Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2021

Ὁ χριστιανικὸς ἀναρχισμὸς τοῦ Λ. Τολστόι



"Ἡ ἀγάπη εἶναι Θεὸς καὶ ὅταν ἐσὺ πεθαίνεις αὐτὸ γίνεται γιατὶ ἕνα μόριο ἀγάπης ἐπιστρέφει στὴ γενικὴ καὶ αἰώνια πηγή."

  […] Ὅλες οἱ ὑποχρεώσεις πρὸς τὸ κράτος εἶναι ἐνάντια στὴ συνείδηση τοῦ Χριστιανοῦ - ὁ ὄρκος ὑποτέλειας, οἱ φόροι, οἱ νομικὲς διαδικασίες, ἡ στρατιωτικὴ θητεία. Καὶ ὅλη ἡ κυβερνητικὴ ἰσχὺς στηρίζεται πάνω στὶς ὑποχρεώσεις αὐτές. […]

Θὰ ἔρθει καιρός -ἤδη πλησιάζει- ποὺ οἱ χριστιανικὲς ἀρχὲς τῆς ἰσότητας καὶ τῆς ἀδελφοσύνης, τῆς κοινοκτημοσύνης, τῆς μὴ ἀντίστασης στὸ κακὸ μὲ βία, θὰ φανοῦν τόσο ἁπλὲς καὶ φυσικὲς ὅσο μᾶς φαίνονται σήμερα οἱ ἀρχὲς τῆς οἰκογένειας καὶ τῆς κοινωνικῆς ζωῆς. […]

Ὁ σημερινὸς ἐργάτης δὲν θὰ ἔπαυε νὰ ὑποφέρει ἀκόμα καὶ ἂν τὸ φορτίο του ἦταν κατὰ πολὺ ἐλαφρύτερο ἀπὸ αὐτὸ τοῦ σκλάβου στὴν ἀρχαιότητα, ἀκόμα καὶ ἂν κατοχύρωνε ὀκτὼ ὧρες ἐργασίας ἡμερησίως καὶ ἕνα μεροκάματο τριῶν δολαρίων. Γιατὶ ἐργάζεται γιὰ τὴν κατασκευὴ ἀγαθῶν, ποὺ δὲν θὰ ἀπολαύσει, βρισκόμενος ἐκεῖ παρὰ τὴ θέλησή του, χωρὶς ἴδιον συμφέρον, ἀλλὰ λόγῳ (οἰκονομικῆς) ἀνάγκης γιὰ νὰ ἱκανοποιήσει τὶς ἐπιθυμίες ἀνθρώπων ποὺ ζοῦν μὲς στὴ χλιδή, γιὰ νὰ αὐξήσει τὸ κέρδος ἑνός, καὶ μόνο, πλούσιου ἀνθρώπου, τοῦ ἰδιοκτήτη τοῦ ἐργοστασίου ἢ τοῦ ἐργαστηρίου. Καὶ ξέρει καλὰ πὼς ὅλα αὐτὰ λαμβάνουν χώρα σὲ ἕναν κόσμο ποὺ τὸ ὅτι ὁ πλοῦτος παράγεται ἀπὸ τὴν ἐργασία καὶ τὸ ὅτι νὰ βγάζεις κέρδος ἀπὸ τὴν ἐργασία τῶν ἄλλων εἶναι ἀνήθικο, ἀνέντιμο καὶ παράνομο, ἀπτελοῦν ἀναγνωρισμένες ἐπιστημονικὲς ἀρχές. […]


(
The Kingdom of Lord is within you, μτφρ. Χρίστος Ἡλιόπουλος)

Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2021

Χριστιανισμὸς καὶ Σοσιαλισμὸς

 


[…] (Κανένας ἄθεος, ποὺ ἀρνιόταν τὴ θεία καταγωγὴ τοῦ Χριστοῦ, δὲν ἀρνιόταν ὅτι Αὐτὸς εἶναι τὸ ἰδανικὸ τῆς ἀνθρωπότητας. Τελευταία λέξη εἶναι ὁ Ρενάν. Αὐτὸ εἶναι σημαντικό).

