Κυριακή 23 Μαΐου 2021

ζόφος φωτὸς



    […] γιὰ τὸν βυζαντινὸ Χριστιανό, ὁ ζόφος τῆς γνώσης δὲν ἀφαιρεῖ τὸ ἐκθαμβωτικὸ χρυσὸ πού, στὶς εἰκόνες, περιβάλλει τὴν ὕπαρξη (μορφὴ τοῦ ἁγίου). Ὁ ζόφος κατὰ τὸν βυζαντινὸ ἄνθρωπο ὑπερβαίνεται καὶ ἀπὸ τὸν ἔρωτα τοῦ θείου.

Ἕνα ταξίδι στὸ ζόφο καὶ τὸ ἄρρητο εἶναι καὶ ἡ ταινία Σολάρις τοῦ Ἀντρέι Ταρκόφσκυ, ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα κινηματογραφικὰ ἀριστουργήματα. Παρ’ ὅλο ποὺ ἐδῶ ἀναπτύσσεται μιὰ θεματικὴ ποὺ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἐπιθυμία, τὴν ἐνοχή, τὴν ἐργασία τοῦ πένθους, τὸ αἴσθημα ἀπώλειας, τὶς τύψεις, ἡ ταινία ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὴν ψυχαναλυτικὴ λογική. Ἡ καίρια διαφορά, ἐδῶ, εἶναι ἕνα ἐντυπωσιακὸ αἴσθημα περὶ ὡραιότητας, τὸ ὁποῖο ἐκφράζεται μὲ δυναμικὸ τρόπο. Γυρισμένη μετὰ τό, μεσαιωνικῆς θεματικῆς, φὶλμ τοῦ Ταρκόφσκυ, Ἀντρέι Ρουμπλιὼφ (1966), ἡ παροῦσα ταινία μοιάζει νὰ ὑπακούει στὴν ἴδια γραμμὴ ἐπεξεργασίας τῶν θεμάτων ποὺ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὴν ὑπερβατικὴ ὀμορφιὰ σὲ ἕνα κόσμο ποὺ μαστίζεται ἀπὸ τὶς κακὲς παρασυνέπειες τῆς ἀτομικῆς δράσης. Σὲ κάθε περίπτωση, ὁ ἔρωτας, ἐδῶ, δὲν μετατρέπεται σὲ φετιχισμό.

Ὁ Ταρκόφσκυ παραπέμπει σὲ μιὰ ὡραιότητα ποὺ δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα κάποιας καλλιτεχνικῆς πρακτικῆς ἀλλὰ βρίσκεται, ἤδη, στὶς ψυχὲς τόσο τοῦ δημιουργοῦ ὅσο καὶ τοῦ θεατῆ. Ὁ ἐλεγειακὸς τόνος τῆς ταινίας δὲν θέτει ἐν ἀμφιβόλῳ τὴν ὕπαρξη αὐτῆς τῆς ὡραιότητας ἐν γένει. […] 

 


Γεώργιος Ἀραμπατζῆς, Αἰσθητικὸς βυζαντινισμός, Ἡ νεωτερικὴ αἰσθητικὴ θέσμιση τοῦ βυζαντινοῦ κόσμου, Ἰνστιτοῦτο τοῦ βιβλίου-Καρδαμίτσα, Ἀθήνα 2018

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου