Σάββατο 29 Φεβρουαρίου 2020

ἡ δικτατορία τοῦ καλοῦ



Μοναχὰ ὁ Θεὸς ἄφησε στὸν παράδεισό του νὰ ὑπάρχει altera pars. Ὁ ἄνθρωπος στοὺς δικούς του παράδεισους δὲν ἀφήνει. Χώρια ἀπὸ τὶς διάφορες ἄλλες διχτατορίες, ἀκόμη καὶ η περιλάλητη διχτατορία τοῦ προλεταριάτου δὲν ἀφήνει νὰ ὑπάρξει altera pars. Θεωρεῖ τὸν ἑαυτό της ἀπόλυτο ἢ ἀποκλειστικὸ ἐκπρόσωπο τοῦ καλοῦ καί, ἑπομένως, δὲ βλέπει τὸ λόγο γιατὶ νὰ μὴν ὑπάρχει διχτατορία τοῦ καλοῦ. Μοναχὰ ὁ Θεὸς χάρισε τὴν ἐλευθερία στὸν ἄνθρωπο -τὸν ἀνύψωσε τόσο πολύ- θεσπίζοντας πὼς ἀκόμα καὶ ἡ ἀπόλυτη μονοκρατορία ἢ διχτατορία τοῦ καλοῦ δὲν εἶναι ἀντάξια γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Τὸν ἄφησε νὰ διαλέξει, δηλαδὴ νὰ ζήσει ἐλεύθερος. Ἡ ἐλευθερία ἔρχεται ἀπὸ τὸν Θεό· ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ἔρχεται τὸ ἀντίθετό της.
Δὲ θὰ βάλει ποτὲ μυαλὸ ὁ ἄνθρωπος. Ἔτσι θὰ παραδέρνει αἰώνια.

Ζήσιμος Λορεντζάτος, Collectanea, 187, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 2009  

Σάββατο 22 Φεβρουαρίου 2020

ὁ πλησίον καὶ ἡ ἐπανάσταση-γράμμα ἑνὸς ἀναρχικοῦ


Ὁ Ἰταλὸς ἀναρχικὸς Lorenzo Orsetti σκοτώθηκε στὴ Συρία ὅπου μαχόταν μὲ τοὺς Κούρδους κι Ἄραβες συντρόφους τοῦ SDF/YPG/YPJ ἐνάντια στὸν ISIS. Ἀκολουθεῖ ἀποσπασμα τῆς ἐπιστολῆς ποὺ ἄφησε γιὰ νὰ δημοσιευτεῖ μετὰ τὸν θάνατό του.



[…] Ἔτσι ποὺ δὲν πιστεύεις σὲ καμιὰ παραφροσύνη
νὰ δῶ σὲ ποιὰν ἀνάξιά σου ἀνακύκληση θὰ περιδινηθεῖς
σὲ τὶ παλιόχαρτα κάθε καρυδιᾶς καρύδι θὰ ὑποπέσεις
καὶ τὶ ἀγνώριστη μορφὴ καινούργιου εἴδους
μιᾶς χρήσεως θὰ προκύψεις.


Κικὴ Δημουλᾶ, Συζυγικοὶ καβγάδες ἄφθαρτοι



«Γειά σας.

