φορώντας τὴ δικαιοσύνη

 

Δὲν ἔφαγες τὸ ψωμί σου μόνος ἀλλὰ μὲ ἀφθονία μετέδωσες ἀπὸ αὐτὸ στὰ ὀρφανὰ καὶ τὰ φρόντισες ἀπὸ μικρὰ ὡς πατέρας καὶ ἀπὸ τὴ βρεφικὴ ἡλικία τους τὰ ὁδήγησες στὴ δικαιοσύνη. Δὲν προσπέρασες γυμνοὺς ποὺ πεθαίνουν χωρὶς νὰ τοὺς ντύσεις. Ὅλοι οἱ ἀδύναμοι σὲ εὐλόγησαν, γιατὶ τοὺς ὤμους τους ζέστανες μὲ τὸ μαλλὶ τῶν ἀμνῶν σου. Δὲν ἔθαψες τὸν πλοῦτο σου στὸ χῶμα γιὰ τὴν ἀτομική σου ἀπόλαυση, ἀλλὰ τὸν ἔστειλες στὸν οὐρανὸ ὡς προάγγελο γιὰ νὰ ἑτοιμάσει τὴν ψυχή σου. Δὲν ἐξαπατήθηκες ὥστε νὰ προσκολληθεῖ ἡ καρδιά σου ἀπὸ τὸν πλοῦτο ποὺ φθείρεται καὶ παρέρχεται. […] Δὲν ἅπλωσες τὰ χέρια σου σὲ δῶρα ἄδικα, ἔσωσες τὸν φτωχὸ ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ ἐκμεταλλευτῆ του καὶ ἔκλαψες γιὰ κάθε ἀδύνατο καὶ στέναξες βλέποντας ἄνθρωπο ἐνδεῆ. Βοήθησες ὀρφανὰ ποὺ δὲν εἶχαν βοηθό, στόματα χηρῶν σὲ εὐλόγησαν. Ἐνδύθηκες τὴ δικαιοσύνη καὶ φόρεσες τὴ δίκαιη κρίση σὰν ροῦχο. Ἔγινες τὸ μάτι τῶν τυφλῶν, τὸ πόδι τῶν χωλῶν καὶ ὁ πατέρας τῶν ἀδυνάτων. Συνέτριψες τὶς μυλόπετρες τῶν αδίκων καὶ ἀπέσπασες μέσα ἀπὸ τὰ δόντια τους ὅ,τι εἶχαν ἁρπάξει. Καὶ γιὰ νὰ μιλήσω μὲ συντομία, διατρέφεις πεινασμένους, ξεδιψᾶς διψασμένους, φιλοξενεῖς ξένους καὶ γυμνοὺς ντύνεις καὶ ἀσθενεῖς ἐπισκέπτεσαι καὶ στὶς φυλακὲς ὑπηρετεῖς καί, καλύτερα, μὲ ὅλα αὐτὰ τὸν Θεὸ εὐαρεστεῖς χάριν τοῦ ὁποίου ἔκρινες προτιμότερο νὰ ἐπαρκεῖς σὲ ὅλα αὐτά.

                                                                      ἁγ. Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Ἐπιστολὴ πρὸς Γεώργιον Α´

ἄναρχη Βασιλεία

[…] ὅταν ὁ Ἰησοῦς εἶπε ὅτι ἡ βασιλεία του δὲν εἶναι ἀπὸ αὐτὸν τὸν κόσμο, δὲν κατανοήθηκε ἀπὸ τὸν Πιλάτο ἢ ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους ἢ ἀπὸ τοὺς πρώτους ὁπαδούς του ὅτι μιλοῦσε γιὰ τὴ μετὰ θάνατον ζωὴ ἢ γιὰ κάποια ἀφηρημένη πνευματικὴ ἀλήθεια. Μὲ βάση τὴ θανατηφόρα ἀντίδραση στὸν Ἰησοῦ (καὶ τὶς πρῶτες ἀντιδράσεις στὸ κίνημα τοῦ Ἰησοῦ), ἡ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» κατανοήθηκε ὡς πρόκληση γιὰ τὸν Καίσαρα καὶ τὴ βασιλεία του. Τὰ δύο βασίλειά τους συγκρούστηκαν. […]