Σὲ τὶ συνίσταται ὁ νόμος τοῦ ἰδανικοῦ αὐτοῦ; Στὴν ἐπιστροφὴ στὴν ἀμεσότητα, στὴν κοινότητα, ἀλλὰ ἐπιστροφὴ ἐλεύθερη, καὶ μάλιστα ὄχι κατὰ τὴ θέληση, ὄχι κατὰ τὴ λογική, ὄχι κατὰ τὴ γνώση, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἄμεση, φοβερὰ δυνατή, ἀήττητη αἴσθηση ὅτι τοῦτο εἶναι ἐξαιρετικὰ καλό.

Καί -περίεργο πρᾶγμα!- ὁ ἄνθρωπος ἐπιστρέφει στὴν κοινὴ καὶ ἄμεση ζωή, ἄρα στὴ φυσικὴ κατάσταση. Πῶς ὅμως; Ὄχι ἀνταγωνιστικὰ ἀλλά, ἀντιθέτως, κατ’ ἐξοχὴν ἑκούσια, ἠθελημένα καὶ συνειδητά. Εἶναι φανερὸ ὅτι αὐτὴ ἡ ὕψιστη αὐτεξουσιότητα εἶναι ταυτόχρονα καὶ ἡ ὕψιστη αὐταπάρνηση, ἡ ἀπάρνηση τοῦ ἰδίου θελήματος. Σ’ αὐτὸ ἔγκειται τὸ θέλημά μου, στὸ νὰ μὴν ἔχω θέλημα, γιατὶ τὸ ἰδανικὸ εἶναι πανέμορφο.

Σὲ τὶ ἔγκειται ὅμως τὸ ἰδανικό; Στὸ νὰ φθάσεις στὴν ἀνώτερη καὶ πλήρη δυνατότητα ἐπιγνώσεως καὶ ἀναπτύξεως, στὴν πλήρη γνώση τοῦ δικοῦ σου ἐγώ, καὶ τότε νὰ τὸ προσφέρεις αὐτὸ ἐθελοντικὰ σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.

[…] ὁ σοσιαλιστὴς οὔτε μπορεῖ νὰ φανταστεῖ πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ δώσει κανεὶς ἑκούσια τὸν ἑαυτό του γιὰ ὅλους τοὺς ἄλλος. Κατὰ τὸ σοσιαλιστὴ αὐτὸ εἶναι ἀνήθικο. Ἐνῶ ἐὰν γίνει γιὰ κάποιο μισθό, γιὰ κάποια ἀνταμοιβή -ἔ, αὐτὸ εἶναι δυνατό, αὐτὸ εἶναι ἠθικό. Καὶ ὅμως, ὅλο τὸ πρᾶγμα, ὅλη ἡ ἄπειρη ἀξία τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἡ ὑπεροχὴ ἔναντι τοῦ σοσιαλισμοῦ σ’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἔγκειται, στὸ ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς (τὸ ἰδανικό) δίδοντάς τα ὅλα δὲν ζητᾶ τίποτε γιὰ τὸν ἑαυτό του.

Ἐπὶ πλέον: αὐτὸς (ὁ Χρισταινὸς) εἶναι κατὰ τῆς ἰδέας τοῦ μισθοῦ καὶ τῆς ἀνταμοιβῆς, τὴ θεωρεῖ κάτι ἀνόητο καὶ ἄσκοπο. […]

Ὅλη ἡ μέλλουσα βάση καὶ τὸ μέτρο (norma) τῆς κοινωνικῆς μυρμηγκοφωλιᾶς ὁ σοσιαλισμὸς τὴν τοποθετεῖ στὸν σκοπὸ ἐτοῦτο: στὴ γεμάτη γαστέρα. […]

Ὁ σοσιαλισμὸς εἶναι ἡ ἀνώτερη, ἡ ἔσχατη, μέχρι τελειότητας ἀνάπτυξη τοῦ ἀτόμου, καὶ δὲν εἶναι τὸ μέτρο. Εἶναι ἡ ἐνσυνείδητη ἀνάπτυξη τῶν μεμονωμένων ἀτόμων στὸν ὕψιστο βαθμό· εἶναι ἀκόμη ἡ ἀπόλυτη ἕνωση ἐν ὀνόματι τῆς ὀμορφιᾶς τοῦ ἰδανικοῦ! Πρέπει ὅμως νὰ φθάσει στὴν πεποίθηση –τόσο τὴ λογικὴ καὶ τὴν αἰσθητή, δηλαδὴ τὴν ἀμεσώτατη ὁλόκληρου τοῦ ἀνθρώπου- ὅτι ἡ ὕψιστη χρήση τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι νὰ τὸν θυσιάσουμε. […]

 

Φ. Ντοστογιέφκσυ, Χριστιανισμὸς καὶ Σοσιαλισμός, μτφρ. ἱερομ. Ἀθανάσιος Γιέβτιτς, περ. Σύναξη, τ. 9 (1984)

 

Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου 2021

«ἤμουνα κομμουνιστὴς καὶ παράλληλα ἕνας χριστιανὸς»

 


   […] τὰ ὑπέροχα λόγια αὐτοῦ τοῦ μεγάλου Ἕλληνα δημιουργοῦ, τοῦ Δαμασκηνοῦ, μᾶς ξαναθυμίζουν ὅτι «τὰ πάντα ματαιότης». Μᾶς δίνουν τὸ μέτρο τῶν ἀνθρωπίνων δυνατοτήτων μας. Δηλαδή, κάθε φορὰ ποὺ ὁ ἄνθρωπος ξεπέρασε τὸ μέτρο καὶ νόμιζε ὅτι μπορεῖ νὰ γίνει θεός. Γιατὶ μόνο ὁ Θεὸς ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἀποσπᾶ ζωή, γιατὶ αὐτὸς τὴ δίνει κι αὐτὸς τὴν παίρνει. Ἀλλὰ ὅποιος τολμάει νὰ μιμηθεῖ τὸ Θεό, καταγράφεται στὰ μαῦρα κατάστιχα τῆς ἀνθρώπινης συνείδησης, τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας. […]

Ἤμουνα ἕνας ἀντιστασιακός, ἤμουνα ἕνας κομμουνιστὴς ἐκείνη τὴν ἐποχὴ καὶ παράλληλα ἤμουν ἕνας χριστιανός, ἕνας ἄνθρωπος ποὺ πίστευε στὴν Ὀρθοδοξία καὶ ποὺ πίστευε καὶ πιστεύει στὴ συνέχεια τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους. Κι ἕνας μεγάλος σταθμὸς εἶναι βέβαια καὶ τὸ Βυζάντιο, ὅπου ὄχι μόνο διατήρησε τὸ ἑλληνικὸ μέλος ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπεξεργάστηκε κι ἀπὸ ’κεῖ τὸ πέρασε στὰ ἀκριτικὰ καὶ στὰ δημοτικά μας τραγούδια κι ἔτσι μπόρεσε νὰ διατηρηθεῖ ἡ ἐθνικὴ καὶ πολιτιστική μας ταυτότητα. […]

Ἐγὼ ἤθελα νὰ ἀποδείξω καὶ ὡς συνθέτης συμφωνικῆς μουσικῆς εἴτε ἤμουνα στὴν παρανομία, εἴτε ἤμουν στὴν Μακρόνησο, εἴτε ἤμουν στὴν Ἰκαρία, εἴτε ἤμουν στὸ Παρίσι αὐτὴ ἡ λατρεία ποὺ εἶχα πρὸς τὴν ἑλληνικὴ τέχνη, τὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα. Δὲν τὴν ἀντιμετώπιζα σὰν ἕνας ἀρχαιόπληκτος, ὅπου ἤθελα τάχα νὰ πιαστῶ ἀπ’ αὐτὴν γιὰ νὰ ἀποδείξω ἀνύπαρκτες ἀξίες.

[…] νά ’μαστε περήφανοι γιὰ τὴ γενιά μας, γιὰ τὴν πατρίδα μας, γιὰ τὸ ἔθνος μας, γι’ αὐτὸ τὸ καταπληκτικὸ κατασκεύασμα, γι’ αὐτὸ τὸ πάντρεμα τῆς οὐσίας τῆς ἑλληνικότητας μὲ τὴν οὐσία τῆς χριστιανικότητας ποὺ γίνεται Ὀρθοδοξία. Δὲν ξέρουμε τὶ σημαίνει αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. […]

 

ἐφημ. Χριστιανική, 5-4-2007, ἀρ. φ. 748 (1061)