Ἂν διαβάζετε αὐτὴ τὴν στιγμὴ αὐτὸ τὸ μήνυμα εἶναι σημάδι πὼς δὲν εἶμαι πιὰ σὲ αὐτὸν τὸν κόσμο. […] εἶμαι νεκρὸς ἐπειδὴ ἔκανα αὐτὸ ποὺ θεωροῦσα σωστό, ὑπερασπιζόμενος τοὺς πιὸ ἀδύναμους καὶ παραμένοντας πιστὸς στὶς ἰδέες μου γιὰ δικαιοσύνη, ἰσότητα καὶ ἐλευθερία. […]
Σᾶς εὔχομαι τὸ καλύτερο δυνατὸ καὶ ἐλπίζω (ἂν δὲν τὸ ἔχετε ἤδη κάνει πράξη) νὰ ἀποφασίσετε νὰ δώσετε τὴ ζωή σας γιὰ τὸν πλησίον σας, γιατὶ μόνον ἔτσι μπορεῖ νὰ ἀλλάξει ὁ κόσμος. Μόνον νικώντας τὸν ἀτομισμὸ καὶ τὸν ἐγωισμὸ μέσα μας μποροῦμε νὰ κάνουμε τὴ διαφορά. Οἱ καιροὶ εἶναι δύσκολοι, τό ξέρω, ἀλλὰ μὴν ἀφήνεστε στὴν παραίτηση, μὴν ἐγκαταλείπετε τὴν ἐλπίδα· ποτέ! οὔτε γιὰ μιὰ στιγμή.
Ἀκόμα καὶ τότε ποὺ ὅλα μοιάζουν χαμένα καὶ ποὺ οἱ δυστυχίες ποὺ χτυπᾶνε τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὸν κόσμο μας μοιάζουν ἀνυπέρβλητες, ψάξτε νὰ βρεῖτε τὴ δύναμη καὶ νὰ τὴν μεταφέρετε καὶ στοὺς συντρόφους σας.
Εἶναι κυρίως στὶς πιὸ σκοτεινὲς στιγμὲς ποὺ τὸ δικό σας φῶς εἶναι χρήσιμο.
Καὶ νὰ θυμᾶστε πάντα πὼς ʺκάθε καταιγίδα ξεκινάει μὲ μιὰ ἁπλὴ σταγόναʺ. Παλέψτε νὰ εἶστε ἐσεῖς ἐκείνη ἡ σταγόνα.
Σᾶς ἀγαπῶ ὅλους καὶ ἐλπίζω τὰ λόγια μου νὰ βροῦν γόνιμο ἔδαφος σ’ ἐσᾶς.

Serkeftin!

Orso,
Tekoser,
Lorenzo»



Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2020

ὁ δυτικὸς μεσαίωνας καὶ ἡ κληρονομιά του



[…] τὰ γενικὰ χαρακτηριστικὰ τῆς μεσαιωνικῆς ζωῆς εἶναι ὁ λόγος, ὁ νόμος καὶ ἡ τάξη σὲ μιὰ ὀργανικὴ ἀλληλεξάρτηση. Καὶ τὰ τρία εἶναι θεοποιημένα κατὰ κάποιο τρόπο καὶ κατὰ βάση ἀπόλυτα. Ἀπ’ αὐτὸ λοιπὸν τὸ εἶδος τῆς θεοποίησης διόλου δὲν ἀπαλλάχτηκε ὁ νεότερος δυτικὸς πολιτισμός. Καμιὰ σημασία ἴσως δὲν ἔχει ἡ ἀπελευθέρωσή του ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ κηδεμονία. Γιατὶ ἡ ἴδια αὐτὴ θεοποίηση διαμόρφωσε καὶ τὴν ἴδια τὴν ἐκκλησιαστικὴ αὐθεντία καὶ κηδεμονία. Ὅτι τὰ τρία αὐτὰ στοιχεῖα, τὸ λόγο, τὸ νόμο καὶ τὴν τάξη, δὲν τὰ ἐπέβαλε ὡς δικά του ὁ Χριστιανισμός, ἀποδεικνύεται καθαρὰ καὶ ξάστερα ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι δὲν εἶχαν τὴν ἴδια ἐπιβολὴ καὶ κυριαρχία στὸ χριστιανικότατο Βυζάντιο.
Ἐνῶ λοιπὸν ὁ νεότερος δυτικὸς πολιτισμὸς ἀπέκτησε ἄλλους κηδεμόνες καὶ ἄλλα ἀφεντικά, ἐντούτοις τὸ κράτος, τὴν κοινωνία, τὴν ἐξουσία καὶ τὴν οἰκονομία ὀργάνωσε πάνω στὸ λόγο, τὸ νόμο καὶ τὴν τάξη. Ὁ Μεσαίωνας, λόγου χάρη, μέσῳ τοῦ σχολαστικισμοῦ θεοποίησε τὸ λόγο μὲ τὶς γενικὲς ἔννοιες· τὸ ἴδιο ἔκανε καὶ ὁ νεότερος δυτικὸς πολιτισμός, θεοποιώντας τὸ λόγο μέσῳ τῆς ἐπιστήμης. (Ἁπλῶς περιγράφω μιὰ κατάσταση, καὶ δὲν κάνω καμιὰ ἀξιολόγηση). Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ οἱ ἄνθρωποι σχεδὸν ἐγκλωβίστηκαν στὴν τάξη τοῦ Δικαίου καὶ τῆς γραφειοκρατίας. Ἡ κοινωνία καὶ ἡ κοινότητα ἑρμηνεύτηκαν καὶ ὀργανώθηκαν ὀρθολογικά, νομικιστικὰ καὶ σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τῆς ἱεραρχημένης τάξης.  Καὶ ὁ Διαφωτισμὸς μὲ τὴ σειρά του στήριξε ἰδεολογικά, ὑπὲρ τὸ δέον, ἴσως καὶ ὑπὲρ τὸ πρέπον, τὴν ἀνερχόμενη μὲ αὐθάδεια καὶ αὐταρέσκεια ἀστικὴ τάξη, ποὺ κατέβαλλε συνεχεῖς προσπάθειες νὰ κάνει πέρα τὴν ἐξουσία τοῦ κλήρου. Ἀλλὰ ἡ ἔννοια τοῦ πλησίον καὶ τοῦ ἀδελφοῦ, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἀναγνώριση τοῦ ἄλλου στηρίχτηκαν περισσότερο καὶ κατὰ κύριο λόγο στὴν ἠθικολογία καὶ τὸ νομικὸ πνεῦμα. Οἱ μετέπειτα ἀντιδράσεις τῆς φιλοσοφίας πείθουν ἀρκετὰ γιὰ τὴν παραπάνω πραγματικότητα. […]

