ἡ ἐρωτικὴ ἀντίδοση τῆς γνώσης

Γιῶργος Κόρδης

[…] Τὸ νὰ «γνωρίζω» κάποιον στὴ γλῶσσα τοῦ κόσμου σημαίνει νὰ κατέχω πληροφορίες γιὰ τὸ πρόσωπό του, τὸ νὰ «γνωρίζω» κάποιον ὅμως στὴ γλῶσσα τῆς Ἐκκλησίας σημαίνει νὰ μετέχω στὴν ὕπαρξή του. Ὅταν ἐκκλησιάζομαι, ἀρνοῦμαι τὴ θρησκευτικὴ ἀτομικότητά μου, ἐπιθυμώντας μαζὶ μὲ τοὺς ἀδελφούς μου νὰ συναπαρτίσω τὴν Ἐκκλησία. Στὴν πορεία πρὸς ἐκκλησιασμὸ ἡ ἐπιθυμία γνώσης τοῦ Θεοῦ καρδιοχτυπᾶ, ἀκριβῶς γιατὶ εἴμαστε ἤδη γνωσμένοι ἀπ’ Αὐτόν. Μᾶς ἔχει «γνωρίσει», γιατὶ μᾶς ἔχει προσλάβει, μᾶς ἔχει ντυθεῖ, ἔχει σαρκωθεῖ. Κοινωνοῦμε τὴ σάρκα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Θεοῦ μπολιαζόμενοι στὸ Σῶμα Του, στὸ ὁποῖο Σῶμα συνυπάρχει ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος καὶ ὄντες ξεχωριστοὶ γινόμαστε ταυτόχρονα οικεῖοι μὲ ὅλους. Καθόλου τυχαῖο ὅτι τὸ ρῆμα «γνωρίζω» χρησιμοποιεῖται στὴν ἐκκλησιαστικὴ γραμματεία ἀλλὰ καὶ στὰ Βιβλικὰ κείμενα μὲ τὴν ἴδια ὑπαρκτικὴ νοηματοδότηση, γιὰ νὰ περιγράψει τὴν ἐρωτικὴ ἀντίδοση τῶν σωμάτων, τὴ διεισδυτικὴ πορεία τοῦ ἔρωτα στὴν ὕπαρξη τοῦ ἄλλου, τὴ θυσιαστικὴ κένωση τοῦ ἀγαπῶντος γιὰ πρόσληψη τοῦ ἐρωμένου. Μετέχοντας στὴ μία σάρκα τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ὁ κάθε «ἄλλος» γίνεται σάρκα μας, δηλαδὴ γνώριμός μας, δίχως νὰ παύει νὰ εἶναι ὁ «ἄλλος». […]

π. Βασιλείου Χριστοδούλου, Συναπάντημα στὴ δύση, ψηλαφώντας τὸν Χριστὸ στὴν ἁπλότητα καὶ δίψα μιᾶς ἱερατικῆς ζωῆς, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2017  

ὁ ἑαυτὸς καὶ τὸ εἴδωλο τῆς δύναμης

[…] Σὲ τελευταία ἀνάλυση, ὁ Θεὸς μᾶς δείχνει τὴν ἀγάπη Του, μὴ ἐπιτρέποντάς μας νὰ εἴμαστε ἐπιτυχημένοι. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μᾶς θέλει ἐλεύθερους ἀπὸ κάθε εἴδωλο. Ἀκόμη καὶ ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ γίνει εἴδωλό μας, ἀλλὰ τὸ χειρότερο εἴδωλο ἀπ’ ὅλα εἶναι ὁ ἑαυτός μας. […]

