ἡ... δίκαιη ὑπονόμευση τῆς ἀγάπης

 

(Ἡ ἱστορία τῶν Δίκαιων ἐκτυλίσσεται στὴ Μόσχα τοῦ 1906, ὅταν μιὰ ἐπαναστατικὴ σοσιαλιστικὴ ὀμάδα σχεδιάζει καὶ πραγματοποιεῖ δολοφονικὴ βομβιστικὴ ἐπίθεση ἐναντίον κάποιου ἐκπροσώπου τῆς τσαρικῆς τυραννίας)

 

ΚΑΛΙΑΓΙΕΦ: […] Ὤ, πρέπει, πρέπει νὰ τὸν σκοτώσω… Θὰ φτάσω ὡστόσο ὣς τὸ τέρμα! Πιὸ μακριὰ ἀπ’ τὸ μίσος!

ΝΤΟΡΑ: Πιὸ μακριά; Μὰ δὲν ὑπάρχει τίποτα πιὸ μακριὰ ἀπὸ τὸ μίσος.

ΚΑΛΙΑΓΙΕΦ: Ὑπάρχει ἡ ἀγάπη.

ΝΤΟΡΑ: Ἡ ἀγάπη; Ὄχι, δὲν εἶναι αὐτὸ ποὺ μᾶς χρειάζεται.

ΚΑΛΙΑΓΙΕΦ: Ὢ Ντόρα! Πῶς τὸ λὲς αὐτὸ ἐσύ, ποὺ ξέρω τὴν καρδιά σου;

ΝΤΟΡΑ: Ὑπάρχει πάρα πολὺ αἷμα, πάρα πολλὴ βία. Αὐτοὶ ποὺ ἀληθινὰ ἀγαποῦν τὴ δικαιοσύνη, δὲν μποροῦν νὰ ἐπικαλοῦνται τὴν ἀγάπη. Στέκουν ὄρθιοι σὰν κι ἐμένα, μὲ τὸ κεφάλι ψηλά, τὰ μάτια στυλά. Τὶ δουλειὰ μπορεῖ νά ’χει ἡ ἀγάπη σ’ αὐτὲς τὶς περήφανες καρδιές; Ἡ ἀγάπη, Γιάνεκ, σὲ κάνει σιγὰ σιγὰ νὰ σκύβεις τὸ κεφάλι. Ἐμεῖς ἔχουμε τὸν αὐχένα δύσκαμπτο.

  Ἀλμπὲρ Καμύ, Οἱ Δίκαιοι

 

Ἡ βλάσφημη μετατροπὴ τοῦ Θεοῦ σὲ ἀξία

 

Ἐκτὸς τοῦ Χαίλντερλιν, ὁ Νίτσε ἦταν ὁ μόνος πιστὸς ἄνθρωπος ποὺ ἔζησε τὸν 19^ο αἰώνα.

(Μ. Χάιντεγκερ, Ἡ βούληση γιὰ ἰσχὺ ὡς τέχνη)

 

Τὸ τελικὸ χτύπημα κατὰ τοῦ Θεοῦ καὶ κατὰ τοῦ ὑπεραισθητοῦ κόσμου συνίσταται στὸ ὅτι ὁ Θεός, τὸ ὂν τῶν ὄντων, ἐξευτελίζεται σὲ ἀνώτατη ἀξία. Τὸ πιὸ σκληρὸ χτύπημα κατὰ τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς θεωρεῖται ἄγνωστος, οὔτε ὅτι ἡ ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καταδείχνεται ὡς μὴ-ἀποδείξιμη, ἀλλὰ τὸ ὅτι ὁ θεωρούμενος ὡς πραγματικὸς Θεὸς ἀνυψώνεται σὲ ἀνώτατη ἀξία. Διότι αὐτὸ τὸ χτύπημα δὲν προέρχεται ἀπὸ «τοὺς παρευρισκόμενους ποὺ δὲν πιστεύουν στὸν Θεό», ἀλλ’ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς καὶ τοὺς θεολόγους τους, οἱ ὁποῖοι μιλοῦν γιὰ τὸ ἀνώτερο ὅλων τῶν ὄντων χωρὶς ποτὲ νὰ τοὺς ἔρθει ἡ ἰδέα νὰ στοχαστοῦν τὸ ἴδιο τὸ Εἶναι - ὥστε νὰ καταλάβουν ὅτι ἕνα τέτοιο στοχάζεσθαι κι ἕνα τέτοιο ὁμιλεῖν, ἰδωμένα βάσει τῆς πίστης, εἶναι ἡ ἀπόλυτη βλασφημία κατὰ τοῦ Θεοῦ, στὴν περίπτωση ποὺ αὐτοὶ ἀναμειγνύονται στὴ θεολογία τῆς πίστης. […] «ὁ Θεὸς εἶναι νεκρός». Αὐτὸς ὁ λόγος δὲν σημαίνει: δὲν ὑπάρχει Θεός· κάτι τέτοιο θὰ ἐξέφραζε μιὰ ἀπάρνηση κι ἕνα πρόστυχο μίσος. Ὁ λόγος σημαίνει κάτι χειρότερο: ὁ Θεὸς σκοτώθηκε.