Νίκου Ἀ. Ματσούκα, Ἱστορία τῆς βυζαντινῆς φιλοσοφίας, Μὲ παράρτημα τὸ σχολαστικισμὸ τοῦ Δυτικοῦ Μεσαίωνα, ἐκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1994   

Σάββατο 8 Φεβρουαρίου 2020

Προτεσταντισμὸς καὶ γένεση τοῦ καπιταλισμοῦ


[…] Μόλις μποῦμε στὸν ἀπόλυτο προορισμό, ἀρχίζει ἡ φρίκη, διότι ὅλοι εἴμαστε ἔνοχοι. Ὅλοι εἴμαστε ὑποψήφιοι νὰ ἀπολεσθοῦμε, χωρὶς νὰ ξέρουμε γιατὶ καλὰ καλά. Τίθεται τὸ ἐρώτημα: Πῶς μποροῦμε νὰ γνωρίζουμε ὅτι εἴμαστε σωσμένοι; Ἁπλὸ εἶναι αὐτό. Θὰ τὸ ξέρουμε, ἂν ἐπιτύχουμε σ’ αὐτὴ τὴ ζωή. Αὐτὸ θὰ σημαίνει ὅτι ἔχουμε τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι λοιπὸν γεννιέται ὁ καπιταλισμός. Εἶναι τὸ σχῆμα ἐξήγησης τοῦ καπιταλισμοῦ ποὺ πρότεινε ὁ Max Weber. Ὁ καπιταλισμὸς γεννιέται μέσα ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία τῶν πολλῶν αὐτῶν, Καλβινιστῶν κυρίως, ἀλλὰ καὶ ἄλλων, νὰ ἀποδείξουν ὅτι ἔχουν συγχωρεθεῖ καὶ ὅτι εἶναι οἱ ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ. Γεννιέται ἔτσι ὁ καπιταλισμὸς στὰ ὅρια καὶ ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ Προτεσταντισμοῦ. […]
Ἡ ἰδεολογικοποίηση αὐτὴ εἶναι ἐπικίνδυνη, διότι παράγει αὐτοβεβαιωμένους ἀνθρώπους ἢ ἐπικίνδυνους. Παράγει ἀκόμη πολιτικοὺς μὲ ὁλοκληρωτικὴ νοοτροπία (βλ. Ἑλλὰς Ἑλλήνων Χριστιανῶν ἢ τοὺς «ἀναγεννημένους Χριστιανοὺς» Ἀμερικανοὺς πολιτικοὺς) ἀπ’ τὴ μία, ἢ καὶ χειρότερα ἀκόμα, παράγει τὴν ἰδεολογία τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ. Ἀπ’ τὴν ἄλλη παράγει τὴ φρίκη τοῦ κοινωνικὰ ἐπιτυχημένου καπιταλιστῆ, ὁ ὁποῖος εἶναι γνήσιο παιδὶ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ τὸ παιδὶ θὰ φτιάξει ὅλες τὶς εὐρωπαϊκὲς αὐτοκρατορίες. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση εἶναι τόσο δύσκολο νὰ στεριώσει σὲ μία βάση ἀληθινὰ πνευματικὴ καὶ αὐθεντικὰ χριστιανική…

π. Νικόλαος Λουδοβῖκος, Ἡ ἱστορία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ἐκδ. Ἱ. Μ. Μ. Βατοπεδίου, 32016