Στὴν πραγματικότητα, ἡ θρησκεία ἀπὸ μόνη της εἶναι φαινόμενο ἐπικίνδυνο. Μπορεῖ νὰ γίνει ἀκόμη καὶ δικαιολογία γιὰ διάπραξη ἀδικημάτων, μπορεῖ νὰ ἀποτελέσει ἄλλοθι γιὰ τὴν ἀπιστία, νὰ γίνει ὑποκατάστατο τῆς θυσιαστικῆς σταυροαναστάσιμης ἀγάπης. Αὐτὸ εἶναι δυνατὸν νὰ γίνει, ἐπειδὴ ὁ ἄνθρωπος, μὲ τὶς μεγάλες ἀβύσσους ποὺ κρύβονται μέσα του, μπορεῖ νὰ στραφεῖ στὸν ἑαυτό του καὶ νὰ τὸν δεῖ ὡς τέλος καὶ σκοπὸ τῆς ζωῆς του. Ἐνεργώντας ὅμως ἔτσι θὰ χάσει τὴν ἀλήθεια τοῦ ἀγαπῶντος καὶ πάσχοντος σταυροαναστασίμου Θεοῦ.

Μποροῦμε νὰ ἀντικαταστήσουμε τὸν Χριστὸ στὴν καθημερινή μας ζωή, ὅπως μποροῦμε νὰ ἀντικαταστήσουμε τὸν Θεὸ μὲ πολλοὺς ἄλλους «θεούς». Ἡ ἐσχατολογική, ὅμως, ἐμπειρία μας εἶναι πὼς ἡ Μαρία στὸ Εὐαγγέλιο εἶχε δίκιο: μόνο ἕνα πράγμα χρειάζεται (Λουκ. 10, 42) γιὰ νὰ βιώσει κάποιος τὸν Χριστὸ καὶ αὐτὸ εἶναι νὰ Τὸν ἀκολουθήσει, ὅπως Τὸν ἀκολούθησαν οἱ μάρτυρες στὸ βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως (Ἀποκ. 14, 4). Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι μένουμε ἀπόμακροι καὶ ἀπαθεῖς ἀπέναντι στὴν Ἱστορία. Δὲν σημαίνει νωθρότητα, σημαίνει προσδοκία (ἀποκαραδοκία, Ρωμ. 8, 19). Μιὰ προσδοκία συνεχοῦς σταυροφορίας - ὄχι μὲ τὴ δύναμη, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀδυναμία ποὺ χαρίζει ὁ Θεός. […]

Ἀθανασίου Γιέφτιτς, Χριστὸς ἡ χώρα τῶν ζώντων, ἐκδ. Ἴνδικτος, Ἀθῆναι 2007

ἐπιστήμη - ἐνστάσεις καὶ ὅρια

[…] Οἱ γνώσεις καὶ οἱ προσδοκίες μας, γιὰ τὸ τὶ εἶναι πιθανὸ νὰ δοῦμε, ἐπηρεάζουν αὐτὸ ποὺ βλέπουμε στὴν πραγματικότητα. […] Ἡ ὀπτικὴ ἐμπειρία, ὅπως τονίζει ἡ αἰτιακὴ ρεαλιστικὴ θεωρία τῆς ἀντίληψης, δὲν μπορεῖ νὰ διαχωριστεῖ ἀπὸ τὶς πεποιθήσεις μας σχετικὰ μὲ αὐτὸ ποὺ βλέπουμε. […]

Ὁ ἐπιστήμονας πρέπει νὰ ἐκφράσει συγκεκριμένες παρατηρήσεις μὲ γλωσσικοὺς ὅρους. Ὅμως, ἡ γλῶσσα ποὺ χρησιμοποιεῖ γιὰ νὰ ἐκφράσει τὶς παρατηρήσεις του, περιέχει πάντα κάποιες θεωρητικὲς παραδοχές. Δὲν ὑπάρχει ἀπολύτως οὐδέτερη δήλωση παρατήρησης. Οἱ δηλώσεις παρατήρησης εἶναι «ἐπιφορτισμένες μὲ θεωρία». […]