 

Μάρτιν Χάιντεγκερ: Ὁ λόγος τοῦ Νίτσε «ὁ Θεὸς εἶναι νεκρός», μτφρ. Γιάννη Τζαβάρα στό: Ἡ ἀπαξίωση τῶν ἀξιῶν, Νίτσε καὶ Χάιντεγκερ, ἐκδ. Ἴνδικτος, 2005

νομιζόμενη ἐλεημοσύνη

[…] πολλὰ παρακαλῶ τοὺς πλουσίους καὶ πολυταλάντους πραγματευτάς, νὰ τὰ στοχασθοῦν κατὰ βάθος, διὰ νὰ διορθωθοῦν καθὼς πρέπει, διότι αὐτοὶ πέρνοντες τὰ ἄσπρα τῶν ἄλλων μὲ τόσας δολιότητας καὶ κλεψίας καὶ πλεονεξίας καὶ γενόμενοι πλούσιοι, ἐὰν μόνον δώσουν ἐξ αὐτῶν μερικὰ εἰς ἐλεημοσύνην ἢ εἰς ἄλλον καλόν, νομίζουν πὼς ἰάτρευσαν τὸ κακόν· καὶ δὲν φθάνει τοῦτο μόνον, ἀλλὰ καυχῶνται ἀκόμη πὼς εἶναι καὶ ἐλεήμονες. […]

 

Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Χρηστοήθεια τῶν Χριστιανῶν, Λόγος η´

ἡ ἀθεΐα τῆς ἰδιοτέλειας

 

- Πρέπει νὰ πιστέψη κανεὶς στὸν Θεὸ φιλότιμα, ὄχι νὰ θέλη τὸ θαῦμα, γιὰ νὰ πιστέψει. […] Ένας ποὺ ἔχει φιλότιμο δὲν σκέφτεται ἂν ὑπάρχη ἢ δὲν ὑπάρχη Παράδεισος, ἀλλὰ ἀγωνίζεται, γιατὶ πιστεύει στὸν Θεὸ καὶ Τὸν ἀγαπάει. 

(Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Πνευματικὴ ἀφύπνιση)

- […] δὲν εἶναι σκοπός μου νὰ κάνω τὸ καλό, γιὰ νὰ πάω στὸν Παράδεισο. […] Νὰ μὴν κάνουμε τὸ καλὸ ἀπὸ ὑπολογισμό, γιὰ νὰ πάρουμε μισθό, ἀλλὰ νὰ ἀγωνιζώμαστε ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν Χριστό.

- Εἶναι καὶ μερικοὶ πλανεμένοι ποὺ σταυρώνουν ἀρρώστους, μουρμουρίζοντας κάτι, καὶ δῆθεν τοὺς κάνουν καλά. 

(Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Πνευματικὸς ἀγώνας)

 

- […] Μαζεύουν καὶ τὸν ἱδρώτα ἀκόμη τῶν φτωχῶν καὶ γεμίζουν ἕνα σωρὸ καντήλια καὶ καμπάνες, νομίζοντας ὅτι ἔτσι δοξολογεῖται ὁ Θεός. 

(Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἐπιστολὲς)

 

 

Ὁ Μπακούνιν γιὰ τὸν Χριστὸ

«Δὲν ξέρουμε σχεδὸν τίποτα γιὰ τὴ μεγάλη κι ἁγιοπρεπῆ αὐτὴ προσωπικότητα... Εἶναι ὅμως βέβαιο ὅτι ἦταν ὁ δάσκαλος τῶν φτωχῶν, ὁ φίλος καὶ παρηγορητὴς τῶν ἐξαθλιωμένων, τῶν ἀγράμματων, τῶν δούλων καὶ τῶν γυναικῶν, κι ὅτι οἱ τελευταῖες τὸν ἀγάπησαν πολύ... Τὸν σταύρωσαν, φυσικά, οἱ ἐκπρόσωποι τῆς ἐπίσημης ἠθικῆς καὶ τῆς δημόσιας τάξης τῆς ἐποχῆς ἐκείνης...

Οἱ μαθητές του κι οἱ μαθητὲς τῶν μαθητῶν του, κατόρθωσαν νὰ ἐξαπλωθοῦν παντού... Παντοὺ ὅπου πήγαιναν τοὺς ὑποδέχονταν μὲ ἀνοιχτὲς ἀγκάλες οἱ δοῦλοι κι οἱ γυναίκες, οἱ δύο πιὸ καταπιεσμένες, πιὸ ταλαίπωρες καί, ὅπως εἶναι φυσικό, πιὸ ἀγράμματες τάξεις τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Γιατὶ ἀκόμα καὶ τὸ ὅτι μπόρεσαν νὰ προσηλυτίσουν λίγους ὀπαδοὺς μέσα στὸν προνομιοῦχο καὶ μορφωμένο κόσμο, τὸ χρωστοῦσαν κατὰ ἕνα μεγάλο μέρος, στὴν ἐπιρροὴ τῶν γυναικῶν.

Ἡ πιὸ ἐκτεταμένη προπαγάνδα τοὺς εἶχε σχεδὸν ἀποκλειστικὰ σὰν στόχο τὸ λαό, τὸ δυστυχισμένο κι ἀποκτηνωμένο ἀπ' τὴ σκλαβιά. Αὐτὸ ἦταν τὸ πρῶτο ξύπνημα, ἡ πρώτη πνευματικὴ ἐξέγερση τοῦ προλεταριάτου».

 

«Θεός και Κράτος» (1882), μτφρ. Ν. Αλεξίου - Α. Γκίκα

 

τὰ βουνὰ τῆς ἀδικίας

 

Καὶ τὰ τέσσερα Εὐαγγέλια ἀρχίζουν μὲ τὴν προφητεία τοῦ Ἡσαΐα: «[…] πᾶσα φάραγξ πληρωθήσεται καὶ πᾶν ὄρος καὶ βουνὸς ταπεινωθήσεται […]».

Γιὰ ποιὰ ὄρη καὶ βουνὰ ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης; Γιὰ τὴν ἀνισότητα τῶν ἀνθρώπων πάνω στὴ γῆ, γιὰ τὴν ἀδικία τῆς κατανομῆς τοῦ πλούτου, καὶ τὸ σπουδαιότερο, γιὰ τὴν ἄνιση κατανομὴ τῶν παθημάτων· ἀπὸ τὸν «ἀπροσμέτρητο» κόπο μερικῶν μέχρι τὴν «ἀπροσμέτρητη» ἄνεση τῶν ἄλλων· γιὰ τὴν ὑποδούλωση μερικῶν καὶ γιὰ τὴν κατακυρίευση καὶ τὸν ἐκβιασμὸ ἐκ μέρους τῶν ἄλλων. Δυστυχῶς μέχρι σήμερα μόλις καὶ μετὰ βίας συναντοῦμε κάπου στὸν κόσμο τέτοια χριστιανικὴ στάση ἀπέναντι στὸ καθετὶ ποὺ συμβαίνει.

 

Ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Ἔσσεξ, Γράμματα στὴ Ρωσία, Ἱ. Μ. Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 2018