Μετὰ τὴ νίκη τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὅταν ὁ Χριστιανισμὸς ἔγινε κρατικὴ θρησκεία, ἐπῆλθαν σαρωτικὲς ἀλλαγὲς (ποὺ μείωσαν τὸ ἐπίπεδο τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων). Τότε οἱ ζηλωτὲς χριστιανοὶ κατέφυγαν στὴν ἔρημο. Ὅλα ὅμως τὰ κράτη μιμήθηκαν λίγο-πολὺ τὴ Ρώμη· στερεώθηκαν μὲ βία. Ἡ πίστη ἔγινε σχεδὸν ὑποχρεωτική. Ἡ χαρὰ ἀπὸ τὴ συνείδηση ὅτι μὲ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ἀρχίζει ἡ ἐποχὴ ἐλευθέρου κηρύγματος τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἐπισκιάσθηκε σύντομα ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ κράτη χρησιμοποίησαν τὰ μέσα βίας ποὺ εἶχαν στὴ διάθεσή τους γιὰ τὰ πολιτικὰ συμφέροντα· στὴν πραγματικότητα, αὐτὸ ὠφέλησε τὴν κυβερνῶσα τάξη. Παρέμεινε ἡ πυραμίδα ἀνισότητος, τὴν ὁποία ὁ Χριστὸς ἀνέτρεψε μὲ τὴν ἔλευσή Του, καλώντας τοὺς μεγάλους καὶ ἰσχυροὺς στὴ διακονία τῶν μικρῶν καὶ ἀδυνάτων. […]
Ἡ ἐμπαθὴς τάση γιὰ ἐξουσία, γιὰ τὴν κυριαρχία πάνω στοὺς ἀδελφούς, παραμορφώνει τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο, τὸν κάνει προσκυνητὴ τοῦ πειραστῆ […].
Ὁ ἄνθρωπος ἔγινε δοῦλος τῶν κρατῶν ποὺ ὁ ἴδιος δημιούργησε, τῆς ἐπιστήμης ποὺ εἶναι πάντοτε πολὺ σχετική, τῶν ἀφηρημένων φιλοσοφιῶν καὶ ἰδεολογιῶν του· καὶ τὸ χειρότερο ἀκόμη, τῶν μηχανῶν ποὺ ὁ ἴδιος ἐφεῦρε. Ἐγκαταλείποντας τὸν Θεό, ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος δημιουργεῖ ἐχθρούς· ὁ πρῶτος ἀπὸ αὐτοὺς εἶναι τὸ κράτος. Καὶ διέξοδος ἀπὸ αὐτὸ δὲν ὑπάρχει· ὅσο περισσότερο ὀργανώνεται καὶ ἐνισχύεται ἡ κρατικὴ μηχανή, τόσο γρηγορότερα καὶ ἀγριότερα γίνεται ἡ διαδικασία τῆς ἀποπροσωποποίησης τῶν ἀνθρώπων. Ἐξαιτίας αὐτοῦ μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς καθίσταται ἄβολος γιὰ τὸ ἀπρόσωπο κράτος.
Ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Ἀθωνίτου, Τὸ μυστήριο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, Ἱ. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2020