Ἀλλὰ γιὰ νὰ τὸ φανταστοῦμε αὐτό, θὰ πρέπει νὰ ἀναγνωρίσουμε ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Ἰησοῦ δὲν εἶναι τὸ εἶδος ποὺ κρατᾶ κανεὶς μὲ μιὰ σιδερένια γροθιά. Ἀντίθετα, εἶναι μιὰ ἀβασίλευτη βασιλεία. Ἀνεξαρτήτως τῶν εἰκασιῶν μας γιὰ τὸν Θεό, δὲν εἶμαι σίγουρος ὅτι ὁ Θεὸς ἐνδιαφέρεται οὔτε γιὰ τὴν ἱεραρχία οὔτε γιὰ τὸν ἔλεγχο. Γιατὶ ἐκεῖ ποὺ ὁ Πρόεδρος τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐπιμένει στὴν αὔξηση στρατευμάτων, ὁ Ἰησοῦς καλεῖ τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀγαποῦν τοὺς ἐχθρούς τους. Ἐκεῖ ποὺ οἱ δικτάτορες ἐπιδιώκουν νὰ ἐξασφαλίσουν τὴ δική τους ἐξουσία καὶ τὸ κύρος, ὁ Ἰησοῦς ζητᾶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους νὰ ὑπηρετοῦν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον καὶ νὰ θυσιάζουν τὴ ζωή τους γιὰ φίλους. Ἐπειδὴ ὁ Ἰησοῦς εἶναι (ὅπως πιστεύουν οἱ Χριστιανοί) ἡ πιὸ ἀληθινὴ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, τότε καθορίζει γιὰ μᾶς πῶς μοιάζει ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Οἱ κοινωνικές, οἰκονομικές, πολιτικὲς καὶ θρησκευτικὲς ἀνατροπὲς μιᾶς τέτοιας ἀκυβερνησίας εἶναι σχεδὸν ἀτελείωτες – εἰρήνη ἀντὶ γιὰ πόλεμο, ἀπελευθέρωση ἀντὶ γιὰ ἐκμετάλλευση, θυσία ἀντὶ γιὰ ὑποταγή, ἔλεος ἀντὶ γιὰ ἐκδίκηση, φροντίδα γιὰ τοὺς εὐάλωτους ἀντὶ γιὰ προνόμια γιὰ τοὺς ἰσχυρούς, γενναιοδωρία ἀντὶ γιὰ ἀπληστία, ἀποδοχὴ ἀντὶ γιὰ ἀποκλεισμό.

Ὁ Ἰησοῦς καλεῖ σὲ μιὰ ἀναρχία ἀγάπης. Μιὰ μὴ βασιλεία,  τῆς ὁποίας εἶναι ὁ μὴ βασιλιάς.

Mark Van Steenwyk, That Holy anarchist, Reflections on christianity and anarchism 

Τριαδικότητα καὶ κοινωνικὴ ἀπελευθέρωση

 

Ὀλιβιὲ Κλεμάν: […] νομίζω ὅτι ἡ τραγωδία τοῦ Χριστιανισμοῦ ἦταν ὅτι ἔχασε τὴ μυστηριακὴ διάστση τοῦ κοινωνικοῦ. Στοὺς δύο πρώτους αἰῶνες τῆς Ἐκκλησίας, ἡ κοινωνικὴ διάσταση ἦταν σὰν ἕνα «μυστήριο τοῦ ἀδελφοῦ».

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀσχολήθηκαν πολὺ μὲ τὸ κοινωνικὸ πρόβλημα χωρὶς νὰ ἀπολυτοποιοῦν τὸ κοινωνικό, ἀλλὰ βλέποντάς το σὰν μιὰ πτυχὴ τῆς ἀγάπης ποὺ πρέπει νὰ ἔχει ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλο.

