ρῆγμα καὶ διάλογος

 

    Μόνο στὴν περίπτωση ποὺ τὸ μεμονωμένο ἄτομο ἀναγνωρίσει τὸν ἄλλον σ’ ὅλη τὴν ἑτερότητά του, ὡς τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του, ὡς τὸν ἄνθρωπο, καὶ ἐφ’ ὅσον μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ βρεῖ τὴν πρόσβαση πρὸς τὸν ἄλλο, θὰ ἔχει διασπάσει καὶ τὴν δική του μοναξιὰ σὲ μιὰ συνάντηση ποὺ δὲν εἶναι εὔκολη καὶ ποὺ μεταμορφώνει.

Εἶναι προφανές, ὅτι κάτι τέτοιο μπορεῖ νὰ προκύψει μόνο ἀπὸ ἕνα συγκλονισμὸ τοῦ προσώπου ὡς προσώπου. Στὸν ἀτομικισμὸ τὸ πρόσωπο, ἐξαιτίας τοῦ ἀποκλειστικὰ φανταστικοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖο ὑπερνικᾶ τὴν βασική του κατάσταση, ἔχει πληγεῖ ἀπὸ τὴν καίρια βλάβη τῆς πλασματικότητας, ὅσο κι ἂν νομίζει ἢ πασχίζει νὰ νομίζει ὅτι διασώζει τὴν παρουσία του ως πρόσωπο μέσα στο Εἶναι· στὸν κολλεκτιβισμὸ ἐγκαταλείπει τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτό, ἐφ’ ὅσον παραιτεῖται ἀπὸ τὴν ἀμεσότητα τῆς προσωπικῆς ἀπόφασης καὶ υπευθυνότητας. Καὶ στὶς δύο περιπτώσεις εἶναι τὸ πρόσωπο ἀνίκανο νὰ πραγματοποιήσει τὸ ρῆγμα πρὸς τὸν ἄλλο: μόνο μεταξὺ γνησίων προσώπων ὑφίσταται γνήσια σκέψη.

[…] Θὰ μπορέσουμε ἴσως νὰ δώσουμε ἀπάντηση στὴν ἐρώτηση «τὶ εἶναι ὁ ἄνθρωπος», ἂν μάθουμε νὰ τὸν ἀντιλαμβανόμαστε ὡς ὄν, τοῦ ὁποίου ἡ διαλογικὴ διάσταση, ἡ ἀμοιβαία παρουσία μέσα στὴν ἑνότητα τῶν δύο προσώπων, συνιστᾶ τὴν περιοχὴ ὅπου ἑκάστοτε πραγματώνεται καὶ γίνεται συνειδητὴ «ἡ συνάντηση τοῦ Ἑνὸς μὲ τὸν Ἄλλο.

 

Martin Buber, Τὸ πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου, μτφρ. Χαράλαμπος Ἀποστολόπουλος, ἐκδ. Γνώση, Ἀθήνα 1987