Οἱ ἐπιστήμονες ἀναζητοῦν γενικὲς ἐξηγήσεις. Ἀναζητοῦν γενικεύσεις ὑπὸ τὴ μορφὴ νόμων, οἱ ὁποῖοι θὰ ἰσχύουν σὲ πολλὲς καὶ διάφορες περιστάσεις. Ὅμως, ὁ ἐπιστημονισμὸς γιὰ νὰ καταλάβει, γιὰ παράδειγμα, τὴ συγκεκριμένη σχέση ἀνάμεσα σὲ δύο ἀνθρώπους μὲ τοὺς ὅρους τῶν φυσιολογικῶν ἀντιδράσεων, τῆς γενετικῆς κληρονομικότητας, τῶν ἐξαρτημένων ἀνακλαστικῶν τους ἀπὸ τὴν παιδική τους ἡλικία κ.λ.π., μολονότι μπορεῖ νὰ δώσει τὴν ἀκριβῆ εἰκόνα της, παραλείπει τὴ βιωθεῖσα ἐμπειρία τοῦ ὅτι ἐρωτεύτηκαν (ἢ ξε-ἐρωτεύτηκαν) – κάτι γιὰ τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ μιλήσει ἕνας ποιητὴς ἢ ἕνας μυθιστοριογράφος πιὸ εὔκολα ἀπ’ ὅ,τι ἕνας πειραματικὸς ψυχολόγος. Ὁμοίως, ἐκεῖνοι, ποὺ προσπαθοῦν νὰ κατανοήσουν ἕνα μουσικὸ κομμάτι ὡς ἀκροατές, δὲν χρειάζονται συνήθως τὶς περίπλοκες ἀναλύσεις τῆς ἁρμονίας ἀπὸ τὸ μουσικολόγο ἢ τὴν περιγραφὴ τῆς ἀκοῆς ἀπὸ τὸ φυσιολόγο γιὰ νὰ ἐκτιμήσουν τὴ μουσική. Οἱ ἐπιστημονικὲς ἐξηγήσεις εἶναι χρήσιμες ἀλλὰ δὲν εἶναι τὸ πᾶν. Ἡ κύρια ἔνσταση πρὸς τὸν ἐπιστημονισμὸ εἶναι ὅτι ὑπερεκτιμάει τὴν ἐπιστημονικὴ ἐξήγηση.

Niegel Warburton, Φιλοσοφία - τὰ βασικά, μτφρ. Δέσποινα Ρισσάκη, ἐκδ. Ἀρσενίδη  

ἀναρχικοὶ γιὰ τὴν πατρίδα

Τάσος Μαντζαβίνος - Ἄντρας ἰσορροπώντας στὸ κακὸ

[…] σὲ ἔκθεση τοῦ Ἀναρχικοῦ Συνδέσμου τῆς Ἀθήνας πρὸς τὸ Διεθνὲς Ἐπαναστατικὸ Συνέδριο, ποὺ ἔγινε στὸ Παρίσι τὸ 1900, μεταξὺ τῶν ἄλλων ἀναφέρεται  στὴ δράση τοῦ Γάλλου ὀπαδοῦ τοῦ Μπλανκί, Φλουράνς, γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Κρήτης ἀπὸ τοὺς Τούρκους. […]

Ὅπως διαβάζουμε στὴν ἰστοσελίδα www.apatris.gr : «Ἡ μόνη συνιστῶσα τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀριστερᾶς (μὲ τὴν εὐρεία ἔννοια τῆς λέξης…) ποὺ τάχθηκε ἐξαρχῆς μὲ τὸ μέρος τῶν Κρητῶν ἦταν οἱ ἀναρχικοί. Ὁ λόγος ἦταν ὅτι, σύμφωνα μὲ τὴ δική τους ἀντίληψη, κάθε ἐξέγερση τῶν καταπιεσμένων ἀνθρώπων ἐνάντια στὸ ζυγό τους ἦταν καταρχὴν γεγονὸς θετικὸ καὶ ἄξιο ὑποστήριξης». Ἡ ὑποστήριξή τους δὲν περιορίστηκε σὲ θεωρητικὸ ἐπίπεδο, ἀλλὰ «ἦταν σὲ θέση νὰ ὀργανώνουν ἐπιτροπὴ οἰκονομικῆς ἐνίσχυσης τοῦ κρητικοῦ ἀγώνα, νὰ κινοῦν καμπάνιες πίεσης καὶ προώθησης τῶν αἰτημάτων του, κι ἀκόμα νὰ στέλνουν ἐθελοντὲς νὰ ἀγωνιστοῦν στὸ πλευρὸ τῶν Κρητῶν, στὴ βάση τῆς ἔμπρακτης ἀλληλεγγύης». Εἶναι ἐνδιαφέρον νὰ τονιστεῖ ὅτι ἡ κρητικὴ ἐπανάσταση τοῦ 1866 ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἀντίθεση τῶν Τούρκων στὴ διανομὴ τῶν μισῶν ἐσόδων τῶν μοναστηριῶν γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῶν ἑλληνικῶν σχολείων. Στὴν ἴδια ἰστοσελίδα διαβάζουμε ὅτι, στὸ συλλαλητήριο ποὺ ὀργάνωσε ὁ Φλουρὰνς στὴν Ἀθήνα γιὰ τὴν Ἕνωση μὲ τὴν Κρήτη, ἀντιτάχθηκε ἡ μοναρχία διότι «δὲν συμμεριζόταν τοὺς πόθους τῶν ἐπαναστατῶν γιὰ ἕνωση, μὴ θέλοντας νὰ μπλεχτεῖ ξανά, μετὰ τὸ 1821, σὲ πόλεμο μὲ τὴν ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία». Ὅμως στὴ συνέχεια «ὁ Φλουράνς, μόλις ἀφέθηκε ἐλεύθερος, κατέβηκε στὴν Κρήτη κι ἐντάχθηκε ἀμέσως στοὺς κύκλους τῶν ἐπαναστατῶν, τοὺς ὁποίους ἤδη εἶχαν συνδράμει κι ἄλλοι Εὐρωπαῖοι σοσιαλιστὲς καὶ ἀναρχικοὶ ἀπὸ διάφορες χῶρες, μαζὶ μὲ 100 περίπου Πατρινοὺς ἐθελοντές.» […]

Στὴ Γαλλία ὁ Φλουρὰνς συνέχισε ἀσυμβίβαστος τὸν ἀγώνα του ὑπὲρ τῶν προλετάριων καὶ γενικότερα τῶν καταπιεσμένων, μὲ ἀποκορύφωμα τὴν ἐνεργὸ συμμετοχή του στὴν περίφημη Κομμούνα τοῦ Παρισιοῦ (Μάρτιος-Μάιος 1871). Σ’ αὐτὴν ἐξελέγη ἀπὸ τὸ λαὸ μέλος τῆς «Ἐπαναστατικῆς Ἐπιτροπῆς» καὶ τοποθετήθηκε στρατηγός. […]

Στὸν ἀτυχῆ γιὰ τὴν Ἑλλάδα πόλεμο τοῦ 1897, στὸ πλευρὸ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, ποὺ ἀγωνιζόταν γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση ἀπὸ τὸν Ὀθωμανὸ δυνάστη, πολέμησαν ἀναρχικοὶ καὶ ριζοσπάστες: «Ὑπολογίζεται ὅτι ὁ ἀριθμός τους ἔφτασε τοὺς 1.000-1.500 ἐθελοντές, ποὺ πῆραν μέρος στὶς μάχες τῆς Θεσσαλίας (Δομοκὸς) καὶ τῆς Ἠπείρου, ἐνταγμένοι στὸν ἑλληνικὸ στρατὸ ὑπὸ μορφὴ τριῶν σωμάτων: ἕνα οἱ πολυπληθέστεροι γαριβαλδινοί, ἕνα ἡ Φάλαγγα τῶν Φιλελλήνων, ποὺ ἀποτελοῦνταν ἀπὸ τὴ λεγεώνα τῶν μαυροντυμένων ἀναρχικῶν τοῦ Ἀμιλκάρε Τσιπριάνι, κι ἕνα μὲ τὴ συμμετοχὴ ἀναρχικῶν καὶ σοσιαλιστῶν ὑπὸ τὸν συνταγματάρχη Μπερτέ». […]

Σπύρου Κουτρούλη, Ἀναρχικοὶ γιὰ τὴν πατρίδα, ἐφ. Ρήξη. ἀρ. φ. 74, 7-5-2011