Τὸ πρόβλημα ὅμως εἶναι γιατὶ ἐμφανίστηκε ὁ ἄθεος σοσιαλισμός; ἀκριβῶς γιατὶ οἱ χριστιανοὶ ἔχασαν τὴν ἔννοια τοῦ «μυστηρίου τοῦ ἀδελφοῦ», δίνοντας τὴ δυνατόττα νὰ ἐμφανιστοῦν οἱ Σοσιαλιστὲς καὶ οἱ Κομμουνιστὲς καὶ νὰ ἀπολθυτοποιήσουν τὸ κοινωνικὸ μέρος, μὲ τὶς γνωστὲς συνέπειες. […]

Ἐρώτηση: Ὑπάρχουν ἀναρχικοὶ ποὺ ἀντιδροῦν στὸ σημερινὸ ἀπρόσωπο καὶ ἀνέραστο κοινωνικὸ κατεστημένο. Μποροῦν οἱ ἀντιδράσεις αὐτὲς νὰ ἰδωθοῦν μέσα ἀπὸ μιὰ Ὀρθόδοξη ἀντίληψη τῆς ζωῆς;

Ὀλιβιὲ Κλεμάν: Θὰ ἔλεγα πὼς ναί ἀλλὰ ἐν μέρει. Μὲ τὸν ὅρο ἡ ἀναρχία νὰ μὴ πέφτει σὲ ἕνα συνηθισμένο σὲ ὅλους μας σφάλμα, ποὺ εἶναι μεγάλος πειρασμός: τὸ μίσος καὶ τὴν καταστροφή. Νὰ γίνει δηλαδὴ κατανοητὸ ὅτι οἱ ἄνθρωποι δὲν μποροῦν νὰ συμβιώσουν σὲ μιὰ κοινωνία παρὰ μόνο μὲ τὴν ἀγάπη. Ὄχι ἀγάπη μὲ τὴ συναισθηματικὴ ἔννοια
, ἀλλὰ μὲ μιὰ ἔννοια θεολογικὴ-ὀντολογική. Τὴ βεβαιότητας ὅτι στὴν πραγματικότητα ὑπάρχει ἕνας μόνον ἄνθρωπος μὲ πλῆθος προσώπων.

Αὐτὸ ποὺ μοῦ ἔκανε ἐντύπωση τὸ Μάη τοῦ ’68 εἶναι ἡ ἀντίθεση ἀνάμεσα στὶς μαῦρες (ἀναρχικοὶ) καὶ τὶς κόκκινες σημαῖες (κομμουνιστὲς). […] Τὸ κόκκινο λοιπὸν ἀναζητεῖ τὴν ἑνότητα, μέσα ὅμως ἀπὸ τὴν παραγνώριση τοῦ προσώπου. Τὸ μαῦρο ἀναζητεῖ τὸ πρόσωπο, μέσα ὅμως ἀπὸ τὴν αὐθαιρεσία τοῦ ἀτόμου. Ἡ μόνη ἀπάντηση σ’ αὐτὰ εἶναι τὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδας.

 

Ὀλιβιὲ Κλεμάν, Ὀρθοδοξία καὶ πολιτική, ἐκδ. Μήνυμα, 1985

 

 

ἡ τρέλα τῆς ἐνανθρώπησης

 

