνουν παντοῦ πρὸς τὸ τέλος τους· ἡ πραγματικότητα ἐξω ἀπὸ τὶς λέξεις ἔγινε
παντοῦ ρευστή, ἀνυπολόγιστη καὶ ἀσταθής. Καθαρότητα ὑπάρχει μονάχα στὴ σφαίρα
τῆς ἀπόδειξης καὶ τῶν λέξεων. Ἐκεῖ ποὺ ἀρχίζει ἡ ζωὴ σταματάει ἡ συστηματική.
Καὶ οἱ
ἀναρχικοὶ μέχρι τώρα ὑπῆρξαν πάρα πολὺ συστηματικοὶ καὶ περιορισμένοι σὲ
σταθερὲς καὶ στενὲς ἔννοιες· καὶ αὐτὴ εἶναι τελικὰ ἡ ὁριστικὴ ἀπάντηση στὸ
ἐρώτημα, γιατὶ οἱ ἀναρχικοὶ θεωροῦν πολύτιμη τὴν ἀνθρωποκτονία. Ἔχουν συνηθίσει
νὰ μὴν ἔχουν πλέον σχέση μὲ ἀνθρώπους ἀλλὰ μὲ ἔννοιες.
Γκούσταβ
Λαντάουερ, Ἀναρχικὲς σκέψεις πάνω στὸν
ἀναρχισμό, μτφρ. Γιάννης Καραπαπᾶς, πρωτοδημοσιεύθηκε τὸ 1901 στὴν
ἐφημερίδα «Τὸ Μέλλον»