ΜΠΑΡΙΟΝΑ:  (Μόνος) Ἕνας θεὸς στὸ σῶμα ἑνὸς ἀνθρώπου! Τὶ παραμύθι! Δὲν θὰ μποροῦσε νὰ γίνει κανένας ἄνθρωπος θεός. Οἱ θεοὶ ζοῦν στὸν οὐρανὸ κι ἀσχολοῦνται μὲ τὴν εὐχαρίστησή τους. Ἂν ποτὲ τοὺς ἐρχόταν ἡ ἐπιθυμία νὰ κατέβουν στὴ γῆ, θὰ ἔπαιρναν κάποια φωτεινὴ καὶ φευγαλέα ὄψη σὰν κάποιο πορφυρὸ σύννεφο ἢ μιὰ ἀστραπή. Ἕνας θεὸς θὰ μετουσιωνόταν ποτὲ σὲ ἄνθρωπο; Τὸ πολὺ πολὺ νὰ κοιτοῦσε ἐκστατικά, μέσα ἀπὸ τὸ μεγαλεῖο τῆς δόξας του, τὶς ψεῖρες ποὺ τρέχουν στὴ γερασμένη κρούστα τῆς γῆς καὶ τὴ λερώνουν μὲ τὰ περιττώματά τους, καὶ νὰ ἔλεγε: «Θὰ ἤθελα ἄραγε νὰ εἶμαι ἕνα ἀπὸ αὐτὰ τὰ σκουλήκια;» Ἀφῆστε με νὰ γελάσω. Ἕνας θεὸς θὰ καθυποβαλλόταν σὲ ἀνθρώπινη γέννηση, θὰ ζοῦσε ἐπὶ ἐννέα μῆνες μέσα σὲ ματωμένα σπλάχνα; […] Ἂν μποροῦσε ἕνας θεὸς νὰ γίνει ἄνθρωπος γιὰ μένα, θὰ τὸν ἀγαποῦσα καὶ θ’ ἀπέρριπτα ὅλους τοὺς ἄλλους. Θὰ ὑπῆρχε κάτι σὰν δεσμὸς αἵματος ἀνάμεσα σὲ μένα καὶ σ’ ἐκεῖνον. Θὰ προσπαθοῦσα στὸ ὑπόλοιπο, τὸ λίγο τῆς ζωῆς μου ποὺ μοῦ ἀπομένει, νὰ τοῦ ἀποδείξω τὴν εὐγνωμοσύνη μου. Ὁ Μπαριονὰ δὲν εἶναι ἀχάριστος. Ὅμως, ποιὸς θεὸς θὰ ἦταν τόσο τρελός, ὥστε νὰ κάνει κάτι τέτοιο; Σίγουρα ὄχι ὁ δικός μας. Πάντοτε ἔδειχνε νὰ κρατᾶ τὶς ἀποστάσεις. […] Ἕνας θεός-ἄνθρωπος, ἕνας θεὸς φτιαγμένος ἀπὸ τὴ δική μας εὐτελῆ σάρκα. Ποιὸς θεὸς θὰ δεχόταν τὴν πικρὴ γεύση ποὺ ὑπάρχει στὰ χείλη μας ὅταν αἰσθανόμαστε τὴν ἐγκατάλειψη; Ποιὸς θεὸς θὰ δεχόταν ἐξαρχῆς νὰ ὑποφέρει ὅσα ἐγὼ ὑποφέρω σήμερα; Ἐλᾶτε, τώρα, αὐτὸ εἶναι τρέλα.

 

Ζάν - Πὼλ Σάρτρ, Μπαριονὰ ἢ γιὸς τῆς βροντῆς, μτφρ. Ἐλίνα Νταραγκλίτσα, ἐκδ. Αἰγόκερως 2008

χριστιανοὶ μάρτυρες κατὰ τῆς δικτατορίας

 

τὸ ἀκατανόμαστο

 

Μικὲλ Χερνάντεζ

Ἄν, ἀπ’ ὅλα τὰ ὄντα, ὁ ἄνθρωπος εἶναι «τὸ μόνο πλάσμα ποὺ γεννήθηκε γιὰ νὰ εἶναι ἐλεύθερο», ἂν εἶναι, ἐκ φύσεως, ὂν ταυτισμένο μὲ τὴν ελευθερία, τότε ἡ ἀπώλεια τῆς ἐλευθερίας πρέπει νὰ ἐπιδρᾶ στὴν ἴδια τὴν ἀνθρώπινη φύση: ὁ ἄνθρωπος ἀποφυσικοποιεῖται, ἀλλάζει φύση. Ἀναμφίβολα, δὲν διαθέτει μιὰ ἀγγελικὴ φύση. Ἡ ἀποφυσικοποίηση δὲν πραγματοποιεῑται πρὸς τὰ πάνω, ἀλλὰ πρὸς τὰ κάτω, εἶναι μιὰ παλινδρόμηση. Ἀλλὰ τότε, πρόκειται γιὰ μιὰ πτώση στὴ ζωικότητα; Μὲ τίποτα, γιατὶ παρατηρεῖται ὅτι τὰ ζῶα δὲν ὑποδουλώνονται στ’ ἀφεντικά τους, παρὰ μόνο λόγῳ τοῦ φόβου ποὺ αὐτὰ τοὺς εμπνέουν. Οὔτε ἄγγελος οὔτε κτῆνος, τίποτα ἀπ’ αὐτά, ἁπλῶς ὁ ἄνθρωπος ἀποφυσικοποιημένος. Κυριολεκτικὰ τὸ ἀκατανόμαστο. Ἐξ οὗ ἡ ἀναγκαιότητα μιᾶς νέας ἰδέας γιὰ τὸν ἄνθρωπο, μιᾶς νέας ἀνθρωπολογίας. […] Ἡ ἀποφυσικοποίηση ἀποκλείει τὴν ἀνάμνηση τῆς ἐλευθερίας καί, κατὰ συνέπεια, τὴν ἐπιθυμία ἐπανάκτησής της.

Ἐτιὲν ντὲ Λὰ Μποεσί, Πραγματεία περὶ ἐθελοδουλείας, μτφρ. Παναγιώτης Καλαμαρᾶς, ἐκδ. Πανοπτικὸν

ὀρθὴ λογικὴ καὶ ἐθνικοσοσιαλισμὸς

 

Μὰξ Μπέκμαν, Ἡ νύχτα

Τὸ ἄρθρο ἐκκινεῖ ἀπὸ τὴν πεποίθηση ὅτι ἡ ρίζα τῆς αἱματηρῆς βαρβαρότητας τοῦ ἐθνικοσοσιαλισμοῦ δὲν βρίσκεται σὲ κάποια τυχαία ἀνωμαλία τοῦ ἀνθρώπινου λόγου οὔτε σὲ κάποια ἀπροσδόκητη ἰδεολογικὴ παρεξήγηση. Σὲ αὐτὸ τὸ ἄρθρο ὑπάρχει ἡ πεποίθηση ὅτι μιὰ τέτοια ρίζα ἀνήκει σὲ μιὰ οὐσιαστικὴ πιθανότητα ὕπαρξης του στοιχειώδους κακοῦ, στὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει κάθε ὀρθὴ λογικὴ καὶ ἔναντι τοῦ ὁποίου ἡ δυτικὴ φιλοσοφία ποτὲ δὲν ἐξασφαλίστηκε ἐπαρκῶς. […]

Ξαναβρίσκουμε ἐδῶ πασίγνωστες ἀλήθειες. Προσπαθήσαμε νὰ τὶς ἐντάξουμε σὲ μιὰ θεμελιώδη ἀρχή. Αὐτὴ μπορεῖ νὰ συνίσταται στὸ γεγονὸς ποὺ καταφέραμε νὰ δείξουμε, ὅτι δηλαδὴ ὁ ρατσισμὸς δὲν ἀντιτίθεται μονάχα σὲ ἐκεῖνο ἢ τὸ ἄλλο ἰδιαίτερο σημεῖο τῆς χριστιανικῆς καὶ φιλελελεύθερης κουλτούρας. Ὅτι δὲν διακυβεύεται αὐτὸ ἢ ἐκεῖνο τὸ δόγμα τῆς δημοκρατίας, τοῦ κοινοβουλευτισμοῦ, τοῦ δικαττορικοῦ καθεστῶτος ἢ τῆς θρησκευτικῆς πολιτικῆς. Διακυβεύεται ἡ ἴδια ἡ ἀνθρωπινότητα τοῦ ἀνθρώπου.

Emmanuel Levinas, Μερικὲς σκέψεις γιὰ τὴ φιλοσοφία τοῦ χιτλερισμοῦ, ἐκδ. Ἐλευθεριακὴ Κουλτούρα